ماده قانونی افزایش خواسته | صفر تا صد نکات حقوقی و شرایط
ماده مربوط به افزایش خواسته
گاهی اوقات در طول یک پرونده حقوقی، متوجه می شوید که خواسته تان بیشتر از چیزی بوده که اولش تو دادخواست نوشتید؛ اینجا پای افزایش خواسته به میان می آید. این موضوع طبق ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی امکان پذیر است، اما شرایط و قواعد خاص خودش را دارد. در ادامه، ریز و درشت این بحث مهم را با هم مرور می کنیم تا حسابی قلق کار دستتان بیاید.
وقتی پای یک پرونده حقوقی به دادگاه باز میشه، شما به عنوان خواهان یا همون شاکی، باید تو دادخواستتون دقیقاً مشخص کنید چی می خواین. به این می گیم خواسته. این خواسته مثل یه چارچوب عمل می کنه و دادگاه فقط تو همون محدوده می تونه حکم بده. اما خب، زندگی همیشه طبق برنامه پیش نمیره! ممکنه در طول رسیدگی، متوجه بشید خواسته تون رو کامل ننوشتید، یا اتفاقات جدیدی افتاده که باید به پرونده اضافه بشن. مثلاً شاید موقع نوشتن دادخواست مطالبه طلب، یه بخش از مبلغ رو فراموش کرده باشید، یا تو دعوای تخلیه، تازه بفهمید طرف اجاره بها رو هم نداده. اینجا همون جاییه که بحث «افزایش خواسته» مطرح میشه. قانون گذار، برای اینکه دست خواهان رو بسته نگه نداره و عدالت بهتر اجرا بشه، راهی رو برای این تغییرات در نظر گرفته که اساسش ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی هست. بیایید ببینیم این ماده دقیقاً چی میگه و چطور باید ازش استفاده کنیم.
افزایش خواسته چیست؟ یه تعریف ساده با مثال های واقعی
ببینید، خواسته همون چیزیه که شما از دادگاه می خواید. مثلاً اگه یکی بهتون ۲۰۰ میلیون تومن بدهکاره، خواسته تون میشه مطالبه ۲۰۰ میلیون تومن. حالا افزایش خواسته یعنی چی؟ یعنی اینکه یا می خواید مقدار همون خواسته ای که قبلاً نوشتید رو بیشتر کنید، مثلاً بجای ۲۰۰ میلیون تومن، بنویسید ۳۰۰ میلیون تومن، یا اینکه یه خواسته جدید ولی مرتبط به خواسته اولیه تون رو به پرونده اضافه کنید. این موضوع با کاهش خواسته فرق داره. کاهش خواسته خیلی راحت تره و هر زمان بخواهید می تونید از بخشی از خواسته تون دست بکشید، حتی اگه حکم هم صادر شده باشه.
حالا یه سری مثال براتون می زنم که موضوع حسابی روشن بشه:
- تصور کنید خونه ای رو خریدید و دادخواست تأیید فسخ معامله رو دادید، اما یادتون رفته که تو دادخواست، برگشت پول (ثمن معامله) رو هم درخواست کنید. اینجا می تونید استرداد ثمن رو هم به خواسته تون اضافه کنید.
- یا مثلاً دعوای خلع ید (بیرون کردن کسی از ملکتون) رو مطرح کردید، بعداً متوجه میشید طرف توی ملکتون ساخت و ساز هم کرده. در این صورت، می تونید خواسته قلع و قمع بنا (خراب کردن ساختمان) رو هم به دعوای اولیه اضافه کنید.
- یه مورد دیگه: طلبکارید و بابت ۱۰۰ میلیون تومن دادخواست دادید، اما مدارک جدید نشون میده که ۳۰ میلیون تومن دیگه هم طلبکار بودید. اینجا می تونید خواسته تون رو به ۱۳۰ میلیون تومن افزایش بدید.
این ها همه مصادیق افزایش خواسته در دادگاه هستن که البته شرایط خاص خودشون رو دارن و نمیشه همینجوری هر چیزی رو به هر پرونده ای اضافه کرد. تو قسمت های بعدی، دقیق تر به این شرایط می پردازیم.
موشکافی ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی: سنگ بنای افزایش خواسته
اساس و ریشه بحث افزایش خواسته، ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنیه. این ماده، یه چارچوب مشخص برای این کار تعیین کرده. بیاین اول متن کاملش رو با هم ببینیم، بعد بند به بند بررسی کنیم که دقیقاً چی میگه:
ماده ٩٨ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی خواهان می تواند خواسته خود را که در دادخواست تصریح کرده، در تمام مراحل دادرسی کم کند؛ ولی افزودن آن یا تغییر نحوه دعوا یا خواسته یا درخواست در صورتی ممکن است که با دعوای طرح شده مرتبط بوده و منشا واحدی داشته باشد و تا پایان اولین جلسه آن را به دادگاه اعلام کرده باشد.
حالا بریم سراغ تحلیل این ماده قانونی:
کاهش خواسته: دست تون بازه!
اولین بخش ماده ۹۸ میگه که خواهان (یا وکیلش) می تونه خواسته شو تو تمام مراحل دادرسی کم کنه. این یعنی اگه شما اولش بابت ۱۰۰ میلیون تومن شکایت کردید و بعداً پشیمون شدید و خواستید فقط ۵۰ میلیون تومن رو پیگیری کنید، هیچ مانعی سر راهتون نیست. حتی وقتی حکم هم صادر شده و تو مرحله اجرا هستید، بازم می تونید خواسته تون رو کم کنید. این کار به نفع شماست و از نظر قانونی هم مشکلی نداره و دادگاه هم معمولاً بدون چون و چرا قبول می کنه.
شرایط افزودن خواسته یا تغییر نحوه دعوا: اینجا دیگه باید حواستون جمع باشه!
اما قسمت مهم ماده ۹۸ مربوط به افزایش خواسته و تغییر نحوه دعواست. اینجا دیگه نمیشه هر جور که دلمون خواست عمل کنیم و قانون سه تا شرط اساسی گذاشته که باید حتماً رعایت بشن:
- خواسته جدید باید با دعوای طرح شده مرتبط باشه: این یعنی خواسته ای که می خواید اضافه کنید، نباید یه چیز کاملاً پرت و بی ربط به دعوای اصلی باشه. ارتباط باید جوری باشه که نتیجه یکی، روی اون یکی تأثیر بذاره یا به نوعی به هم وصل باشن.
- مثال روشن: اگه دعوای اصلی تون خلع ید (بیرون کردن غاصب از ملک) هست، اضافه کردن اجرت المثل ایام تصرف (کرایه مدتی که طرف بدون اجازه تو ملک شما بوده) کاملاً منطقیه و ارتباط داره. چون هردو از تصرف غیرقانونی ملک شما نشأت گرفتن. اما اگه تو همون دعوای خلع ید، بخواید یه چک برگشتی رو هم از همون آدم مطالبه کنید، این دوتا هیچ ربطی به هم ندارن و دادگاه قبول نمی کنه.
- خواسته جدید باید منشأ واحدی با دعوای اصلی داشته باشه: این شرط مکمل شرط قبلیه. منشأ واحد یعنی هر دو خواسته از یک اتفاق یا یک عمل حقوقی مشترک ناشی شده باشن.
- مثال واضح: اگه شما بابت یه قرارداد بیع (خرید و فروش) شکایت کردید، هر خواسته ای که از همون قرارداد ناشی میشه، مثلاً مطالبه الباقی ثمن، یا الزام به تنظیم سند رسمی، یا تحویل مبیع، همگی منشأ واحد دارن و می تونن به هم اضافه بشن. اما اگه شما بابت یک قرارداد بیع و یک قرارداد اجاره جداگانه با یک نفر اختلاف دارید، این دوتا منشأ واحد ندارن و نمی تونید خواسته های ناشی از قرارداد اجاره رو به پرونده بیع اضافه کنید.
- مهلت قانونی: تا پایان اولین جلسه دادرسی باید اعلام بشه: این شرط، شاید از همه مهم تر باشه و خیلیا ازش غافل میشن. شما فقط و فقط تا پایان اولین جلسه دادرسی فرصت دارید که درخواست افزایش خواسته رو به دادگاه اعلام کنید. یعنی وقتی دادگاه برای اولین بار تشکیل میشه و پرونده رو بررسی می کنه، باید این موضوع رو مطرح کنید. اگه این مهلت رو از دست بدید، دیگه نمی تونید خواسته تون رو تو اون پرونده افزایش بدید و مجبورید یه دادخواست جداگانه برای اون خواسته جدید تنظیم کنید که خب، دردسرهای خودش رو داره.
این سه شرط، ستون های اصلی ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی هستن و اگه حتی یکی از اینا رعایت نشه، دادگاه درخواست افزایش خواسته شما رو رد می کنه.
شرایط اختصاصی برای بالا بردن خواسته: اینها رو دست کم نگیرین!
همونطور که دیدیم، ماده ۹۸ سه تا شرط اصلی (ارتباط، منشأ واحد و مهلت) رو برای افزایش خواسته تعیین کرده. اما علاوه بر این ها، چند تا نکته دیگه هم هست که باید حواسمون بهشون باشه:
فقط تو دعاوی حقوقی، نه کیفری!
باید یادمون باشه که افزایش خواسته فقط مخصوص دعاوی حقوقیه. تو پرونده های کیفری (مثل سرقت، کلاهبرداری و…) اصلاً چیزی به اسم خواسته نداریم که بخواد زیاد یا کم بشه. تو دعاوی کیفری، موضوع جرم و مجازات مطرحه. حتی اگه شاکی خصوصی تو یه پرونده کیفری، از شکایتش صرف نظر کنه یا با متهم توافق کنه، این به معنی افزایش یا کاهش خواسته نیست؛ صرفاً در مورد جرم، رضایت داده شده یا توافقی صورت گرفته.
فقط خواهان یا نماینده قانونی ش
این حق، یه حق انحصاری برای خواهان (یا وکیلش) هستش. یعنی فقط کسی که اولش دادخواست رو داده و خودش رو صاحب حق می دونه، می تونه درخواست افزایش خواسته رو مطرح کنه. خوانده (اون کسی که ازش شکایت شده)، قاضی، شاهدها، کارشناس ها و بقیه افراد درگیر تو پرونده، حق ندارن چنین درخواستی بدن. این یه نکته خیلی مهمه که خیلیا ممکنه ازش غافل بشن.
چی میشه اگه شرایط رو رعایت نکنیم؟
اگه یکی از این شرایطی که گفتیم (چه اون سه شرط اصلی ماده ۹۸ و چه دو نکته آخر) رعایت نشه، دادگاه درخواست افزایش خواسته شما رو قبول نمی کنه. تو این حالت، دادگاه برای اون قسمت از خواسته تون که اضافه کردید، قرار رد دعوا صادر می کنه. یعنی انگار از اول اون قسمت از خواسته رو مطرح نکردید. اون وقت شما مجبور میشید برای اون خواسته، یه دادخواست کاملاً جدید و مستقل ثبت کنید که هم وقت گیره و هم هزینه های دادرسی جداگانه ای داره.
از صفر تا صد: چطور قانونی خواسته مون رو زیاد کنیم؟
حالا که با شرایط افزایش خواسته آشنا شدیم، بیاید ببینیم عملاً چطور باید این کار رو انجام بدیم. مراحلش اونقدرها هم پیچیده نیست، ولی باید طبق قانون پیش بریم:
شیوه طرح درخواست: شفاهی یا کتبی، ولی سر وقت!
برای اینکه خواسته تون رو افزایش بدید، دو تا راه دارید: یا می تونید درخواستتون رو به صورت کتبی به دادگاه بدید (مثلاً یه لایحه تنظیم کنید و تحویل دفتر دادگاه بدید)، یا اینکه شفاهی تو همون اولین جلسه دادرسی، قضیه رو به قاضی اعلام کنید تا تو صورتجلسه دادگاه ثبت بشه. مهم اینه که حتماً این کار رو تو مهلت قانونی (یعنی تا پایان اولین جلسه دادرسی) انجام بدید. فراموش نکنید که اگه دیر بجنبید، این فرصت از دست میره.
پرداخت هزینه دادرسی اضافه: پولش رو باید بدیم!
وقتی خواسته تون رو افزایش میدید، طبیعتاً ارزش پرونده تون هم بیشتر میشه. پس باید هزینه دادرسی مربوط به این تفاوت رو هم پرداخت کنید. دادگاه معمولاً بهتون اخطار میده که این هزینه رو واریز کنید. اگه این هزینه رو پرداخت نکنید، دادگاه اخطار رفع نقص صادر می کنه. اگه بعد از اون اخطار هم اقدام به پرداخت نکنید، متأسفانه اون بخش از خواسته تون که افزایش دادید، رد میشه و باید از اول برای اون قسمت، یه دادخواست جداگونه بدید.
بررسی و تصمیم گیری دادگاه: قاضی حواسش هست!
بعد از اینکه درخواستتون رو مطرح کردید و هزینه دادرسی رو هم پرداخت کردید، دادگاه شرایط رو بررسی می کنه. یعنی قاضی نگاه می کنه ببینه آیا سه تا شرط اصلی ماده ۹۸ (ارتباط، منشأ واحد و مهلت) رعایت شده یا نه. اگه همه چیز اوکی باشه و شرایط قانونی احراز بشه، دادگاه با افزایش خواسته شما موافقت می کنه و پرونده با خواسته جدید جلو میره.
اطلاع رسانی به خوانده و تجدید جلسه: حق دفاع خوانده محفوظ!
یکی از اصول مهم دادرسی، اصل تناظر یا همون حق دفاعه. یعنی خوانده هم باید از همه چیز خبر داشته باشه تا بتونه از خودش دفاع کنه. حالا اگه شما خواسته تون رو افزایش بدید، خوانده باید از این موضوع مطلع بشه تا اگه نیاز بود، دفاعیات جدیدی آماده کنه. مخصوصاً اگه خوانده تو اون جلسه غایب بوده باشه، دادگاه باید یه جلسه جدید تعیین کنه و افزایش خواسته رو به خوانده ابلاغ کنه. این کار برای حفظ حقوق خوانده خیلی مهمه و اگه انجام نشه، ممکنه بعداً مشکل ساز بشه.
طبق نظریه مشورتی شماره 7/95/1497 مورخ 1395/06/28 قوه قضائیه، در صورت افزایش خواسته از سوی خواهان در جلسه اول و عدم حضور خوانده، دادگاه باید مجدداً جلسه دیگری تعیین و افزایش خواسته را به خوانده ابلاغ کند.
پس، با رعایت این مراحل، می تونید به صورت قانونی و درست، خواسته تون رو تو دادگاه افزایش بدید و از حق و حقوق کامل خودتون دفاع کنید.
مصادیق افزایش خواسته: کجای کار دردسرسازه؟
تا اینجا متوجه شدیم که افزایش خواسته چیه و چه شرایطی داره. حالا بیایید با جزئیات بیشتری ببینیم این افزایش می تونه چطوری خودش رو نشون بده. کلاً دو حالت اصلی داریم:
۱. افزایش کمی خواسته: مقدار بیشتر از همون جنس
این ساده ترین نوع افزایش خواسته است. یعنی همون چیزی رو که قبلاً از دادگاه خواستید، حالا مقدارش رو بیشتر می کنید. جنس خواسته تغییری نمی کنه، فقط حجمش زیاد میشه. مثال های زیادی میشه براش زد:
- افزایش مبلغ مطالبه: فرض کنید دادخواست مطالبه ۱۰۰ میلیون تومن رو دادید، اما بعداً یادتون میاد که در اصل ۲۰۰ میلیون تومن طلبکار بودید. اینجا می تونید خواسته تون رو به ۲۰۰ میلیون تومن افزایش بدید.
- افزایش تعداد کالا: اگر برای تحویل ۱۰ تُن برنج دادخواست داده اید و متوجه می شوید که ۱۵ تُن باید تحویل می شده، می توانید خواسته را به ۱۵ تُن برنج تغییر دهید.
- افزایش متراژ زمین: در یک دعوای مربوط به ملک، اگر ابتدا برای مساحت خاصی درخواست کرده اید و بعداً متوجه شوید که مساحت واقعی بیشتر است و اسناد هم این موضوع را تأیید می کنند، می توانید خواسته متراژ را افزایش دهید.
۲. افزودن خواسته از جنس دیگر (با منشأ و ارتباط واحد)
اینجا دیگه فقط مقدار زیاد نمیشه، بلکه یه خواسته جدید با یه عنوان دیگه به پرونده اضافه میشه. اما یادتون نره، حتماً باید این خواسته جدید با خواسته اولیه ارتباط کامل داشته باشه و منشأ واحدی از همون اتفاق یا قرارداد اصلی پیدا کنه. چند تا مثال براتون میارم که این مفهوم حسابی جا بیفته:
- دعوای تأیید فسخ معامله و اضافه شدن خواسته استرداد ثمن: اولش فقط درخواست تأیید فسخ معامله رو دادید، ولی بعداً یادتون میاد باید پولتون هم برگرده. از اونجایی که هر دو خواسته از یک معامله ناشی میشن و بهم مربوطن، می تونید استرداد ثمن رو هم اضافه کنید.
- دعوای خلع ید و اضافه شدن خواسته مطالبه اجرت المثل ایام تصرف: ملکتون دست یکی بوده و دعوای خلع ید کردید. حالا می خواید کرایه اون مدتی که ملک دست طرف بوده رو هم بگیرید. این دوتا خواسته به خاطر تصرف غیرقانونی ملک، منشأ واحد دارن و می تونن کنار هم مطرح بشن.
- دعوای الزام به تنظیم سند رسمی و اضافه شدن خواسته تحویل مبیع: خونه ای رو خریدید و دعوای الزام به تنظیم سند رو مطرح کردید، اما هنوز کلید خونه دستتون نیست. اینجا می تونید خواسته تحویل مبیع (همون تحویل خونه) رو هم بهش اضافه کنید، چون هردو از یه قرارداد خرید و فروش میان.
- دعوای تخلیه و اضافه شدن خواسته اجور معوقه: مستأجرتون خونه رو تخلیه نمیکنه و شما دادخواست تخلیه دادید. یادتون میاد که چند ماه اجاره رو هم نداده. اینجا می تونید مطالبه اجاره های عقب افتاده رو هم به خواسته تون اضافه کنید.
این مثال ها نشون میدن که مصادیق افزایش خواسته چقدر می تونن متنوع باشن. نکته کلیدی اینه که همیشه به اون سه شرط اصلی (ارتباط، منشأ واحد و مهلت) پایبند باشید.
فرق افزایش خواسته با بقیه چیزها: اینا رو با هم قاطی نکنید!
تو حقوق یه عالمه اصطلاح شبیه به هم داریم که اگه حواسمون نباشه، ممکنه اونا رو با هم قاطی کنیم. افزایش خواسته هم یکی از همیناست که با چند مفهوم دیگه شباهت هایی داره، اما فرق های اساسی هم بینشون هست. بیاین این تفاوت های کلیدی رو با هم ببینیم تا دیگه هیچ وقت اشتباه نگیریم:
۱. افزایش خواسته در مقابل دعوای اضافی (ماده ۱۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی)
شاید این دو تا از همه بیشتر با هم اشتباه گرفته بشن. اما فرقشون زمین تا آسمونه:
- تفاوت در ماهیت: افزایش خواسته یعنی شما همون خواسته ای که اولش نوشتید رو از نظر حجم یا مقدار بیشتر می کنید (مثلاً از ۲۰۰ میلیون طلب به ۳۰۰ میلیون). ولی دعوای اضافی یعنی شما یه خواسته جدید و مجزا رو به دعوای اصلیتون اضافه می کنید که ممکنه جنسش فرق داشته باشه (مثلاً کنار دعوای مطالبه طلب، یه دعوای دیگه مثل ابطال یه معامله رو هم مطرح کنید).
- تفاوت در نحوه طرح: برای افزایش خواسته، کافیه درخواستتون رو کتبی یا شفاهی تو جلسه اول به دادگاه اعلام کنید. اما برای دعوای اضافی، حتماً باید یه دادخواست مستقل و جداگانه تنظیم کنید و به دادگاه بدید، حتی اگه این دو دعوا با هم رسیدگی بشن.
- تفاوت در نوع دعوا: افزایش خواسته معمولاً تو دعاوی مالی (مثل مطالبه پول) اتفاق میفته. اما دعوای اضافی هم تو دعاوی مالی و هم غیرمالی می تونه مطرح بشه.
- تأکید بر تفسیرها: بعضی از حقوقدان ها معتقدن افزایش خواسته فقط افزایش کمیته، اما نظر قوی تر (و رویکرد اکثر دادگاه ها) اینه که می تونه شامل اضافه کردن خواسته از جنس دیگه هم باشه، به شرطی که ارتباط و منشأ واحد داشته باشن (همونطور که تو مبحث مصادیق گفتیم). اما در مورد دعوای اضافی، همیشه پای یک خواسته کاملاً جدید وسطه. نشست های قضایی استان گیلان و نظریات مشورتی هم در این زمینه بحث های مفصلی داشتن که نشون میده این تمایز چقدر مهمه.
۲. افزایش خواسته در مقابل تغییر خواسته
این دو تا هم شبیه به هم به نظر میان، اما بازم فرق دارن:
- افزایش خواسته: همون خواسته قبلیتون رو بزرگتر می کنید. خواسته قبلی از بین نمیره، فقط حجیم تر میشه.
- تغییر خواسته: یعنی خواسته قبلی رو حذف می کنید و یه خواسته کاملاً جدید رو جایگزینش می کنید. مثلاً اولش درخواست الزام به احداث بنا (ساختن ساختمون) رو دادید، بعداً این خواسته رو حذف می کنید و به جاش درخواست خسارت ناشی از عدم انجام تعهد (غرامت ناشی از نساختن ساختمون) رو مطرح می کنید. این دو تا کاملاً با هم فرق دارن.
۳. افزایش خواسته در مقابل کاهش خواسته
این دو تا از اسمشون هم پیداست که مخالف همن، ولی نکته مهم، تفاوت تو مهلت قانونی شونه:
- افزایش خواسته: محدودیت زمانی داره و فقط تا پایان اولین جلسه دادرسی ممکنه.
- کاهش خواسته: خوشبختانه هیچ محدودیت زمانی نداره و تو تمام مراحل دادرسی (از همون اول تا حتی بعد از صدور حکم و تو مرحله اجرا) می تونید خواسته تون رو کم کنید. این یه تفاوت خیلی مهم و کاربردیه.
همونطور که می بینید، فهمیدن این تمایزات کلیدی بهتون کمک می کنه تا تو پیچ و خم های دادگاه، تصمیم های درست تری بگیرید و از حق و حقوقتون بهتر دفاع کنید.
چه اتفاقی میفته اگه خواسته مون رو زیاد کنیم؟ آثار و پیامدهاش!
خب، تا اینجا فهمیدیم افزایش خواسته چیه و چطور میشه انجامش داد. حالا بیایید ببینیم اگه این کار رو کردیم، چه اتفاقاتی می افته و چه تأثیری روی پرونده و روند دادرسی داره:
۱. تأثیر بر صلاحیت دادگاه و امکان تجدیدنظرخواهی: بالا رفتن سقف!
وقتی خواسته تون رو افزایش میدید، مبلغ یا ارزش کل خواسته پرونده تغییر می کنه. این تغییر، تو دو تا چیز خیلی مهمه:
- صلاحیت دادگاه: ممکنه با افزایش خواسته، صلاحیت دادگاه تغییر کنه. مثلاً اگه اولش خواسته تون اینقدر کم بوده که تو صلاحیت شورای حل اختلاف قرار می گرفته، با افزایش خواسته ممکنه از صلاحیت شورا خارج بشه و به دادگاه حقوقی بره. (البته این اتفاق خیلی کمتر میفته، چون دادگاه ها معمولاً با مبلغ اولیه صلاحیتشون رو بررسی می کنن، اما تو برخی موارد خاص مهمه.)
- امکان تجدیدنظرخواهی: این یکی خیلی مهم تره. معیار اینکه یک رأی دادگاه قابلیت تجدیدنظرخواهی داره یا نه، معمولاً بر اساس ارزش خواسته تعیین میشه. اگه با افزایش خواسته، مبلغ پرونده از حد نصاب تجدیدنظرخواهی عبور کنه، حتی اگه اولش قابلیت تجدیدنظر نداشت، حالا پیدا می کنه. پس ماده مربوط به افزایش خواسته می تونه حتی روی این حق شما هم تأثیر بذاره.
۲. تأثیر بر هزینه دادرسی: بیشتر، بیشتر!
اینکه واضح و مبرهنه! وقتی خواسته تون رو افزایش میدید، مبلغ پرونده بالاتر میره و شما باید مابه التفاوت هزینه دادرسی رو هم پرداخت کنید. اگه این هزینه رو ندید، همونطور که قبلاً گفتیم، اخطار رفع نقص می گیرید و اگه باز هم ندید، اون قسمت از خواسته تون که اضافه کردید، رد میشه.
۳. حق دفاع خوانده: اونم باید آماده باشه!
وقتی شما خواسته تون رو بیشتر می کنید، در واقع یه جورایی یه بار جدید رو دوش خوانده میذارید. به همین خاطر، دادگاه باید حواسش باشه که حق دفاع خوانده رعایت بشه. اگه خوانده تو جلسه اول حاضر نبوده، یا حاضر بوده ولی برای دفاع در مورد خواسته جدید آمادگی نداشته، دادگاه باید جلسه رو تجدید کنه و خواسته جدید رو بهش ابلاغ کنه تا بتونه از خودش دفاع کنه. این کار برای جلوگیری از تضییع حقوق خوانده حیاتیه.
۴. وضعیت رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر: تکلیف چیه؟
یکی از سؤالات پرتکرار اینه که اگه دادگاه بدوی (دادگاه اول) در مورد خواسته افزایش یافته هیچ رایی صادر نکنه، تکلیف تو دادگاه تجدیدنظر چیه؟
خب، دادگاه تجدیدنظر فقط به اون چیزایی رسیدگی می کنه که تو دادگاه بدوی بررسی شده و در موردش رأی صادر شده. یعنی اگه دادگاه بدوی اصلاً در مورد خواسته جدید شما نظر نداده، دادگاه تجدیدنظر هم تکلیفی برای رسیدگی به اون قسمت نداره. این موضوع تو نظریات مشورتی قوه قضائیه هم مورد تأکید قرار گرفته. مثلاً نظریه 7/1400/1765 میگه اگه دادگاه بدوی در مورد قسمتی از خواسته افزایش یافته نظر نداده، دادگاه تجدیدنظر باید پرونده رو به دادگاه بدوی برگردونه تا تکلیف اون بخش هم مشخص بشه. این یعنی پرونده شما تو پیچ و خم اداری می افته و طولانی تر میشه. پس خیلی مهمه که تو همون دادگاه بدوی حواستون باشه که به همه خواسته هاتون رسیدگی بشه.
پس، می بینید که افزایش خواسته، با اینکه یه حق مفیده، اما مثل شمشیر دولبه می مونه. باید با دقت و آگاهی کامل ازش استفاده کرد تا به جای کمک، دردسر براتون ایجاد نکنه.
نتیجه گیری: یه جمع بندی خودمونی و یه توصیه دوستانه
همونطور که با هم بررسی کردیم، افزایش خواسته تو دعاوی حقوقی، یه ابزار قانونی مهم و کاربردیه که به خواهان این امکان رو میده تا اگه تو طول دادرسی متوجه شد خواسته ش ناقصه یا نیاز به تغییر داره، اون رو اصلاح کنه. اما این ابزار، قواعد و پیچیدگی های خاص خودش رو داره که اگه درست رعایت نشن، ممکنه به جای راه حل، خودش تبدیل به یه مشکل جدید بشه.
سه تا شرط اساسی ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی، یعنی ارتباط کامل خواسته جدید با دعوای اصلی، داشتن منشأ واحد و از همه مهم تر، رعایت مهلت تا پایان اولین جلسه دادرسی، خط قرمزهای این موضوع هستن که باید حسابی بهشون توجه کنید. همچنین فهمیدن فرق افزایش خواسته با مفاهیم دیگه ای مثل دعوای اضافی، تغییر خواسته و کاهش خواسته، برای جلوگیری از اشتباهات حقوقی ضروریه.
پیامدهای این کار، از تغییر هزینه دادرسی و تأثیر روی صلاحیت دادگاه تا لزوم رعایت حق دفاع خوانده و حتی پیچیدگی های رسیدگی تو مرحله تجدیدنظر، نشون میده که با یه موضوع کاملاً تخصصی سر و کار داریم. دنیای حقوق، پر از ظرافت ها و جزئیات ریزه که حتی یه اشتباه کوچیک می تونه سرنوشت پرونده رو عوض کنه. به همین خاطر، بهترین توصیه اینه که قبل از هر اقدامی برای افزایش خواسته، حتماً با یه وکیل متخصص و باتجربه مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه که آیا اصلاً امکان افزایش خواسته تو پرونده شما وجود داره یا نه، چه جوری باید این کار رو انجام بدید و چه عواقب و پیامدهایی ممکنه براتون داشته باشه. یادتون باشه، پیشگیری همیشه بهتر از درمانه، مخصوصاً تو مسائل حقوقی!