نمونه درخواست صدور اجراییه | دانلود فایل و راهنمای کامل
نمونه درخواست صدور اجراییه
صدور اجراییه، آخرین گام و شاید مهم ترین مرحله برای به ثمر نشاندن حکمی است که مدت ها در دادگاه برایش جنگیده اید. بدون این درخواست، رأی قطعی دادگاه تنها یک کاغذ خواهد بود و به مرحله عمل نمی رسد. این راهنما به شما کمک می کند تا با صفر تا صد فرآیند درخواست صدور اجراییه آشنا شوید و بتوانید حق تان را از محکوم علیه بگیرید.
بالاخره حکم دادگاه به نفع شما صادر شده؛ چه احساسی بهتر از این؟ اما لحظه ای صبر کنید! فکر می کنید کار تمام شده و حالا دیگر همه چیز حل است؟ حقیقت اینجاست که گرفتن حکم به نفع خودتان، فقط نیمی از راه است و تازه باید آماده شوید برای مهم ترین بخش ماجرا: اجرای حکم. بدون اجرای حکم، آن برگه ها و مهر و موم های دادگاه، فقط یک سند حقوقی اند و حق تان را کف دست تان نمی گذارند. اینجا است که پای اجراییه به میدان باز می شود.
خیلی ها فکر می کنند همین که دادگاه رأی داد، دیگر کار تمام است و محکوم علیه خودش می آید و حق و حقوقتان را می دهد. اما خب، واقعیت همیشه به این سادگی ها نیست. متأسفانه در خیلی از مواقع، محکوم علیه با وجود حکم قطعی، باز هم برای اجرای آن تعلل می کند یا اصلاً زیر بار نمی رود. اینجا است که باید دست به کار شوید و با یک درخواست ساده اما مهم، از دادگاه بخواهید که حکم را به جریان اجرا بیندازد. این درخواست همان صدور اجراییه است که حکم قطعی را از یک کلام به یک عمل تبدیل می کند.
در این مقاله قرار است قدم به قدم با هم جلو برویم تا با تمام پیچ وخم های درخواست صدور اجراییه آشنا شوید. از اینکه اصلاً اجراییه چیست و چه فرقی با حکم دارد، تا شرایط و مدارک لازم و مراحل ثبت درخواست در دفاتر خدمات قضایی و حتی یک نمونه کاربردی و پرشده از این درخواست، همه را با هم مرور می کنیم. پس اگر حکم قطعی در دست دارید و دنبال راهی برای گرفتن حق تان هستید، تا آخر این مطلب با ما باشید که مسیر روشنی در انتظار شماست.
اجراییه چیست؟ تعریفی حقوقی و به زبان ساده
بیایید رک و پوست کنده برویم سر اصل مطلب؛ اجراییه چیست؟ در زبان حقوقی، اجراییه به زبان خیلی ساده همان «برگه دستور اجرا» است. یعنی چی؟ ببینید، وقتی دادگاه یک رأی یا همان «حکم» صادر می کند، این حکم فقط یک اعلامیه رسمی است که مشخص می کند حق با کیست و محکوم علیه باید چه کاری انجام دهد یا چه چیزی را بپردازد. اما این حکم به خودی خود دستوری برای اقدام عملی و اجباری نیست.
اینجاست که «اجراییه» وارد میدان می شود. اجراییه در واقع برگه ای رسمی و دستور اجرایی از طرف دادگاه است که به محکوم علیه ابلاغ می شود و به او مهلت می دهد تا داوطلبانه حکم را اجرا کند. اگر اجرا نکرد، تازه این اجراییه به واحد اجرای احکام دادگستری اجازه می دهد تا به زور قانون، حکم را به اجرا بگذارد. ماده ۴ قانون اجرای احکام مدنی هم همین را می گوید: «اجرای حکم با صدور اجراییه به عمل می آید مگر اینکه در قانون ترتیب دیگری مقرر شده باشد.»
پس فرق بین «حکم» و «اجراییه» مثل فرق بین «نسخه دکتر» و «داروخانه ای که دارو را به شما می دهد» است. نسخه فقط می گوید چه دارویی لازم است، اما داروخانه است که آن را به دست شما می رساند. حکم هم فقط می گوید حق شما چیست، اما اجراییه است که آن را عملی می کند. البته حواستان باشد، بعضی از احکام، مثل احکامی که فقط اعلام یک وضعیت هستند (مثلاً اعلام اینکه یک سند جعلی است)، نیازی به صدور اجراییه ندارند چون خودشون به خودی خود اجرا شده محسوب میشن و محکوم علیه قرار نیست کار خاصی انجام دهد.
شرایط اساسی و قانونی صدور اجراییه از رأی دادگاه
خب، حالا که فهمیدیم اجراییه چیست، وقتش رسیده که ببینیم اصلاً کی و تحت چه شرایطی می توانید درخواست صدور اجراییه بدهید. این شرایط خیلی مهم اند چون اگر یکی از آن ها نباشد، ممکن است درخواست تان رد شود. این شرایط را می توانیم به دو دسته کلی تقسیم کنیم: شرایط ماهوی (که به خود حکم برمی گردند) و شرایط شکلی (که مربوط به فرآیند درخواست هستند).
شرایط ماهوی (مرتبط با ماهیت حکم)
این شرایط مثل ستون های اصلی یک ساختمان اند که بدون آن ها، اصلاً نمی توانید حرفی از اجراییه بزنید:
- قطعیت حکم: اولین و مهم ترین شرط این است که حکمی که در دست دارید باید «قطعی» شده باشد. یعنی چی؟ یعنی دیگر مهلت تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی آن تمام شده باشد و هیچ کس نتواند به آن اعتراض کند. یا اگر هم اعتراض کرده اند، مرجع بالاتر (مثل دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور) آن را تأیید کرده باشد. تا وقتی حکم قطعی نشده، نمی توانید برای اجراییه اقدام کنید. ماده ۱ قانون اجرای احکام مدنی هم همین را تأکید می کند.
- ابلاغ صحیح حکم به محکوم علیه: برای اینکه بتوانید حکم را اجرا کنید، باید مطمئن شوید که محکوم علیه (همان کسی که حکم علیه او صادر شده) از وجود این حکم خبردار شده است. یعنی حکم باید به طور قانونی به او ابلاغ شده باشد. این ابلاغ می تواند «واقعی» باشد (یعنی خود او برگه را گرفته) یا «قانونی» (مثلاً به محل اقامتش ابلاغ شده) یا حتی از طریق آگهی در روزنامه کثیرالانتشار برای افراد مجهول المکان. ابلاغ حکم مثل ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی مدنی، شرط لازم برای هرگونه اقدام بعدی است.
- معین بودن موضوع حکم: حکمی که می خواهید اجراییه آن را بگیرید، باید مشخص باشد که دقیقاً محکوم علیه را به چه چیزی محکوم کرده است. مثلاً نمی تواند بگوید «فلان چیز را بده»؛ باید بگوید «۱۰۰ میلیون تومان بابت سفته بپرداز» یا «یک واحد آپارتمان با مشخصات ثبتی فلان را به نام خواهان بزن». اگر موضوع حکم نامعین باشد، مثل ماده ۳ قانون اجرای احکام مدنی، قابل اجرا نیست.
- قابلیت اجرایی داشتن حکم: بعضی از احکام فقط جنبه اعلامی دارند و نیازی به انجام کاری از طرف محکوم علیه ندارند. مثلاً دادگاه اعلام می کند که یک سند باطل است. اینجا محکوم علیه قرار نیست کار فیزیکی انجام دهد. برای این نوع احکام، اجراییه صادر نمی شود (ماده ۴ قانون اجرای احکام مدنی). اجراییه فقط برای احکامی صادر می شود که محکوم علیه باید کاری انجام دهد یا چیزی بپردازد.
شرایط شکلی و اجرایی (مرتبط با فرآیند)
این شرایط مربوط به نحوه درخواست و پیگیری اجراییه است:
- تقاضای کتبی محکوم له یا نماینده قانونی او: برای صدور اجراییه، حتماً باید شما (محکوم له) یا وکیل یا نماینده قانونی تان، یک درخواست کتبی به دادگاه بدهید. دادگاه خودش خودبه خود اجراییه صادر نمی کند. این درخواست باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود.
- مرجع صالح برای صدور اجراییه: شاید فکر کنید اگر دادگاه تجدیدنظر حکم را قطعی کرده، باید به همان دادگاه مراجعه کنید. اما طبق ماده ۵ قانون اجرای احکام مدنی، همیشه این دادگاه بدوی (دادگاه نخستین) است که رأی اولیه را صادر کرده، حتی اگر رأی در مرحله تجدیدنظر قطعی شده باشد. پس درخواستتان را باید خطاب به شعبه ای بفرستید که اولین بار حکم را صادر کرده است.
- گذشت مهلت ۱۰ روزه (پس از ابلاغ اجراییه): این شرط، کمی بعد از صدور اجراییه اهمیت پیدا می کند. بعد از اینکه اجراییه صادر و به محکوم علیه ابلاغ شد، قانون به او ۱۰ روز مهلت می دهد تا خودش داوطلبانه حکم را اجرا کند (ماده ۳۴ قانون اجرای احکام مدنی). اگر در این مهلت اجرا نکرد، آن وقت می توانید به واحد اجرای احکام مراجعه کنید تا عملیات اجرایی به صورت اجباری آغاز شود.
مراحل گام به گام درخواست صدور اجراییه در دفاتر خدمات قضایی
حالا که تمام شرایط را می دانید و مطمئن شدید که حکم تان قطعی و قابل اجراست، وقتش رسیده که آستین بالا بزنید و مراحل عملی درخواست اجراییه را طی کنید. دیگر مثل قدیم نیست که کاغذ به دست مستقیم بروید دادگاه؛ الان همه چیز از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود.
گام ۱: آماده سازی مدارک لازم
اولین کاری که باید انجام دهید، جمع آوری و آماده سازی این مدارک است:
- اصل و کپی مصدق دادنامه قطعی: این مهم ترین مدرک شماست. دادنامه باید مهر و امضای دادگاه را داشته باشد و نشان دهد که قطعی شده است. معمولاً دادنامه باید به صورت مصدق (یعنی برابر اصل شده توسط مرجع قضایی) باشد.
- کارت ملی و شناسنامه محکوم له: برای احراز هویت شما. اگر وکیل دارید، وکالت نامه او لازم است.
- مدارک شناسایی محکوم علیه (در صورت اطلاع): اگر کد ملی یا مشخصات دقیق تری از محکوم علیه دارید، ارائه آن به سرعت فرآیند کمک می کند.
- در صورت نیاز، مدرکی دال بر ابلاغ دادنامه به محکوم علیه: هرچند معمولاً سیستم قضایی خودش این اطلاعات را دارد، اما اگر شما مدرکی دال بر تاریخ و نحوه ابلاغ دقیق دادنامه به محکوم علیه دارید، آن را هم همراه داشته باشید.
گام ۲: مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی
با مدارک آماده، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. این دفاتر نقش واسطه بین شما و دادگاه را دارند. دیگر نیاز نیست به دادگاه بروید و در صف های طولانی منتظر بمانید. کارشناسان این دفاتر، درخواست شما را ثبت و مدارکتان را بارگذاری می کنند.
گام ۳: تنظیم درخواست در دفتر خدمات
در دفتر خدمات، کارشناس بر اساس اطلاعاتی که شما می دهید و مدارکی که ارائه می کنید، فرم درخواست صدور اجراییه را در سیستم پر می کند. اینجا باید خیلی دقت کنید که اطلاعات مربوط به خودتان، محکوم علیه، شماره پرونده، شماره دادنامه و موضوع محکومیت را دقیق و کامل ارائه دهید. یک اشتباه کوچک می تواند باعث تأخیر در کل فرآیند شود.
گام ۴: پرداخت هزینه های قانونی
بعد از تنظیم درخواست، باید هزینه های مربوط به ثبت و تمبر را پرداخت کنید. این هزینه ها در ابتدا به عهده شماست، اما خوشبختانه طبق قانون، در نهایت این هزینه ها از محکوم علیه دریافت شده و به شما برگردانده می شود. پس نگران این مبلغ اولیه نباشید.
گام ۵: ارجاع به شعبه مربوطه و بررسی توسط دادگاه
بعد از اینکه درخواست شما در دفتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شد، به صورت سیستمی به شعبه دادگاهی که حکم را صادر کرده بود (همان دادگاه بدوی) ارجاع داده می شود. در دادگاه، مدیر دفتر و سپس رئیس شعبه یا دادرس، درخواست و مدارک شما را بررسی می کنند تا مطمئن شوند همه شرایط قانونی برای صدور اجراییه وجود دارد. اگر همه چیز درست باشد، دستور صدور برگ اجراییه را صادر می کنند.
گام ۶: صدور و ابلاغ اجراییه به محکوم علیه
پس از تأیید دادگاه، برگ اجراییه صادر می شود. معمولاً چند نسخه از این برگه تهیه می شود (مثلاً یک نسخه برای محکوم له، یک نسخه برای محکوم علیه، و یک نسخه برای پرونده اجرایی). سپس این اجراییه به محکوم علیه ابلاغ می شود. همانطور که قبلاً گفتیم، پس از ابلاغ، محکوم علیه ۱۰ روز مهلت دارد تا حکم را داوطلبانه اجرا کند.
گام ۷: مراجعه به واحد اجرای احکام
اگر بعد از گذشت مهلت ۱۰ روزه از ابلاغ اجراییه، محکوم علیه باز هم حکم را اجرا نکرد، می توانید به واحد اجرای احکام همان دادگاهی که اجراییه را صادر کرده، مراجعه کنید. در این مرحله، با ثبت درخواست، عملیات اجرایی به صورت اجباری آغاز می شود و واحد اجرا برای شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه و استیفای حق شما اقدام خواهد کرد.
یادتان باشد، صبر در این مراحل کلید اصلی است، اما هوشیاری و پیگیری مداوم هم می تواند به تسریع کار کمک کند. همیشه مدارکتان را منظم نگه دارید و تاریخ های مهم را یادداشت کنید.
نمونه درخواست صدور اجراییه از رأی دادگاه (تشریحی و کاربردی)
یکی از دغدغه های اصلی کسانی که می خواهند درخواست صدور اجراییه بدهند، این است که فرمش چطور باید پر شود. گرچه این کار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی توسط کارشناس انجام می شود، اما آشنایی با جزئیات و نحوه پر کردن هر بخش، به شما کمک می کند تا با دقت بیشتری اطلاعات لازم را ارائه دهید. در ادامه یک نمونه پر شده با اطلاعات فرضی را می بینیم و سپس بخش های مختلف آن را تشریح می کنیم.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [عدد] دادگاه عمومی حقوقی شهرستان/استان [نام شهرستان/استان]
با سلام و احترام،
موضوع: درخواست صدور اجراییه نسبت به دادنامه قطعی
احتراماً، به استحضار عالی می رساند اینجانب:
الف. مشخصات متقاضی (محکوم له):
نام: [نام متقاضی]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی متقاضی]
نام پدر: [نام پدر متقاضی]
کد ملی: [کد ملی متقاضی]
نشانی دقیق: [نشانی کامل متقاضی]
شماره تلفن: [شماره تلفن متقاضی]
ب. مشخصات محکوم علیه:
نام: [نام محکوم علیه]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی محکوم علیه]
نام پدر: [نام پدر محکوم علیه]
کد ملی: [کد ملی محکوم علیه - در صورت اطلاع]
نشانی دقیق: [نشانی کامل محکوم علیه]
ج. مشخصات دادنامه قطعی:
شماره کلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده مثلاً ۰۰۰/۹۹/۴]
شماره دادنامه قطعی: [شماره دادنامه قطعی مثلاً ۰۰۰/۰۱/۱۴۰۲]
تاریخ صدور دادنامه قطعی: [تاریخ صدور دادنامه مثلاً ۱۴۰۲/۰۵/۱۰]
مرجع صادرکننده دادنامه قطعی: [مثلاً شعبه ۲۵ دادگاه تجدیدنظر استان تهران]
موضوع محکومیت: [مثلاً مطالبه مبلغ ۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال بابت سفته و خسارت تأخیر تأدیه]
تاریخ ابلاغ دادنامه قطعی به محکوم علیه: [مثلاً ۱۴۰۲/۰۶/۰۱]
د. متن درخواست (شرح خواسته):
پیرو صدور دادنامه قطعی فوق الذکر به شماره [شماره دادنامه] و ابلاغ آن به محکوم علیه محترم در تاریخ [تاریخ ابلاغ دادنامه]، با عنایت به اینکه تاکنون محکوم علیه نسبت به اجرای مفاد حکم اقدام طوعی ننموده است، مستنداً به ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی و سایر مقررات مرتبط، تقاضای صدور و ابلاغ اجراییه در اسرع وقت جهت استیفای حقوق قانونی خود را از محضر آن ریاست محترم دارم.
با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی متقاضی (یا وکیل)
امضاء: [امضاء]
تاریخ: [تاریخ درخواست]
تشریح جزء به جزء هر بخش از نمونه
حالا بیایید ببینیم هر بخش از این درخواست به چه معناست و چطور باید آن را تکمیل کرد:
- عنوان خطاب: «ریاست محترم شعبه … دادگاه عمومی حقوقی شهرستان/استان …»
- نحوه پر کردن: اینجا باید شماره شعبه دادگاه نخستین را بنویسید (حتی اگر حکم در تجدیدنظر قطعی شده باشد). بعد هم نام شهرستان یا استان مربوطه را ذکر کنید. مثلاً: «ریاست محترم شعبه ۲۰ دادگاه عمومی حقوقی شهرستان تهران».
- الف. مشخصات متقاضی (محکوم له):
- نام، نام خانوادگی، نام پدر، کدملی، نشانی دقیق، شماره تلفن: این بخش مربوط به اطلاعات شخصی و ارتباطی شماست. حتماً تمام اطلاعات را دقیق و بدون نقص وارد کنید، به خصوص نشانی و شماره تلفن که برای ابلاغ های بعدی ضروری است. اگر وکیل دارید، اینجا مشخصات وکیل و شماره وکالت نامه او قید می شود.
- ب. مشخصات محکوم علیه:
- نام، نام خانوادگی، نام پدر، کدملی (در صورت اطلاع)، نشانی دقیق: اطلاعات محکوم علیه هم باید به دقت وارد شود. اگر کد ملی او را می دانید حتماً ذکر کنید. «نشانی دقیق» از اهمیت بالایی برخوردار است، چون اجراییه به همین نشانی ابلاغ می شود. اگر محکوم علیه مجهول المکان باشد، فرآیند ابلاغ کمی متفاوت می شود که معمولاً از طریق آگهی در روزنامه است.
- ج. مشخصات دادنامه قطعی:
- شماره کلاسه پرونده: این شماره منحصر به فرد پرونده شما در سیستم قضایی است.
- شماره دادنامه قطعی: شماره ای که روی خود دادنامه قطعی درج شده است.
- تاریخ صدور دادنامه قطعی: تاریخی که رأی قطعی از مرجع مربوطه صادر شده است.
- مرجع صادرکننده دادنامه قطعی: نام دادگاهی که رأی را قطعی کرده است (مثلاً شعبه ۲۵ دادگاه تجدیدنظر استان تهران).
- موضوع محکومیت: شرح دقیق آنچه محکوم علیه به آن محکوم شده است، مثلاً «الزام به تنظیم سند رسمی یک دستگاه آپارتمان» یا «مطالبه وجه بابت چک شماره …».
- تاریخ ابلاغ دادنامه قطعی به محکوم علیه: این تاریخ بسیار مهم است، چون شروع مهلت های قانونی برای اجراییه محسوب می شود.
- د. متن درخواست (شرح خواسته):
- این بخش، خلاصه ای حقوقی و دقیق از درخواست شماست. باید به قطعیت حکم، ابلاغ آن و عدم اجرای داوطلبانه از سوی محکوم علیه اشاره کرده و صراحتاً درخواست صدور و ابلاغ اجراییه را مطرح کنید. استناد به ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی هم بسیار کمک کننده است.
- امضاء و تاریخ:
- در نهایت، درخواست باید توسط شما یا وکیل تان امضاء شده و تاریخ روز ثبت درخواست هم درج شود.
نکات مهم در تکمیل و ثبت نمونه
- پیوست رونوشت مصدق دادنامه: حتماً رونوشت (کپی برابر اصل شده) دادنامه قطعی را به درخواستتان پیوست کنید.
- دقت در نشانی ها: کوچک ترین اشتباه در نشانی می تواند فرآیند ابلاغ را به تأخیر بیندازد.
- اطلاعات وکیل: اگر وکیل دارید، حتماً مشخصات کامل او و شماره وکالت نامه باید ذکر شود.
قوانین و مواد قانونی مرتبط (با توضیحات کاربردی و ارتباط با فرآیند)
همانطور که می دانید، فرآیند اجراییه مثل بقیه مراحل قضایی، بر پایه و اساس قانون شکل می گیرد. آشنایی با مواد قانونی مرتبط می تواند دید شما را نسبت به فرآیند گسترش دهد و کمک کند تا با آگاهی بیشتری حقوق خود را پیگیری کنید. در اینجا به مهم ترین مواد قانونی در این زمینه اشاره می کنیم و توضیح می دهیم که هر کدام چه تأثیری در جریان کار دارند:
قانون اجرای احکام مدنی (مصوب ۱۳۵۶)
این قانون، ستون فقرات فرآیند اجراییه و اجرای احکام حقوقی است:
- ماده ۱: قطعیت حکم
«هیچ حکمی از احکام دادگاه های دادگستری به موقع اجرا گذارده نمی شود مگر اینکه قطعی شده یا قرار اجرای موقت آن در مواردی که قانون معین می کند صادر شده باشد.»
توضیح کاربردی: این ماده سنگ بنای شروع هرگونه عملیات اجرایی است. یعنی تا زمانی که حکم شما قطعیت پیدا نکرده باشد، اصلاً نمی توانید درخواست صدور اجراییه بدهید. قطعیت حکم یعنی تمام راه های اعتراض به آن بسته شده باشد.
- ماده ۲: تقاضای کتبی و ابلاغ
«احکام دادگاههای دادگستری وقتی به موقع اجرا گذارده می شود که به محکوم علیه یا وکیل یا قائم مقام قانونی او ابلاغ شده و محکوم له یا نماینده و یا قائم مقام قانونی او کتباً این تقاضا را از دادگاه بنماید.»
توضیح کاربردی: این ماده دو شرط اصلی را برای اجرای حکم بیان می کند: اول، ابلاغ حکم به محکوم علیه و دوم، درخواست کتبی شما یا نماینده تان برای صدور اجراییه. پس، درخواست صدور اجراییه یک کار خودکار نیست و نیاز به پیگیری شما دارد.
- ماده ۳: معین بودن موضوع
«حکمی که موضوع آن معین نیست قابل اجراء نمی باشد.»
توضیح کاربردی: یعنی موضوع حکم باید کاملاً روشن و بدون ابهام باشد. مثلاً نمی تواند بگوید «بدهی را بپردازد»؛ باید مشخص کند «۱۰۰ میلیون تومان بابت بدهی سفته پرداخت کند.» اگر حکم مبهم باشد، دادگاه نمی تواند اجراییه صادر کند.
- ماده ۴: صدور اجراییه و موارد استثناء
«اجرای حکم با صدور اجراییه به عمل می آید مگر اینکه در قانون ترتیب دیگری مقرر شده باشد. در مواردی که دادگاه جنبه اعلامی داشته و مستلزم انجام عملی از طرف محکوم علیه نیست از قبیل اعلام اصالت یا بطلان سند اجراییه صادر نمی شود…»
توضیح کاربردی: این ماده تأکید می کند که اصل بر صدور اجراییه است، مگر در موارد خاص. مهم ترین استثنا، احکام اعلامی هستند که فقط یک وضعیت حقوقی را مشخص می کنند و نیازی به اقدام عملی از سوی محکوم علیه ندارند.
- ماده ۵: مرجع صدور اجراییه
«صدور اجراییه با دادگاه نخستین است.»
توضیح کاربردی: خیلی مهم است! حتی اگر حکم شما در دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور قطعی شده باشد، درخواست صدور اجراییه را باید به دادگاه بدوی (نخستین) که رأی اولیه را صادر کرده بود، ارائه دهید.
- ماده ۶: مندرجات اجراییه
«در اجراییه نام و نام خانوادگی و محل اقامت محکوم له و محکوم علیه و مشخصات حکم و موضوع آن و اینکه پرداخت حق اجرا به عهده محکوم علیه می باشد نوشته شده و به امضاء رئیس دادگاه و مدیر دفتر رسیده به مهر دادگاه ممهور و برای ابلاغ فرستاده می شود.»
توضیح کاربردی: این ماده نشان می دهد که برگ اجراییه باید شامل چه اطلاعاتی باشد تا معتبر تلقی شود. همه اطلاعاتی که در نمونه درخواست دیدیم، برگرفته از همین ماده است.
- ماده ۷، ۸، ۹: تعداد نسخ و نحوه ابلاغ
این مواد به تعداد نسخ اجراییه و نحوه ابلاغ آن به محکوم علیه طبق مقررات آیین دادرسی مدنی می پردازد. اگر محکوم علیه مجهول المکان باشد یا نشانی جدیدی اعلام نکرده باشد، ابلاغ از طریق آگهی در روزنامه صورت می گیرد.
توضیح کاربردی: این مواد تضمین می کنند که اجراییه به درستی و طبق قانون به دست محکوم علیه می رسد تا او از زمان و مهلت اجرای حکم مطلع شود.
- ماده ۱۰: حجر یا فوت محکوم علیه
«اگر محکوم علیه قبل از ابلاغ اجراییه محجور یا فوت شود اجراییه حسب مورد به ولی: قیم، امین، وصی، ورثه یا مدیر ترکه او ابلاغ می گردد و هر گاه حجر یا فوت محکوم علیه بعد از ابلاغ اجراییه باشد مفاد اجراییه و عملیات انجام شده به وسیله ابلاغ اخطاریه آنها اطلاع داده خواهد شد.»
توضیح کاربردی: این ماده تکلیف را در شرایط خاص فوت یا محجور شدن محکوم علیه روشن می کند تا اجرای حکم متوقف نشود.
- ماده ۱۱: ابطال یا تصحیح اجراییه
«هر گاه در صدور اجراییه اشتباهی شده باشد دادگاه می تواند رأساً یا به درخواست هر یک از طرفین به اقتضای مورد اجرائیه را ابطال یا تصحیح نماید یا عملیات اجرایی را الغاء کند و دستور استرداد مورد اجرا را بدهد.»
توضیح کاربردی: اگر در صدور اجراییه اشتباهی رخ دهد (مثلاً در مبلغ یا موضوع)، این ماده به دادگاه اجازه می دهد تا آن را اصلاح یا حتی ابطال کند. این یک راه حل برای جلوگیری از اجحاف یا اشتباه در اجراست.
قانون آیین دادرسی مدنی
- ماده ۳۰۲: ابلاغ دادنامه
«هیچ حکم یا قراری را نمی توان اجراء نمود مگر این که به صورت حضوری و یا به صورت دادنامه یا رونوشت گواهی شده آن به طرفین یا وکیل آنان ابلاغ شده باشد. …»
توضیح کاربردی: این ماده در واقع شرط «ابلاغ صحیح حکم به محکوم علیه» در بخش شرایط ماهوی را محکم می کند. ابلاغ دادنامه به محکوم علیه یک گام اساسی است تا او از وجود حکم مطلع شده و بتواند حقوق خود را پیگیری کند یا نسبت به اجرای آن اقدام نماید.
قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۴)
این قانون، مکملی برای قانون اجرای احکام مدنی است و بیشتر به جنبه های مالی و شناسایی اموال محکوم علیه می پردازد:
- ماده ۱ و ۲: اقدامات برای شناسایی و توقیف اموال
«هر کس به موجب حکم دادگاه به دادن هر نوع مالی به دیگری محکوم شود و از اجرای حکم خودداری کند،… اموال محکومٌ علیه با رعایت مستثنیات دین … توقیف و از محل آن … استیفا می شود.» و «مرجع اجرا کننده رأی… مکلف است به تقاضای محکومٌ له … نسبت به شناسایی اموال محکومٌ علیه و توقیف آن به میزان محکومٌ به اقدام کند.»
توضیح کاربردی: این دو ماده به شما این اطمینان را می دهد که پس از صدور اجراییه و عدم اجرای حکم، واحد اجرای احکام وظیفه دارد به درخواست شما برای شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه اقدام کند تا حق شما وصول شود. این مواد قدرت اجرایی شما را در پیگیری مطالبات مالی افزایش می دهند.
- ماده ۲۷: شمول بر گزارش های اصلاحی و آرای سایر مراجع
«مقررات این قانون در مورد گزارش های اصلاحی مراجع قضایی و آرای مدنی سایر مراجعی که به موجب قانون، اجرای آنها بر عهده اجرای احکام مدنی دادگستری است و همچنین آرای مدنی تعزیرات حکومتی نیز مجری است.»
توضیح کاربردی: این ماده دامنه شمول قانون را گسترش می دهد و نشان می دهد که فقط احکام دادگاه ها نیستند که قابل اجرا با این مکانیزم اند، بلکه گزارش های اصلاحی (سازش طرفین که به تأیید دادگاه می رسد) و آرای مراجع شبه قضایی هم می توانند از طریق اجرای احکام مدنی، اجراییه دریافت کنند.
شناخت این مواد قانونی نه تنها به شما کمک می کند تا فرآیند را بهتر درک کنید، بلکه در مواجهه با مشکلات احتمالی یا نیاز به مشاوره حقوقی، می توانید با آگاهی بیشتری با وکیل یا کارشناس مربوطه صحبت کنید.
نتیجه گیری: گامی محکم در مسیر احقاق حق
دیدید که صدور اجراییه، آنقدرها هم که به نظر می رسد، پیچیده و ناشناخته نیست. با یک شناخت درست از مراحل و شرایط، و همچنین در دست داشتن یک نمونه درخواست صدور اجراییه کاربردی، می توانید گام های مهمی را برای گرفتن حق تان بردارید. یادمان نرود که حکم دادگاه فقط یک سند است و تا زمانی که اجراییه صادر نشود، ممکن است حقتان به آن سادگی ها به دستتان نرسد.
چه وکیل باشید و چه یک شهروند عادی، آگاهی از این فرآیند حیاتی است. حالا می دانید که برای به جریان انداختن یک حکم قطعی، باید چه مدارکی را آماده کنید، به کجا مراجعه کنید و چه انتظاری از سیستم قضایی داشته باشید. این دانش، سلاح شما در میدان احقاق حقوق است. پس با اطمینان و دقت، مراحل را پیگیری کنید و اجازه ندهید زحمات تان در دادگاه بی ثمر بماند. امید است که این راهنمای جامع، چراغ راهتان در این مسیر باشد و به شما کمک کند تا با قدرت و آگاهی کامل، به هدفتان برسید.