وظایف دادگاه کیفری دو چیست؟ – راهنمای کامل و کاربردی
وظایف دادگاه کیفری دو
دادگاه کیفری دو، یکی از مهم ترین مراجع قضایی در کشورمونه که وظیفه رسیدگی به بیشتر جرم ها رو به عهده داره. وظیفه اصلی این دادگاه، بررسی پرونده های کیفری عمومی و صدور حکم درباره جرائمی هست که مجازات های سنگین مثل اعدام یا حبس ابد ندارن. این دادگاه حکم هایی مثل حبس تعزیری درجه 5 تا 8، شلاق و جزای نقدی صادر می کنه و نقش مهمی در برقراری عدالت و حفظ نظم جامعه داره.
شاید شنیدید که پرونده ای به دادگاه کیفری دو فرستاده شده یا خودتون با همچین پرونده ای سر و کار داشتید. وقتی پای مسائل حقوقی و قضایی وسط میاد، خیلی ها حسابی گیج میشن و نمی دونن باید چیکار کنن. اصلاً این دادگاه چیه؟ به چه جرم هایی رسیدگی می کنه؟ مراحل کارش چطوریه؟ حقوق متهم اونجا چیاست؟ این ها سوالاتیه که ممکنه ذهن هر کسی رو درگیر کنه.
ما اینجا هستیم تا همه این سوالات رو با زبون خودمونی و ساده جواب بدیم. توی این مقاله، با هم می خوایم یه سفر بریم به دنیای دادگاه کیفری دو؛ از اینکه اصلاً این دادگاه از کجا پیداش شده و چه جایگاهی داره، تا اینکه چطور به پرونده ها رسیدگی می کنه و چه حقوقی برای ما شهروندان در نظر گرفته شده. پس اگه می خوای بدونی چطور میشه تو این پیچ و خم های قانونی، راه درست رو پیدا کرد و حقت رو گرفت، تا آخر این مطلب با ما باش.
دادگاه کیفری دو چیست؟ (همون دادگاه خودمونی!)
ببینید، تو سیستم قضایی ما، دادگاه های کیفری چند مدل دارن که هر کدومشون وظایف و صلاحیت های خودشون رو دارن. ماده ۲۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری اومده و گفته که دادگاه های کیفری تقسیم می شن به کیفری یک، کیفری دو، انقلاب، اطفال و نوجوانان و نظامی. حالا تو این تقسیم بندی، دادگاه کیفری دو، اون مرجعیه که به بخش زیادی از پرونده های کیفری رسیدگی می کنه.
اگه بخوایم خیلی ساده بگیم، دادگاه کیفری دو رو میشه یه جورایی دادگاه عمومی برای جرم ها دونست. یعنی هر جرمی که خیلی خاص و سنگین نباشه و قانون براش جای دیگه ای رو مشخص نکرده باشه، میاد اینجا. هدف اصلی از تشکیل این دادگاه این بوده که بار روی دوش دادگاه های سنگین تر مثل کیفری یک کم بشه و پرونده های معمولی تر با سرعت و دقت بیشتری بررسی بشن.
جالبه بدونید که این دادگاه ها تو حوزه قضایی هر شهرستان تشکیل می شن. یعنی هر شهری یه دادگاه کیفری دو داره که به پرونده های همون شهر و اطرافش رسیدگی می کنه. پس اگه خدای نکرده مشکلی پیش بیاد، می دونید که کجا باید برید و دنبال کارتون رو از کجا بگیرید.
ساختار دادگاه کیفری دو: کیا تو این دادگاه کار می کنن؟
خب، حالا که فهمیدیم دادگاه کیفری دو چیست، بیاید ببینیم تو این دادگاه چه کسایی فعالیت می کنن و هر کدومشون چه نقشی دارن. بر اساس ماده ۲۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری، تو دادگاه کیفری دو، یه نفر به عنوان رئیس یا دادرس علی البدل حضور داره. یعنی چی؟ یعنی برخلاف دادگاه کیفری یک که ممکنه چند قاضی با هم به یه پرونده رسیدگی کنن، اینجا پرونده فقط به دست یه قاضی سپرده میشه.
البته فقط قاضی نیست که تو دادگاه فعالیت می کنه. مثل هر اداره دیگه ای، اینجا هم افراد دیگه ای مثل مدیر دفتر، منشی و کارمند بایگانی هستن که هر کدومشون تو پیش بردن کارها نقش مهمی دارن. مثلاً مدیر دفتر مسئول ثبت و پیگیری پرونده هاست و منشی وظیفه تنظیم صورت جلسه ها رو به عهده داره.
نکته مهم دیگه در مورد دادستان یا نماینده اونه. طبق ماده ۳۰۰ قانون آیین دادرسی کیفری، دادستان یا معاونش یا یکی از دادیارها می تونن تو جلسات دادگاه کیفری دو حضور داشته باشن. اما این حضور اجباری نیست، مگر اینکه خود دادگاه تشخیص بده که حضورش لازمه تا از کیفرخواست دفاع کنه. اگه دادستان یا نماینده ش نیان، دادرسی متوقف نمیشه و پرونده کار خودش رو ادامه میده. پس این طور نیست که فکر کنید اگه دادستان نباشه، دادگاه تشکیل نمیشه؛ نه، کارشون رو پیش می برن.
وظایف اصلی و دایره صلاحیت دادگاه کیفری دو: به چه پرونده هایی رسیدگی می کنه؟
حالا می رسیم به قسمت اصلی بحثمون: وظایف دادگاه کیفری دو و اینکه اصلاً به چه پرونده هایی می تونه رسیدگی کنه؟ این قسمت خیلی مهمه چون تعیین می کنه که اگه جرمی اتفاق افتاد، باید سراغ کدوم دادگاه بریم.
قانونگذار تو ماده ۳۰۱ قانون آیین دادرسی کیفری، یه اصل کلی رو گفته: «دادگاه کیفری دو، صلاحیت رسیدگی به تمامی جرائم را دارد، مگر آن دسته جرائمی که رسیدگی به آن ها در صلاحیت دادگاه دیگری باشد.»
این جمله یعنی چی؟ یعنی دادگاه کیفری دو، یه جورایی دادگاه «عام» یا «همه کاره» برای جرائمه. اگه یه جرمی پیش بیاد و تو قانون نگفته باشن که باید حتماً تو دادگاه کیفری یک، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان یا دادگاه نظامی بررسی بشه، اون وقت خود به خود میاد تو صلاحیت دادگاه کیفری دو. پس میشه گفت دایره شمول رسیدگی این دادگاه خیلی وسیعه.
تفاوت های کلیدی دادگاه کیفری یک و دو: یه مقایسه خودمونی
شاید براتون سوال پیش بیاد که خب، حالا فرق این دادگاه با دادگاه کیفری یک چیه؟ چرا اصلاً دو تا دادگاه داریم؟ برای اینکه راحت تر متوجه بشید، بیاید این دو تا رو با هم مقایسه کنیم:
| ویژگی | دادگاه کیفری یک | دادگاه کیفری دو |
|---|---|---|
| نوع جرایم | جرایم خیلی سنگین و مهم (مثل قتل عمد، محاربه، افساد فی الارض، زنا و لواط به عنف، آدم ربایی با شرایط خاص) | اکثر جرایم عمومی و سبک تر (مثل سرقت های ساده، کلاهبرداری، ضرب و جرح، توهین، شرب خمر، مواد مخدر با حجم کم) |
| مجازات ها | اعدام، حبس ابد، قطع عضو، تبعید، و به طور کلی مجازات های سنگین تر | حبس های تعزیری درجه ۵ تا ۸ (تا ۱۰ سال حبس)، شلاق، جزای نقدی، محرومیت های اجتماعی |
| تعداد قضات | معمولاً با حضور سه قاضی (هیئت قضایی) | فقط یک قاضی (قاضی منفرد) |
| حضور هیئت منصفه | در بعضی موارد خاص (مثل جرایم سیاسی و مطبوعاتی) | ندارد |
همونطور که تو جدول دیدید، تفاوت اصلی این دو دادگاه تو میزان سنگینی جرم و مجازات هاش و همینطور ساختار قاضی هاشونه. کیفری یک به پرونده های «خلاف های بزرگ» و کیفری دو به «خلاف های عمومی و کوچیک تر» رسیدگی می کنه.
چند تا جرم که اصلاً ربطی به کیفری دو ندارن! (استثناها)
گفتیم که صلاحیت دادگاه کیفری دو، عامه، مگر اینکه قانون یه دادگاه دیگه رو مشخص کرده باشه. حالا ببینیم چه جرم هایی تو حیطه ی کاری این دادگاه نیست و باید سراغ دادگاه های دیگه بریم:
- جرایمی که تو صلاحیت دادگاه کیفری یک هستن: مثل همون قتل عمد، محاربه، افساد فی الارض، جرایم موجب اعدام، حبس ابد و قطع عضو.
- جرایمی که تو صلاحیت دادگاه انقلاب هستن: این دادگاه به جرایم خاصی مثل جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، مواد مخدر در حجم های بالا، توهین به مقام رهبری و رئیس جمهور رسیدگی می کنه.
- جرایمی که تو صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان هستن: اگه متهم زیر ۱۸ سال باشه، پرونده ش میره تو این دادگاه های تخصصی.
- جرایمی که تو صلاحیت دادگاه نظامی هستن: اگه نظامی ها جرمی مرتکب بشن، باید پرونده شون تو دادگاه نظامی بررسی بشه.
پس، اگه جرمی تو هیچ کدوم از این دسته ها قرار نگرفت، اون وقته که نوبتی هم باشه، نوبت رسیدگی تو دادگاه کیفری دو هست.
دادگاه کیفری دو، مثل یه دروازه بان برای بیشتر پرونده های کیفری می مونه؛ هر جرمی که جای دیگه ای نره، بالاخره به اینجا می رسه تا تکلیفش مشخص بشه و عدالت اجرا بشه.
نمونه جرایمی که تو دادگاه کیفری دو رسیدگی می شن: از دزدی تا توهین
تا اینجا فهمیدیم که صلاحیت دادگاه کیفری دو خیلی گسترده ست و به اکثر جرم هایی رسیدگی می کنه که تو بقیه دادگاه ها جای نمی گیرن. حالا بیاید چند تا مثال عملی بزنیم تا ببینیم این دادگاه دقیقاً به چه پرونده هایی می پردازه:
جرایم مربوط به مال و اموال
این دسته از جرم ها، همونایی هستن که به جیب و مال مردم مربوط میشن:
- سرقت های تعزیری: یعنی سرقت هایی که شرایط سرقت حدی (که خیلی مجازات سنگینی داره) رو ندارن. مثلاً اگه کسی یه وسیله ای رو از یه خونه ای بدزده و شرایط خاصی مثل شکستن قفل یا مسلح بودن نداشته باشه، پرونده ش میاد اینجا.
- کلاهبرداری و خیانت در امانت: اگه کسی با فریب یا سوءاستفاده از اعتماد، مال یا پول کسی رو ببره، یا پولی رو بهش امانت دادن و پس نده، پرونده ش تو این دادگاه بررسی میشه. البته بستگی به میزان مبلغش هم داره.
- تخریب اموال: اگه کسی عمداً به مال کس دیگه ای آسیب بزنه یا خرابش کنه، مثلاً شیشه ماشینو بشکنه، اینجا رسیدگی میشه.
- تصرف عدوانی (کیفری): اگه کسی بدون اجازه و به زور، ملکی رو از دست صاحبش بگیره و تصرف کنه، این هم تو صلاحیت دادگاه کیفری دو هست.
جرایم علیه آدما (اشخاص)
اینجا جرم هایی رو داریم که به بدن یا آبروی افراد آسیب می زنن:
- ضرب و جرح عمدی/غیرعمدی: اگه کسی دیگری رو بزنه یا زخمی کنه، اما این آسیب اونقدر جدی نباشه که منجر به قتل یا نقص عضو خیلی شدید بشه (که بره تو کیفری یک)، تو دادگاه کیفری دو بررسی میشه.
- توهین و افترا: اگه کسی به دیگری توهین کنه یا حرف های دروغ و تهمت گونه بزنه که آبروی طرف بره، پرونده ش اینجا مطرح میشه.
- تهدید: اگه کسی دیگری رو تهدید به آزار جسمی، مالی یا ناموسی کنه، این جرم هم تو این دادگاه رسیدگی میشه.
- مزاحمت تلفنی یا رایانه ای: اگه کسی با تلفن یا پیامک یا هر ابزار ارتباطی دیگه، برای کسی مزاحمت ایجاد کنه، باز هم دادگاه کیفری دو صالح به رسیدگیه.
جرایم علیه نظم و آرامش جامعه
بعضی از جرم ها آرامش عمومی رو به هم می زنن:
- اخلال در نظم عمومی (در سطح خفیف): مثلاً اگه چند نفر تو خیابون سر و صدا کنن یا درگیری کوچیکی پیش بیارن که نظم جامعه رو مختل کنه.
- ایجاد مزاحمت های خیابانی: مثل بوق زدن های بی مورد یا تجمعات کوچیک که باعث آزار و اذیت مردم بشن.
چند تا جرم دیگه
یه سری جرم های دیگه هم هستن که خیلی رایجن و تو این دادگاه بررسی میشن:
- شرب خمر (مصرف مشروبات الکلی): اگه کسی مشروبات الکلی مصرف کنه، پرونده ش تو دادگاه کیفری دو رسیدگی میشه و مجازات های تعزیری داره.
- جرایم مرتبط با مواد مخدر (در حجم کم و مجازات های سبک تر): اگه مقدار مواد مخدر کشف شده از کسی کم باشه و مشمول مجازات های سنگین دادگاه انقلاب نباشه، تو دادگاه کیفری دو بررسی میشه.
یه نکته مهمی هم هست که باید بدونید: طبق مواد ۲۷۱ و ۲۹۸ قانون آیین دادرسی کیفری، در بعضی شرایط خاص، حتی اگه دادگاه کیفری دو مستقیماً صلاحیت رسیدگی به یه جرمی رو نداشته باشه (مثلاً باید می رفت دادگاه اطفال یا کیفری یک)، اگه اون دادگاه های تخصصی تو اون حوزه قضایی تشکیل نشده باشن، دادگاه کیفری دو مجبور میشه که به اون پرونده ها هم رسیدگی کنه. پس میشه گفت این دادگاه، بار زیادی رو از دوش سیستم قضایی برمی داره.
مراحل رسیدگی پرونده ها تو دادگاه کیفری دو: گام به گام تا حکم
رسیدگی به یه پرونده کیفری، مراحل خاص خودش رو داره که معمولاً از دادسرا شروع میشه و به دادگاه کیفری دو ختم میشه. بیاید با هم ببینیم این مسیر گام به گام چطوریه:
قبل از دادگاه: تو دادسرا چه خبره؟
قبل از اینکه پرونده ای برسه به دادگاه کیفری دو، باید یه سری مراحل رو تو دادسرا طی کنه:
- ثبت شکایت: اگه شما از کسی شکایت دارید، اولین قدم اینه که برید دادسرا و شکایتتون رو ثبت کنید. این کار می تونه توسط خود شاکی یا وکیلش انجام بشه.
- تحقیقات مقدماتی: بعد از ثبت شکایت، پرونده میره دست بازپرس یا دادیار. اینا همونایی هستن که وظیفه دارن تحقیق کنن، شواهد رو جمع آوری کنن، از شاهدها بپرسن، و اگه لازمه، از کارشناس ها هم نظر بخوان. هدف اینه که مشخص بشه آیا اصلاً جرمی اتفاق افتاده یا نه و اگه آره، کی انجامش داده.
- صدور قرار جلب به دادرسی: اگه بازپرس یا دادیار بعد از تحقیقات به این نتیجه برسه که جرم واقع شده و متهم هم تو این جرم نقش داشته، یه «قرار جلب به دادرسی» صادر می کنه. یعنی می گه که این پرونده باید تو دادگاه بررسی بشه.
- صدور کیفرخواست: بعد از قرار جلب به دادرسی، دادستان «کیفرخواست» رو صادر می کنه. کیفرخواست یعنی رسماً به متهم اتهام وارد شده و از دادگاه خواسته میشه که به جرمش رسیدگی کنه و مجازات قانونی رو تعیین کنه. بعد از صدور کیفرخواست، پرونده از دادسرا به دادگاه کیفری دو فرستاده میشه.
تو دادگاه کیفری دو چه اتفاقی میفته؟
وقتی پرونده از دادسرا رسید به دادگاه کیفری دو، این مراحل پیش میره:
- ارجاع پرونده به شعبه: پرونده به یکی از شعبه های دادگاه کیفری دو فرستاده میشه.
- تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ: مدیر دفتر دادگاه یه وقت برای رسیدگی تعیین می کنه و این تاریخ و زمان به شاکی، متهم و وکیل هاشون خبر داده میشه. باید حواستون باشه که ابلاغ ها قانونی انجام بشه.
- تشکیل جلسه دادرسی: تو تاریخ مقرر، جلسه دادگاه تشکیل میشه. شاکی، متهم و وکیل هاشون میان. قاضی پرونده رو بررسی می کنه، اظهارات طرفین رو می شنوه، اگه شاهدی باشه حرفاشو گوش میده و اگه کارشناسی نظریه داده باشه، اون رو هم مد نظر قرار میده.
- نقش قاضی در مدیریت جلسه: قاضی مثل یه رهبر ارکستر، جلسه رو اداره می کنه. مطمئن میشه که همه چیز قانونی پیش بره و هر دو طرف فرصت کافی برای ارائه دلایل و دفاعیاتشون رو داشته باشن.
صدور حکم نهایی
بعد از اینکه جلسه یا جلسات دادرسی تموم شد، نوبت به تصمیم گیری قاضی میرسه:
- مشاوره قاضی و تصمیم گیری: قاضی با توجه به همه شواهد، مدارک، اظهارات و قوانین، تصمیم نهایی رو در مورد پرونده می گیره.
- انواع آراء صادره: حکم می تونه «محکومیت» باشه (یعنی متهم گناهکاره و باید مجازات بشه)، «برائت» باشه (یعنی متهم بی گناهه) یا «قرار موقوفی تعقیب» باشه (یعنی به دلایلی مثل گذشت شاکی یا فوت متهم، دیگه پرونده دنبال نمیشه).
- ابلاغ رأی به طرفین: رأی صادر شده به شاکی و متهم ابلاغ میشه تا از نتیجه پرونده باخبر بشن.
یه نکته جالب اینکه طبق آمارهای موجود، میانگین زمان رسیدگی به پرونده ها تو دادگاه کیفری دو حدود ۷۹ روز تخمین زده شده. البته این یه میانگینه و ممکنه پرونده شما زودتر یا دیرتر به نتیجه برسه.
حقوق متهم تو دادگاه کیفری دو: حقت رو بشناس!
مطمئناً یکی از مهم ترین بخش های هر دادرسی عادلانه، اینه که حقوق متهم رعایت بشه. تو دادگاه کیفری دو هم، متهم یه سری حقوق اساسی داره که دونستنشون برای هر شهروندی لازمه. این حقوق تضمین می کنن که هیچ کسی بی دلیل مجازات نشه و همه فرصت دفاع از خودشون رو داشته باشن.
حق سکوت و اینکه مجبور نیستی حرف بزنی!
این یکی از پایه ای ترین حقوقه. هیچ کسی مجبور نیست علیه خودش شهادت بده یا حرفی بزنه که به ضررش تموم بشه. اگه شما متهم هستید، می تونید سکوت کنید و بگید که نمی خواید فعلاً حرفی بزنید. بار اثبات جرم به عهده دادستانه، نه شما.
مثال: فرض کنید شما رو به جرم سرقت احضار کردن. شما می تونید تو بازپرسی یا دادگاه سکوت کنید و از پاسخ دادن به سوالات خودداری کنید و به وکیلتون اجازه دفاع بدید.
حق داشتن وکیل
این حق هم خیلی مهمه. هر متهمی حق داره یه وکیل داشته باشه که ازش دفاع کنه. اگه پول ندارید که وکیل بگیرید، دادگاه موظفه براتون وکیل تسخیری بگیره. وکیل مثل یه راهنما تو این مسیر پر پیچ و خم قانونیه.
مثال: اگه به هر دلیلی توانایی مالی برای گرفتن وکیل رو ندارید، حتماً از دادگاه بخواید که براتون وکیل تسخیری تعیین کنه. این وکیل وظیفه داره از تمام حقوق قانونی شما دفاع کنه.
حق دسترسی به پرونده
شما و وکیلتون حق دارید به پرونده تون دسترسی داشته باشید، اون رو بخونید و از مدارک و اسناد مهمش کپی بگیرید. این حق بهتون کمک می کنه که از جزئیات اتهامتون باخبر بشید و بهتر بتونید از خودتون دفاع کنید.
مثال: اگه پرونده شما مربوط به ضرب و جرحه، شما و وکیلتون می تونید گزارش پزشکی قانونی و حرف های شهود رو ببینید و بررسی کنید.
حق خبردار شدن از اتهام و مراحل دادگاه
شما باید دقیقاً بدونید که به چه جرمی متهم شدید و پرونده تون تو چه مرحله ایه. هیچ کس نباید تو تاریکی نگه داشته بشه.
مثال: قاضی باید تو شروع جلسه دادگاه، اتهامات وارده رو با زبون واضح و روشن بهتون توضیح بده.
حق حضور تو دادگاه و دفاع از خودت
شما حق دارید تو همه جلسات دادگاه حاضر باشید و از خودتون دفاع کنید. می تونید به حرفای شاکی یا شهود اعتراض کنید و دلایل بی گناهی خودتون رو بگید.
مثال: اگه شاکی یا شهود تو دادگاه حرفی زدن که به نظرتون درست نیست، شما می تونید همونجا بهشون اعتراض کنید و توضیح بدید.
اصل برائت: تا جرمت ثابت نشده، بی گناهی!
این یه اصل خیلی مهمه. یعنی تا وقتی که دادگاه به طور قطعی ثابت نکرده باشه که شما مجرم هستید، شما بی گناه فرض میشید. وظیفه اثبات جرم به عهده مدعی (شاکی و دادستان) هست.
حق اعتراض به رأی (تجدیدنظرخواهی)
اگه از رأی دادگاه کیفری دو راضی نبودید، نگران نباشید! حق دارید به اون رأی اعتراض کنید و درخواست تجدیدنظر بدید تا پرونده تون تو دادگاه بالاتری (دادگاه تجدیدنظر استان) دوباره بررسی بشه.
مثال: اگه قاضی شما رو محکوم کرد و شما فکر می کنید که حق با شما نیست، می تونید تو مهلت قانونی اعتراض کنید و پرونده رو به دادگاه تجدیدنظر بفرستید.
یادتون باشه، رعایت این حقوق، پایه و اساس یه دادگاه عادلانه ست. اگه حس کردید حقتون پایمال شده، حتماً از طریق مراجع قانونی پیگیری کنید.
اگه به رأی دادگاه کیفری دو اعتراض داری، چیکار کنی؟
خب، هیچ پرونده ای همیشه باب میل همه طرفین تموم نمیشه. ممکنه دادگاه کیفری دو حکمی صادر کنه که شما باهاش مخالف باشید، حالا چه شاکی باشید و چه متهم. تو این جور وقت ها، قانون یه راهی رو برای اعتراض به این حکم گذاشته که بهش می گیم «تجدیدنظرخواهی».
اگه به رأی دادگاه کیفری دو اعتراض دارید، باید تو یه مهلت قانونی که معمولاً ۲۰ روزه از تاریخ ابلاغ رأی، اعتراضتون رو ثبت کنید. این کار رو باید تو همون دادگاهی که رأی رو صادر کرده (دادگاه کیفری دو) انجام بدید تا پرونده تون رو برای بررسی مجدد به مرجع بالاتر بفرستن.
مرجع صالح برای رسیدگی به تجدیدنظرخواهی از احکام دادگاه کیفری دو، «دادگاه تجدیدنظر استان» همون محلیه که دادگاه بدوی (دادگاه کیفری دو) توش قرار داره. یعنی پرونده شما میره به یه دادگاه دیگه، با قاضی های دیگه، تا دوباره بررسی بشه.
فرآیند رسیدگی تو دادگاه تجدیدنظر هم تقریباً شبیه دادگاه بدویه، اما دیگه تحقیقات مقدماتی از اول انجام نمیشه. اونجا بیشتر روی دلایل و مدارکی که قبلاً ارائه شده و ایراداتی که به حکم دادگاه بدوی وارد کردید، تمرکز میشه. در نهایت، دادگاه تجدیدنظر یه رأی جدید صادر می کنه که این رأی معمولاً قطعیه و دیگه نمی تونید تو همون مرجع بهش اعتراض کنید. پس این یه فرصت مهم برای دفاع دوباره از حقوق خودتونه.
سوالات متداول (FAQ) درباره وظایف دادگاه کیفری دو
پرونده تو دادگاه کیفری دو چقدر طول می کشه؟
مدت زمان رسیدگی به پرونده ها تو دادگاه کیفری دو خیلی به عوامل مختلفی بستگی داره؛ مثلاً چقدر پرونده پیچیده ست، چند تا متهم یا شاکی داره، چقدر باید تحقیق و کارشناسی انجام بشه و اصلاً چقدر دادگاه شلوغه. اما همونطور که گفتیم، یه میانگین حدود ۷۹ روز برای رسیدگی به پرونده ها تو این دادگاه تخمین زده میشه. البته این یه عدد متوسطه و ممکنه پرونده شما زودتر یا دیرتر تموم بشه.
میشه بدون وکیل تو دادگاه کیفری دو حاضر شد؟
بله، قانوناً میشه بدون وکیل هم تو دادگاه کیفری دو حاضر شد و از خودتون دفاع کنید. اما از اونجایی که مسائل حقوقی پیچیده هستن و ممکنه شما از تمام جزئیات و تبصره های قانون اطلاع نداشته باشید، بهتره حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کنید یا پرونده تون رو بهش بسپارید. وکیل می تونه خیلی بهتون کمک کنه تا حقتون ضایع نشه.
اگه دادگاه کیفری دو صلاحیت نداشته باشه، پرونده کجا میره؟
اگه دادگاه کیفری دو تشخیص بده که یه پرونده ای تو صلاحیتش نیست (مثلاً مربوط به دادگاه کیفری یک یا دادگاه انقلاب باشه)، باید قرار «عدم صلاحیت» صادر کنه و پرونده رو به دادگاه صالح بفرسته. یعنی پرونده رو برای رسیدگی به اون مرجع قضایی که طبق قانون وظیفه رسیدگی به اون جرم رو داره، ارجاع میده.
قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست چه فرقی دارن؟
«قرار جلب به دادرسی» تصمیمی هست که بازپرس یا دادیار تو دادسرا میگیره و میگه که جرم اتفاق افتاده و متهم هم نقش داشته، پس باید پرونده بره دادگاه. اما «کیفرخواست» سندی هست که دادستان بعد از قرار جلب به دادرسی صادر می کنه. تو کیفرخواست رسماً اتهام رو به متهم وارد می کنه و از دادگاه می خواد که بهش رسیدگی کنه و مجازات قانونی رو براش تعیین کنه.
دادستان کِی تو جلسات دادگاه کیفری دو میاد؟
حضور دادستان یا نماینده ش تو جلسات دادگاه کیفری دو، معمولاً اختیاریه. یعنی اگه لازم باشه یا خودشون بخوان، میان. اما اگه نیان هم، دلیل نمیشه که دادرسی متوقف بشه. وظیفه اصلی دادستان تو این دادگاه، دفاع از کیفرخواستی هست که خودش صادر کرده.
جرایم حدی (مثل زنا یا سرقت حدی) تو دادگاه کیفری دو بررسی میشن؟
نه، معمولاً نه. جرایم حدی مثل زنا، لواط، سرقت حدی و… که مجازات های سنگین و مشخصی تو شرع و قانون دارن، تو صلاحیت دادگاه کیفری یک هستن و دادگاه کیفری دو به این جور پرونده ها رسیدگی نمی کنه.
آیا جرایم خانوادگی تو دادگاه کیفری دو رسیدگی میشن؟
بیشتر پرونده های مربوط به اختلافات خانوادگی و حقوقی (مثل طلاق، نفقه، مهریه) تو دادگاه خانواده بررسی میشن. اما اگه تو یه پرونده خانوادگی، جرمی اتفاق افتاده باشه (مثلاً ضرب و جرح عمدی بین همسران یا توهین)، اون بخش کیفری ماجرا ممکنه تو دادگاه کیفری دو بررسی بشه. البته باز هم بستگی به شدت جرم و نوعش داره.
حرف آخر: چرا باید وظایف دادگاه کیفری دو رو بشناسیم؟
دیدیم که وظایف دادگاه کیفری دو چقدر گسترده و مهمه. این دادگاه، همونطور که تو کل مقاله توضیح دادیم، سنگ بنای بخش زیادی از عدالت کیفری تو کشورمونه و به طیف وسیعی از پرونده ها، از سرقت های ساده گرفته تا کلاهبرداری و توهین، رسیدگی می کنه. اگه این دادگاه نبود، سیستم قضایی ما زیر بار پرونده ها له میشد و معلوم نبود کی قراره به پرونده های مردم رسیدگی بشه.
شناخت این دادگاه، ساختارش، اینکه به چه جرم هایی رسیدگی می کنه و چطور کارهاش رو پیش میبره، کمک می کنه تا ما شهروندان آگاهی حقوقی بیشتری داشته باشیم. این آگاهی فقط برای وقتی نیست که خدای نکرده تو یه پرونده کیفری گیر کردیم؛ بلکه برای زندگی روزمره و دونستن حقوق و وظایفمون هم لازمه.
توی این مسیر، از حق سکوت و داشتن وکیل گرفته تا حق اعتراض به رأی، همه و همه نشون دهنده اینه که قانون سعی کرده تا حد امکان، عدالت رو رعایت کنه و از حقوق متهم هم دفاع کنه. اما یادتون باشه، قوانین همیشه پیچیدگی های خاص خودشون رو دارن و بهترین کار اینه که تو هر مرحله ای از این مسیر، حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه مثل یه قطب نما تو این دریای پر تلاطم قانون، راه درست رو بهتون نشون بده و از حقتون دفاع کنه. پس قدر این اطلاعات رو بدونید و همیشه آگاه باشید!