سر و شانه؛ الگویی محبوب در تحلیل تکنیکال که وقتی روی نمودار دیده میشود باید آماده سقوط بورس یا ارزهای دیجیتال باشیم. با الگوی سر و شانه، یک روند نزولی وحشتناک آغاز میشود. در این مقاله، ابتدا به‌طور کامل با الگوی سر و شانه و الگوی سر و شانه معکوس (صعودی) آشنا می‌شوید و سپس نحوه انجام معامله با کمک این الگوها را یاد می‌گیرید.
الگوی سر و شانه چیست؟
سر و شانه یک الگوی نزولی در نمودار قیمت یک دارایی است و تغییر روند از صعودی به نزولی را نشان می‌دهد. وقتی یک تحلیل‌گر چنین الگویی را تأیید می‌کند، متوجه می‌شویم که روند صعودی احتمالاً پایان یافته است و بازار وارد فاز نزولی شده است.
بنابراین الگوی سر و شانه به‌صورت معمولی، نزولی است و سقف قیمت را نشان می‌دهد. اگر همین الگو به‌صورت برعکس دیده شود، صعودی خواهد بود و کف قیمت را نشان می‌دهد.
الگوی سر و شانه را در تمام می‌توان یافت و بنابراین تمام معامله‌گران و سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن استفاده کنند. این الگوی نموداری، به معامله‌گر کمک می‌کند سطوح حائز اهمیتی همچون نقاط ورود به معامله، حد ضرر (فروش اضطراری) و اهداف قیمت را تشخیص دهد.
فراموش نکنید همانند تمام الگوها، در شناسایی این الگو هم امکان اشتباه از سمت تحلیل‌گر وجود دارد و هرگز نمی‌توان از تکمیل یک الگوی سر و شانه اطمینان ۱۰۰ درصدی حاصل کرد.
شکل الگو در نمودار
ابتدا، به شکل‌گیری الگوی سر و شانه نگاهی می‌اندازیم و سپس الگوی معکوسِ آن را بررسی خواهیم کرد.
شکل‌گیری الگوی سر و شانه
- شانه چپ: افزایش قیمت، ایجاد یک قله و کاهش قیمت
- سر: افزایش مجدد قیمت و شکل‌گیری قله‌ای بالاتر
- شانه راست: کاهش مجدد قیمت، افزایشی برای ایجاد قله راست الگو (با ارتفاعی کمتر از قله سر) و سپس افت شدید قیمت
الگوی سر و شانه به‌ندرت به‌طور کامل شکل می‌گیرد؛ درواقع، ممکن است بین شانه‌ها و سر، حرکات دیگری نیز دیده شود.
به یاد داشته باشید روندِ پشت یک الگوی سر و شانه صعودی است. بنابراین هنگام شناسایی این الگو به روند پشت آن هم دقت کنید.
الگوی سر و شانه
شکل‌گیری الگوی سر و شانه معکوس
- شانه چپ: کاهش قیمت، ایجاد یک دره و سپس افزایش قیمت
- سر: کاهش مجدد قیمت تا ایجاد دره‌ای پایین‌تر
- شانه راست: افزایش و سپس کاهش قیمت و شکل‌دادن دره سمت راست
شکل‌گیری سر و شانه معکوس نیز به‌ندرت به‌طور کامل دیده میشود و ممکن است بین شانه‌ها و سر، روند حرکات دیگری دیده شود.
به یاد داشته باشید روند پشت یک الگوی سر و شانه معکوس نزولی است. بنابراین هنگام شناسایی این الگو به روند پشت آن هم دقت کنید.
ترسیم خط گردن
خط گردن (neckline) سطح است که معامله‌گرها برای تعیین محدوده‌های مناسب و استراتژیک به‌منظور سفارش‌گذاری استفاده می‌کنند. در حقیقت در سر و شانه، وقتی شانه سمت راست به زیر خط گردن برسد، به‌معنای شکسته‌شدن حمایت و سقوط بیشتر قیمت است. در سر و شانه معکوس این روند برعکس است و وقتی شانه سمت راست به بالای خط گردن برسد، معنای آن شکست مقاومت و ادامه جهش است.
خط گردن در الگوی سر و شانه
برای ترسیم خط گردن، اولین قدم مشخص‌کردن شانه چپ، سر و شانه راست روی نمودار است. در الگوی سر و شانه، کف قیمتیِ بعد از شانه چپ و همچنین کف قیمتیِ بعد از سرِ الگو را به یکدیگر متصل می‌کنیم تا «خط گردن» ترسیم شود؛ این خط در نمودارهای فوق با خط آبی نشان داده شده است.
همچنین، در الگوی سر و شانه معکوس، اوج قیمت پس از شانه چپ را به اوج قیمت پس از سر وصل و به این صورت خط گردن این الگو را رسم می‌کنیم.
پس از تکمیل‌شدن سر و شانه، قیمت معمولاً به‌اندازه فاصله سر تا خط گردن سقوط می‌کند. همچنین پس از تکمیل‌شدن الگوی سر و شانه معکوس، قیمت معمولاً به‌اندازه فاصله سر تا خط گردن، افزایش پیدا می‌کند.
در بخش بعد در خصوص اهمیت و کاربرد خط گردن توضیح خواهیم داد.
نحوه معامله با سر و شانه
برای استفاده از این الگو، حتماً باید تا کامل‌شدن الگو صبر کنیم، زیرا ممکن است الگو اصلاً کامل نشود یا الگویی که بخشی از آن ایجاد شده، در آینده تکمیل نشود. الگوهایی را که بخشی یا نیمی از آنها کامل شده است، باید زیر نظر داشته باشیم. با این حال، تا زمانی که الگو خط گردن را قطع نکند، هیچ معامله‌ای را نباید بر اساس آن انجام داد.
در پس از مشاهده سر و شانه روی نمودار، باید منتظر باشیم تا پس از رسیدن به قلهٔ شانه راست، روند قیمت از خط گردن پایین‌تر برود. در مورد سر و شانه معکوس هم باید منتظر شکل‌گیری شانه راست و همچنین حرکات قیمت بالاتر از خط گردن باشیم.
پس از تکمیل الگو، می‌توانید معامله خود را آغاز کنید. معامله را از پیش برنامه‌ریزی کنید و نقاط ورود، حد ضرر و هدف سود خود را بنویسید. همچنین، هر متغیر دیگری را که ممکن است حد ضرر یا هدف سود شما را تغییر دهد، در نظر داشته باشید.
تعیین حد ضرر
در الگوی سر و شانه، حد ضرر درست بالاتر از شانه راست قرار می‌گیرد. همچنین، از محدوده‌ی سر الگو نیز می‌توان به‌عنوان حد ضرر استفاده کرد، اما این سطح، ریسک بیشتری هم به همراه خواهد داشت و نسبت سود به زیان الگو را کاهش می دهد.
در الگوی سر و شانه معکوس، حد ضرر را می‌توان درست زیر شانه راست تعیین کرد. در این الگو هم می‌توانیم حد ضرر را روی سر الگو تنظیم کنیم. با این حال، این کار نیز معامله‌گر را در معرض ریسک بیشتری قرار می‌دهد. در نمودار بالا، حد ضرر روی ۱۰۴ دلار (درست زیر شانه راست) تنظیم شده است.
تعیین هدف سود
پس از تکمیل‌شدن الگوی سر و شانه یا الگوی سر و شانه معکوس، قیمت به‌اندازه فاصله بین سر تا خط گردن کاهش یا افزایش می‌یابد.
در حقیقت، هدف یا حد سود برای این الگو، تفاوت قیمت بین سر و پایین‌ترین سطح (کف) در هر کدام از شانه‌ها است. این اختلاف قیمت از خط گردن کاسته میشود تا هدف سود در مسیر نزولی به دست آید. برای الگوی سر و شانه معکوس نیز این اختلاف قیمت به خط گردن اضافه میشود تا هدف قیمت و نقطه سود در مسیر صعودی مشخص شود.
هدف سود در الگوی سر و شانه معکوس
به‌عنوان مثال، طبق تصویر بالا، هدف سود برای سر و شانه معکوس به این ترتیب حساب میشود:
۱۱ دلار ₌ (سر یا همان کمترین حد قیمت) ۱۰۲ دلار ₋ (بیشترین حد قیمت پس از شانه چپ) ۱۱۳ دلار
اختلاف این دو قیمت به خط گردن اضافه میشود (در الگوی سر و شانه معمولی، کسر میشود). اگر ۱۱۳ را با ۱۱ جمع کنیم، حاصل ۱۲۴ خواهد شد و بنابراین باید سفارش خود را روی ۱۲۴ تنظیم کنیم تا با سود کامل از بازار خارج شویم.
گاهی اوقات، سرمایه‌گذاران پس از مشخص‌شدن خط گردن، برای رسیدن به هدف سود ایده‌آل خود باید مدت زمان زیادی (تا چند ماه) منتظر بمانند. نظارت مستمر و زمان‌مند بر روند معاملات می‌تواند به شما در پیش‌بینی نتایج آنها کمک کند. همچنین معامله‌گران حرفه‌ای به تازه‌کارها توصیه می‌کنند کمی احتیاط به خرج دهند و سود خود را پایین‌تر از حد انتظار در نظر بگیرند، چراکه گاهی اوقات الگوها با اندکی اختلاف تکمیل می‌شوند.
دلایل کارآمدبودن در معامله
هیچ الگویی بدون ایراد نیست و هیچ الگویی همیشه مؤثر و مفید واقع نمی‌شود. با این حال، دلایل مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد چرا الگوی سر و شانه حداقل روی کاغذ جواب می‌دهد. در این بخش، به ویژگی‌های جالب الگوی سر و شانه اشاره خواهیم کرد، اما این توضیحات برای هر دو نوع سر و شانه صادق است:
- با رسیدن قیمت به سقف بازار (سر)، فروشندگان وارد بازار می‌شوند و فشار خرید کمتر میشود.
- با نزدیک‌شدن به خط گردن، افراد بسیاری که در موج آخر، با قیمتی بیشتر یا در روند افزایش قیمت در شانه راست خرید کرده‌اند، دچار ضرر هنگفتی می‌شوند. درواقع، افراد بسیاری در این مرحله از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند و قیمت را به‌سمت هدف سود سوق می‌دهند.
- تعیین حد ضرر بالای شانه راست از این رو منطقی است که روند به‌سمت پایین تغییر مسیر داده است و شانه راست، درواقع قله‌ای با ارتفاع کمتر نسبت به سر است. بنابراین، تا زمانی‌که روند دوباره به‌سمت بالا تغییر جهت ندهد، شانه راست شکسته نخواهد شد.
- حد سود با این فرض تعیین میشود که بسیاری از معامله‌گرهایی که اشتباه کرده‌اند یا دارایی موردنظر را در زمان نامناسبی خریده‌اند، از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند. بنابراین، روندی اصلاحی با اندازه‌ای مساوی با میزان رشدِ پیش از آن، ایجاد میشود.
- خط گردن سطحی است که در آن، بسیاری از معامله‌گرها متضرر و از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند؛ بنابراین، روند را به‌سمت هدف قیمت سوق می‌دهند.
- حجم معاملات را نیز می‌توان در نظر داشت. در طول الگوهای سر و شانه معکوس، بهتر است حجم معاملاتی پس از خط گردن افزایش یابد. این مسئله نشان‌دهنده افزایش علاقه به خرید است که می‌تواند قیمت را به‌سمت هدف پیش ببرد. کاهش حجم خرید بیان‌گر بی‌علاقگی معامله‌گران به حرکت صعودی است و می‌تواند حاکی از بدبینی سرمایه‌گذاران باشد.
مشکلات معامله‌گری با این الگو
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این الگو نیز با ایراداتی همراه است. برخی از مشکلات احتمالی در معامله‌گری با استفاده از سر و شانه عبارت‌اند از:
- شما باید الگوها را تشخیص دهید و روند شکل‌گیری آنها را دنبال کنید. با این حال، تا زمانی که الگو تکمیل نشده است، نباید از این استراتژی استفاده کنید. این کار می‌تواند زمان‌بَر و طولانی باشد.
- الگوی سر و شانه همیشه جواب نمی‌دهد. گاهی روند با حد ضرر تماس پیدا می‌کند و معامله از دست می‌رود.
- هدف سود همیشه محقق نمی‌شود. بنابراین، معامله‌گرها بهتر است متغیرهایی را که بر خروج آنها از بازار تأثیرگذار است، به‌دقت تنظیم کنند.
- این الگو همیشه راه معامله را هموار نمی‌کند. به‌عنوان مثال، اگر در حین شکل‌گیری یکی از شانه‌ها، افت قابل‌توجهی به‌دلیل اتفاقی پیش‌بینی‌نشده رخ دهد، ممکن است هدف قیمت محاسبه‌شده به دست نیاید.
- الگوها اغلب به‌صورت ذهنی روی نمودار پیاده می‌شوند. یک معامله‌گر ممکن است شانه‌ای از الگو را ببیند و معامله‌گر دیگر آن را تشخیص ندهد. پیش از ورود به معاملات براساس الگوها، با نگاهی به توضیحات کلی بالا، تعریف کنید که شرایط و الگوی مطلوب شما چه باید باشد.
سوالات رایج درباره الگوی سر و شانه
الگوی سر و شانه نزولی است یا صعودی؟
الگوی سر و شانه نزولی است؛ اما یک الگوی دیگر به‌نام الگوی سر و شانه معکوس داریم که صعودی است.
الگوی سر و شانه در چه تایم فریمی قابل‌استفاده است؟
در هر تایم فریمی میشود از الگوی سر و شانه استفاده کرد؛ اما بیشتر تحلیل‌گران ترجیح می‌دهند از آن در تایم فریم بلندمدت مانند ۴ساعته استفاده کنند.
آیا واکنش قیمت به الگوی سر و شانه قطعی است؟
خیر. هیچ الگویی قطعی نیست و فقط به شما کمک می‌کند بتوانید بهتر بازار را ارزیابی کنید.
سخن پایانی
سر و شانه در تمام بازه‌های زمانی اتفاق می‌افتد و به‌لحاظ بصری دیده میشود. اگرچه این الگو گاهی به‌صورت ذهنی پیاده‌سازی میشود، اما شکل کامل آن می‌تواند نقاط ورودی، حد ضرر و هدف سود را مشخص کند تا اجرای یک استراتژی معاملاتی آسان‌تر شود.
الگوی سر و شانه، به‌ترتیب از شانه چپ، سر و سپس شانه راست تشکیل شده است. متداول‌ترین نقطه ورود به معامله، تقاطع روند قیمت با خط گردن الگو است. در این حالت، حد ضرر بالاتر (در سر و شانه) یا پایین‌تر (در سر و شانه معکوس) از شانه راست تعیین میشود. هدف و حد سود نیز از تفاوت بین سقف و کف با الگو به‌اضافه (در سر و شانه معکوس) یا کسر (در سر و شانه) از خط گردن به دست می‌آید.
این سیستم کامل و بی‌ایراد نیست؛ اما روشی را برای معاملات بازارها بر اساس حرکات منطقی قیمت ارائه می‌دهد.
با شرکت در دوره علاوه بر ده‌ها الگوی دیگر، می‌توانید معامله سر و شانه را به‌طور کامل یاد بگیرید و با پشتیبانی مداوم اساتید ابهامیکی از محبوب‌ترین الگوهای بازگشتی، الگوی سر و شانه می‌باشد که معمولا بعد از‌مشاهده این الگو می‌توان انتظار یک حرکت پرقدرت از سهم، در خلاف جهت روند قبلی داشت. به طور کلی این الگو در دو مدل الگوی سر و شانه سقف و الگوی سر و شانه کف تقسیم می‌شوند.
شناخت الگوهای قیمتی در جهت کسب سود از بازار سرمایه، بسیار کارآمد و ثمر‌بخش می‌باشد. لذا هر شخص که قصد فعالیت تخصصی در این بازار را دارد، لازم است با این الگوهای قیمتی آشنا باشد.
تحلیل تکنیکال را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد.
۱. الگوهای ( یک نوع الگو ادامه دهنده است): این نوع الگوها در میانه یک روند صعودی یا نزولی نمایان می‌شوند و ادامه‌دار بودن روند را تایید می‌کنند.
۲. الگوهای : این نوع الگوها صعودی و یا نزولی پدید می‌آیند و نشان از تغییر جهت روند دارند.
اجزای تشکیل دهنده الگوهای سر و شانه:
الف) سر: الگوی سر و شانه از سه قله و یا سه دره تشکیل میشود و بلند‌ترین آنها که همیشه در وسط قرار‌دارد، اصطلاحاً «سر» نامیده میشود.
ب) شانه‌ها: به دو قله یا دره مجاور در این الگو «شانه» گفته میشود که همواره ارتفاع کمتری نسبت به سر دارند.
ج) خط گردن: در‌این الگو، خطی که نقاط حاصل از برخورد سر و شانه‌ها را به هم متصل می کند اصطلاحاً خط گردن نامیده میشود. هر چه شیب خط گردن ملایم‌تر باشد، آن خط از اعتبار بیشتری برخوردار می‌باشد.
سر و شانه سقف:
این‌الگو در‌انتهای نمایان میشود و باعث نزولی شدن روند و افت چشم‌گیر قیمت سهم خواهد شد. کسب سود از الگوی سر و شانه کف، فقط در امکان‌پذیر می‌باشد.
الگوی سر و شانه سقف در ایزی چارت
سر و شانه کف:
این الگو در انتهای روند نزولی نمایان میشود و باعث صعودی شدن روند و رشد سریع قیمت سهم خواهد شد. در بازار سرمایه ایران از این الگو برای کسب سود استفاده میشود.
الگوی سر و شانه کف در ایزی چارت
استراتژی کسب سود:
ورود به سهم بعد از مشاهده الگوی سر و شانه کف به وسیله ارسال سفارش خرید صورت می‌گیرد و با رشد قیمت بعد از شکست خط گردن می‌توان با کسب سود پیش‌بینی شده از معامله خارج شد.
ورود به معامله بعد از‌مشاهده الگوی سر و شانه سقف به وسیله ارسال سفارش فروش صورت می‌گیرد. البته این امکان در بازار بورس و فرابورس ایران، وجود ندارد و تنها در بازار‌های آتی می‌توان با ، وارد معامله شد. در‌این صورت با نزول قیمت بعد از‌شکست خط گردن می‌توان با کسب سود مورد انتظار، از معامله خارج شد.
حد ضرر:
در الگوی سر و شانه کف، حد ضرر را می‌توان کمی پایین‌تر از شانه راست قرار داد و در الگوی سر و شانه سقف، حد ضرر را می‌توان کمی بالاتر از شانه راست در‌نظر گرفت. در برخی از حالات ممکن است شانه راست تقریباً هم‌ارتفاع قسمت سر الگو قرار گیرند که در این صورت می‌توان حد ضرر را حوالی قیمت سرِ‌الگو، به عنوان یک حد ضرر مطمئن‌تر قرار داد.
حد سود:
حد سود در این الگوها، به فاصله نقطه راسی سر از خط گردن بستگی دارد. در الگوی سر و شانه کف بعد از شکست خط گردن انتظار می‌رود قیمت حداقل به اندازه فاصله راس سَر از خط گردن، به رشد خود ادامه دهد. در الگوی سر و شانه کف می‌توان حد سود دوم را مطابق شکل به اندازه قیمت ابتدایی موج ورودی در نظر گرفت.
در الگوی سر و شانه سقف بعد از شکست خط گردن انتظار می‌رود که حداقل به اندازه فاصله راس سر از خط گردن، شاهد افت قیمت باشیم. در این الگو می‌توان حد سود دوم را مطابق شکل به اندازه قیمت ابتدائی موج ورودی در نظر گرفت.
جهت انجام معامله مطمئن‌تر و کسب سود با ریسک کمتر، توصیه میشود که علاقه‌مندان، مباحث را به‌تنهایی مبنای تصمیم‌گیری خود برای انجام معامله قرار ندهند و در کنار آن، به یاد‌گیری مباحث ، و بپردازند.
سوالات متداول
الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
به دو دسته، الگوهای ادامه دهنده و الگوهای بازگشتی.
الگوی سر و شانه از چه بخش‌هایی تشکیل میشود؟
الگوی سر و شانه از سه قله و یا سه دره تشکیل میشود. بلند‌ترین آنها که همیشه در وسط قرار‌دارد، اصطلاحاً «سر» نامیده میشود. به دو قله یا دره مجاور در این الگو «شانه» گفته میشود که همواره ارتفاع کمتری نسبت به سر دارند. همینطور خطی که نقاط حاصل از برخورد سر و شانه‌ها را به هم متصل می کند خط «گردن» نامیده میشود. هر چه شیب خط گردن ملایم‌تر باشد، آن خط از اعتبار بیشتری برخوردار می‌باشد.
الگوی سر و شانه کف چیست؟
این الگو در انتهای روند نزولی نمایان میشود و باعث صعودی شدن روند و رشد سریع قیمت سهم خواهد شد. در بازار سرمایه ایران از این الگو برای کسب سود استفاده میشود.
استراتژی کسب سود در الگوی سر و شانه سقف چگونه است؟
ورود به معامله بعد از‌مشاهده الگوی سر و شانه سقف به وسیله ارسال سفارش فروش صورت می‌گیرد. البته این امکان در بازار بورس و فرابورس ایران، وجود ندارد. تنها در بازار‌های آتی می‌توان با ارسال سفارش فروش، وارد معامله شد. در‌این صورت با نزول قیمت بعد از‌شکست خط گردن می‌توان با کسب سود مورد انتظار، از معامله خارج شد.
بیشتر بخوانید: آموزش الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال
اخبار بورس arznow تاثیری زیادی روی فراز و نشیب‌های این بازار می‌گذارند. اگر فعال یا سرمایه گذار ارزهای دیجیتال هستید حتما پیگیر اخبار باشید