بیمار؛ پزشک و ما ؛ همه متهمیم!
چند هفته پیش و بعبارتی دقیقا در تاریخ 29 آنلاین همین امسال مادر زن بنده هم در یکی از بهترین بیمارستان های شمال غرب تهران در اثر جراحی ساده ای(افتادگی مثانه) آنهم توسط پزشکی شناخته شده در حوزه زنان و زایمان (معروف به پنجه طلا) درگذشت.
این را گفتم تا بگویم من هم زخم خورده چنین داستانی ام؛یعنی از دست دادن عزیزی به دلائل پزشکی: چه قصور؛ چه اشتباه و چه قسمت و تقدیر(به دلیل عدم شکایتجسد برای تشخیص علت فوت به پزشکی قانونی منتقل نشد) باری به هر جهت قبل از آنکه ضایعه فوق مغموم و غمگین مان کندمشکوک و خشمگین مان کرد و بی اختیار و از روی هیجانبرای ما هم شبهات و سوالاتی از این دست مطرح شد که …
– چرا باید سرنوشت یک بیمار آنهم بر اثر جراحی ساده و در بیمارستانی با تجهیزات آنچنانی و پزشکانی با سوابق طولانی به اینجا ختم شود؟
– اگر وضعیت جسمی و روحی بیمار برای عمل جراحی مناسب نبود چرا تذکرات لازم داده نشد و حتی اطمینان های فراوانی هم از موفقیت این عمل و بازیابی سلامت کامل بیمار داده شد؟!
– اگر وضعیت بیمار مناسب عمل بود( و حتما بود که مجوز عمل صادر شده بود) پس چرا کار به اینجا کشیده شد؟
– چرا هیچ مرجع رسمی از سوی بیمارستان توضیح خاصی ( از مراحل درمانی و دلیل مرگ بیمار) حداقل برای تسکین خاطر و دلداری خانواده داغدار نداد؟
– چرا مسئولین بیمارستان برای فرار از توضیح و رفع مسئولیت در حساس ترین و عاطفی ترین لحظه فرمی جلوی خانواده بیمار می گذارند تا تمامی عواقب حتی یک عمل جراحی ساده متوجه آنها شود و نه کادر درمان؟
– چرا فلان پزشک برای انجام یک عمل ساده؛ زیرمیزی قابل توجهی درخواست کرد و با این وجود عاقبت جنازه ای تحویل مان داد؟
و بالاخره …
چگونه می توان برای تسلی هر چه بیشتر و فروکش کردن اندوه این ضایعه اقدامی کرد؟ از شکایت گرفته تا قتل پزشک؟!
طبعا گردش این سوالات بی پاسخ در ذهن بلافاصله منجر به احساس ناکامی و تولید خشم می شوند و اگر فردی(خصوصا با پیش زمینه های قبلی) در آن لحظه و حال و هوا نتواند به خود مسلط شده و یا مختصر آشنایی به شیوه های کنترل خشم و چگونگی سریع کاهش آدرنالین نداشته باشد؛ برای خلاصی از این برافروختگی توام با کینه بشدت مستعد از کوره دررفتن و انداختن مقصری در کوره خواهد بود و طبعا چندی بعد هم بشدت نادم و پشیمان با آرزوی بخشیده شدن توسط خانواده مقتول و این سناریو سالهاست که تکرار می شود و تا به حال هیچ اقدام بازدارنده ای هم نتوانسته چرخه فوق را متوقف کند.
اما در این کشت و کشتار چاره چیست و مقصر واقعی آنها کیست؟
– قاتلی که ناجوانمردانه و بدون سبک سنگین کردن جوانب پزشک متخصصی را به قتل می رساند؟
– پزشکی که به خاطر قصور اشتباه عدم احساس مسئولیت و کمبود تمرکز کافی به دلیل حجم فراوان بیمار و اعمال جراحی مداوم آنهم بخاطر چند دلار بیشتر دست از پا خطا کرده؟
– مردمی که در دام همان هیجانی افتاده اند که قاتل هم در آن افتاده بود و سراسیمه و به بهانه پاک کردن جامعه از زالوصفتان و برای درس عبرت سایرین بدون درنظر گرفتن زمینه ها و پیش زمینه های تجربی و روانی قاتل با شور خاصی حکم به قصاص می دهند؟
اما و چه بسا داشتن برخی از اطلاعات ساده به شرح و تفصیل زیر بتواند در خصوص حوادث اینچنینی پیشگیری نماید.
– آگاهی های لازم برای خانواده بیمار:
دانستن اینکه خطای پزشکی مختص ایران نبوده و مسئله ای است که حتی در کشورهای پیشرفته ای همچون آمریکا سومین علت مرگ محسوب می شود(سالیانه 250 هزار نفر به دلیل اشتباهات قابل پیشگیری پزشکی در آمریکا فوت می کنند) بسیار مهم است و تا حدودی به خانواده بیمار کمک خواهد کرد که با این خطای انسانی ( که جهانی است ) بهتر کنار بیایند. مانند مسابقات ورزشی که تماشاگران تا حدودی قبول کرده اند: اشتباهات داوری جزو بازی است. . بر همین اساس چون در ذهن همگان بین قصور و تقصیر تفاوت معناداری هست لذا عامه مردم مانند راننده ای که شخصی را سهوا با ماشین کشته به این پزشکان هم حقی قائل می شوند. اما به شرط اینکه اطلاعات کافی و قانع کننده از آن راننده داشته باشند. مثلا داشتن گواهینامه؛ عدم مصرف مشروبات الکلی؛ عدم سابقه در تخلفات رانندگی در حوادث مشابه و… بعبارتی بدانند که سهل انگاری بخاطر کوتاهی های پیشین و زمینه های ارادی قیلی نبوده. در مورد پزشکان این زمینه ها به خستگی مفرط بی توجهی در خواندن سوابق بیمار عدم گذاشتن وقت کافی و سوابق گذشته پزشک و …. مربوط می شوند. این دست از اطلاعات بنوعی باید برای اطمینان خاطر خانواده بیمار به آنها داده شوند تا حتی الامکان از واکنش های هیجانی شان بکاهد. همچون رستوران هایی که محل آشپزی خود را در دید عموم می گذارند و با این روش خطاهای خود را تا حدی موجه می کنند(تبدیل مقصر به قاصر)
– آگاهی های لازم برای پزشکان:
پیش از هر چیز یک پزشک باید در خصوص اطلاعات روانشناسی آگاهی های نسبی داشته باشد و با بکارگیری آنها در زمان مقتضی؛ بیمار و خانواده اش را مجاب کند.همانطور که در بالا گفته شد بیماران و خانواده آنها نیازمند برخی از توضیحات و گذاشتن وقت کافی یک پزشک هستند. برای بسیاری از مراجعین واکنش های رفتاری پزشک حتی از نحوه درمان مهم تر است. پزشک باید بداند وقتی مراجعین احساس کنند وضعیت آنها و یا بیمارشان برای پزشک هم(حداقل در ظاهر) مهم بوده و حداکثر تلاشش را برای بهبودی شان خواهد کرد در صورت بروز خطا این مسئله برای شان قابل تحمل تر خواهد بود.مسئله دیگر دانستن این نکته برای یک پزشک است که مطالبه زیرمیزی و یا دریافت هزینه های سنگین درمان باعث خشم بیشتر درصورت وقوع قصور خواهد شد و همین اطلاعات سطحی می تواند از وقوع بسیاری از حوادث جلوگیری نماید.
– آگاهی های لازم برای مردم و اذهان عمومی:
اما مردمی هم که با هیجان و از روی احساسات خواستار قصاص هر چه سریعتر قاتل هستند؛ آنها هم بنوعی نیازمند برخی از اطلاعاتی هستند که ممکن است با اگاهی از آنها با چنین اتفاقاتی منطقی تر برخورد کنند.
– طبق آمارهای رسمی در ایران روزانه 1700نفر بر اثرنزاع به پزشکی قانونی مراجعه می کنند و حداقل دو برایر همین مقدار را هم باید برای نزاع هایی در نظر گرفت که علی رغم برخورد فیزیکی کارشان به پزشکی قانونی نمی کشد(مشاجرات لفظی که الی ماشاالله)
– سالیانه بیش از 20 هزار نفر در تصادفات رانندگی در ایران کشته می شوند.
– بطور کلی حوادث ترومایی( از جمله خودکشی ) چهارمین علت مرگ در ایران محسوب می شوند.
بعبارتی مردم خودشان را بیشتر می کشند!
اگر عموم مردم از این آمارها مطلع شوند و خصوصا بدانند که بین آنها و میزان حوادث سیاسی؛ اجتماعی؛اقتصادی و فرهنگی کشور رابطه مستقیمی برقرار است شاید تا حدی به بروز اینگونه پرخاشگری های آنی حق بدهند. چون خود آنها هم در چنین شرائط نابسامان و بستر وخیم جامعه فعلی در معرض بروز رفتارهای خشن هستند. مردم با توجه به اوضاع نامتعادل سیاسی کشور که وضعیت های جنگی تحریم؛ تهدید؛ فیلترینگ سانسور و برخی از ممنوعیت های من درآوردی مانند ورود بانوان به استادیوم ها و از همه مهمتر کمبود فعالیت های فرهنگی هنری(از رسانه ملی تا سینما؛ تاتر؛ کنسرت ؛ مطالعه؛ رسانه های خبری و … ) که در تعدیل روانی جامعه بسیار موثرند همواره در معرض عصیان و بروز خشم اند. باید دانست مردم ایران از آینده خود بشدت نگران و ناامیدند و اصولا دلیل اصلی مهاجرت ها هم همین عدم کنترل و غیرقابل پیش بنی بودن سرنوشت خود و کشورشان است. اما آنها که می مانند طبعا برای اطفای خشم خود ممکن است بی اختیار آتش به اختیار شوند و آگاهی از این موارد تا حدی می تواند دلیل رفتارهای غیرمنطقی افراد جامعه را توجیه کند. مردم باید بدانند چنین اشخاصی قبل از هر چیز قربانی شرائط همین جامعه و مدیریت های غلط آن هستند بعبارتی آنها معلول اند نه علت و همین آگاهی شاید در بخشش برخی از خاطیان از سوی جامعه موثر باشد.
پیش زمینه ها یا تجربیات و خاطرات و مخاطرات سخت قبلی در بروز رفتارهای فعلی موثرند ( به قول فروید حتی از دوران کودکی) اینها همان نقش بیماری های زمینه ای را دارند در تاثیرپذیری بیشتر بیماری های ثانویه (مانند همان چیزی که در زمان کرونا شاهدش بودیم) و در جامعه ما هم الی ماشاالله مملو چنین خطرات و مخاطراتی است!
نتیجه: همه ما متهم و مقصریم… به امید درک درست مسئولین از آگاهی بخشی خصوصا با فرهنگ و هنر و ترویج آن برای پیشگیری و کاهش اتفاقات تلخ.
منبع: www.khabaronline.ir