نمونه دادخواست اثبات برائت ذمه

وقتی کسی به اشتباه یا ناحق بدهکار شناخته میشه و میخواد ثابت کنه دیگه بدهی ای نداره، دعوای اثبات برائت ذمه مطرح میشه. این یعنی میخوایم بگیم حسابمون با طلبکار صاف شده و هیچ دِینی به گردنمون نیست.

در زندگی روزمره، ممکنه برای هر کدوم از ما پیش بیاد که ناخواسته درگیر یک مشکل حقوقی بشیم. مثلاً چک دادیم، مهریه ای رو گردن گرفتیم، یا ضامن کسی شدیم و بعداً فکر می کنیم دینمون رو پرداخت کردیم یا به هر دلیلی دیگه اون بدهی گردنمون نیست، اما طلبکار هنوز دنبال ماست. خب، اینجا چیکار باید بکنیم؟ چطوری باید ثابت کنیم بری الذمه شدیم؟ اصلاً برائت ذمه یعنی چی؟ اینا سوالاتیه که خیلی از ماها ممکنه باهاش درگیر بشیم و حسابی فکرمون رو مشغول کنه.

اصلاً نگران نباشید! این مقاله دقیقاً برای همین نوشته شده تا هرچیزی که باید در مورد اثبات برائت ذمه بدونید رو به زبانی ساده و خودمونی بهتون بگه. از مفهوم خود برائت ذمه گرفته تا انواعش، دلایل قانونی اش، تفاوت ها و پیچیدگی هاش در موارد خاص مثل چک و مهریه، و حتی یک نمونه دادخواست کاربردی که می تونید ازش ایده بگیرید. هدف ما اینه که شما با خوندن این مطالب، حسابی آگاه بشید و با دید بازتری سراغ حل مشکلتون برید. یادتون باشه، دونستن حقوق خودمون، همیشه یه برگ برنده بزرگه!

برائت ذمه چیست؟ مفاهیم پایه ای و اصل اشتغال ذمه

اگه بخوایم خیلی ساده بگیم، برائت ذمه یعنی اینکه شما از یک تعهد یا بدهی قانونی، خلاص شدید. دیگه اون مسئولیت مالی یا حقوقی رو گردنتون ندارید. فکر کنید یک وزنه بزرگ از دوشتون برداشته شده. این تعهد می تونه هر چیزی باشه؛ از یه وام بانکی گرفته تا مهریه، یا حتی چک و سفته ای که صادر کردید.

اما نکته مهم اینجاست که توی قانون ما، یه اصلی داریم به اسم اشتغال ذمه. یعنی چی؟ یعنی وقتی شما یک بدهی رو قبول می کنید یا یه تعهدی به گردنتون میاد، اصل بر اینه که شما هنوز اون بدهی رو دارید و باید پرداختش کنید. این قضیه از ماده ۲۶۵ قانون مدنی می آد که میگه: «هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است؛ بنابر این اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند.» حالا این یعنی چی؟ یعنی اگه شما پولی رو به کسی دادید و اون طرف میگه من بهت بدهکار نبودم و تو از سر لطف دادی، شما باید ثابت کنی که اون بدهکار بوده! پس در مورد بدهی هم همینطوره. کسی که ادعا می کنه بدهی اش رو پرداخت کرده یا به هر دلیلی دیگه مدیون نیست، خودش باید این رو ثابت کنه. به قول معروف، بار اثبات روی دوش مدعی برائته.

پس اگه طلبکار شما بگه تو هنوز به من بدهکاری، شما نمی تونید فقط بگید نه، نیستم! باید با سند و مدرک نشون بدید که چرا دیگه بدهکار نیستید. اینجاست که اهمیت اثبات برائت ذمه خودش رو نشون میده. اگه نتونید ثابت کنید، ممکنه با عواقب قانونی مثل توقیف اموال یا حکم جلب روبه رو بشید. یه وقتایی اینقدر این مسائل مهم میشه که آینده مالی و حتی زندگی آدم رو تحت تاثیر قرار میده.

اسباب قانونی سقوط تعهدات و برائت ذمه؛ راه هایی برای خلاص شدن از بدهی

حالا که فهمیدیم برائت ذمه یعنی چی، وقتشه دقیق تر وارد جزئیات بشیم و ببینیم قانون مدنی چه راه هایی رو برای خلاص شدن از بدهی جلوی پامون گذاشته. این ها همون «اسباب سقوط تعهدات» هستن که هر کدوم شرایط خاص خودشون رو دارن و باید درست و حسابی ثابت بشن.

وفای به عهد (پرداخت دین): ساده ترین راه خلاص شدن!

ساده ترین و رایج ترین راه برای اینکه ذمه تون بری بشه، همینه: بدهی تون رو پرداخت کنید! به این میگن وفای به عهد. مثلاً اگه چک صادر کردید، پولش رو به حساب طرف بریزید. اگه قسط دارید، قسط رو به موقع بدید. اما فقط پرداخت کردن کافی نیست؛ باید بتونید ثابت کنید که پرداخت انجام شده. برای همین، مدارک و دلایل اثبات پرداخت خیلی مهمه:

• رسید کتبی: بهترین مدرک! حتماً از طلبکار رسید بگیرید که توش مبلغ، تاریخ، و بابت چی پرداخت شده، مشخص باشه.
• پرینت بانکی: اگه پول رو کارت به کارت کردید یا به حساب طرف واریز کردید، پرینت بانکی معتبرترین دلیله.
• شهادت شهود: اگه پرداخت به صورت نقدی و بدون رسید کتبی بوده، شاهدانی که موقع پرداخت حضور داشتن می تونن شهادت بدن.
• اقرار طلبکار: اگه طلبکار خودش در جایی اقرار کنه که دین رو دریافت کرده، این هم دلیله.

ابراء ذمه: بخشش از سمت طلبکار

همونطور که گفتیم، ابراء یعنی طلبکار با اختیار خودش، شما رو از دینتون ببخشه. این کار یه ایقاع محسوب میشه، یعنی فقط با اراده طلبکار اتفاق میفته و نیازی به قبول شما نداره. فرض کنید مادرتون بهتون پول قرض داده و بعد یه روز میگه نمی خوام پس بدی، حلالت!. این میشه ابراء.

شرایط صحت ابراء: طلبکار واقعاً قصد بخشش داشته باشه، عاقل و بالغ باشه، و دقیقاً مشخص باشه کدوم بدهی داره بخشیده میشه.
یه نکته مهم: ابراء با هبه دین فرق داره. توی هبه دین، طلبکار می تونه هر وقت خواست از بخشش خودش پشیمون بشه، اما توی ابراء دیگه راه برگشتی نیست و دین برای همیشه ساقط میشه!

«ابراء دین ایقاعی است که طلبکار به اراده خود و بدون دریافت عوض، بدهکار را از دین بری می سازد و این عمل حقوقی، قابل رجوع نیست.»

تهاتر: بدهی به بدهی، با هم صاف شدن!

تهاتر یعنی وقتی دو نفر هم به هم بدهکار باشن، بدهی هاشون خود به خود با هم از بین میره و ذمه هر دو بری میشه. فرض کنید شما ۱۰۰ میلیون تومان به دوستی بدهکارید و همون دوست هم بابت فروش ماشین، ۱۰۰ میلیون به شما بدهکاره. خب، این دو بدهی با هم تهاتر میشه و هیچ کدوم دیگه به اون یکی بدهکار نیستید. برای تهاتر قهری، دین ها باید از یک جنس باشن، حال باشن و متقابل باشن.

تبدیل تعهد: یک بدهی جدید، یک بدهی قدیمی

گاهی اوقات شما و طلبکارتون توافق می کنید که به جای اون بدهی قبلی، یک تعهد جدیدی رو ایجاد کنید. مثلاً قرار بوده ۱۰۰ میلیون تومان پول بدید، حالا توافق می کنید که به جاش یک ماه دیگه یک قطعه زمین به همون ارزش به طلبکارتون بدید. در این حالت، طبق ماده ۲۹۲ قانون مدنی، بدهی قبلی کاملاً از بین میره و بدهی جدید جایگزینش میشه. یعنی ذمه شما از بابت بدهی قدیمی بری میشه.

حواله (ماده ۷۳۰ قانون مدنی): انتقال بدهی به شخص سوم

حواله یکی از راه های جالبه که میشه باهاش از دین خلاص شد. فرض کنید شما (محیل) به احمد (محتال/طلبکار) بدهکارید، و قرار میشه که به جای شما، دوستتون (محال علیه) این بدهی رو به احمد پرداخت کنه. اگه دوستتون این حواله رو قبول کنه، ذمه شما از اون بدهی بری میشه و حالا احمد باید از دوستتون پولش رو بگیره. این رو میگن نقل ذمه به ذمه. یعنی بدهی از گردن شما برداشته میشه و میره گردن نفر سوم.

نکات مهمی که باید درباره حواله بدونید اینه که باید توسط شخص سوم (محال علیه) قبول بشه. این کار باعث میشه دین اولیه کاملاً از بین بره و دین جدیدی بین محال علیه و محتال (طلبکار) ایجاد بشه.

درک عمیق مواد ۷۱۸ و ۷۱۹ قانون مدنی: وقتی پای ضامن در میانه است!

اگه ضامن کسی شدید، این دو ماده رو باید حسابی حواستون بهشون باشه، چون تعیین می کنه که در چه شرایطی، هم شما و هم بدهکار اصلی (مضمون عنه) از دین خلاص می شید. این دو ماده، ریزه کاری های مهمی دارن که در نگاه اول ممکنه گیج کننده به نظر برسه.

ماده ۷۱۸ قانون مدنی: وقتی طلبکار، ضامن رو می بخشه

این ماده میگه: «هر گاه مضمون له (طلبکار) ضامن را از دین ابراء کند، ضامن و مضمون عنه هر دو بری می شوند.»

تفسیر ساده اش چیه؟ فرض کنید شما ضامن دوستتون شدید و طلبکار تصمیم می گیره شما رو ببخشه. قانون میگه وقتی ضامن بخشیده میشه، بدهکار اصلی (دوستتون) هم اتوماتیک وار بری میشه! چرا؟ چون توی عقد ضمان، طبق قانون مدنی ما، بدهی از گردن بدهکار اصلی به گردن ضامن منتقل میشه (که بهش میگن نقل ذمه به ذمه). پس وقتی طلبکار ضامن رو میبخشه، دیگه دینی وجود نداره که بدهکار اصلی بابتش مسئول باشه. این یعنی یک تیر و دو نشان!

ماده ۷۱۹ قانون مدنی: پرداخت دین توسط شخص ثالث یا ابراء ضامن

این ماده هم می گه: «هر گاه مضمون له ضامن را ابراء یا دیگری مجاناً دین را بدهد، ضامن حق رجوع به مضمون عنه را ندارد.»

این ماده یه مقدار ریزه کاری بیشتری داره و دو حالت رو بررسی می کنه:

1. ابراء ضامن توسط طلبکار: اینجا هم مثل ماده ۷۱۸، با ابراء ضامن، هم ضامن و هم مضمون عنه بری میشن. ولی ماده ۷۱۹ تأکید می کنه که ضامن دیگه نمی تونه برگرده و بگه چون من ضامنت بودم، حالا که بخشیده شدم، تو بیا پول رو بهم بده!. این حق رجوع رو نداره، چون خودش که پولی پرداخت نکرده.
2. پرداخت مجانی دین توسط شخص ثالث: فرض کنید شما ضامن دوستتون شدید و یک نفر سومی از روی لطف و بدون اینکه نفعی براش داشته باشه، کل بدهی دوستتون رو پرداخت می کنه. در این حالت، شما به عنوان ضامن، دیگه نمی تونید برگردید سراغ دوستتون و بگید فلانی بدهی تو رو داد، حالا پول اون رو به من بده!. چون شما خودتون پولی پرداخت نکردید که بخواید طلب کنید. به این میگن قاعده احسان.

خلاصه تفاوت اصلی اینه که ماده ۷۱۸ روی بری شدن همزمان ضامن و مضمون عنه تأکید می کنه، در حالی که ماده ۷۱۹ روی نبود حق رجوع ضامن به مضمون عنه در صورت ابراء یا پرداخت مجانی توسط شخص ثالث تمرکز داره.

موارد شایع دعوای اثبات برائت ذمه در عمل؛ کجاها بیشتر درگیرش میشیم؟

حالا بریم سراغ اون بخش هایی که بیشتر از بقیه ممکنه با دعوای اثبات برائت ذمه سر و کار پیدا کنیم. زندگی پر از اتفاقات پیش بینی نشده است و این دعوا هم مثل آچار فرانسه، جاهای مختلفی به کارمون میاد.

اثبات برائت ذمه مهریه: وقتی همسر از مهریه می گذره

یکی از شایع ترین مواردی که آقایون ممکنه نیاز به اثبات برائت ذمه داشته باشن، همینه: مهریه! بری الذمه شدن از مهریه یعنی شوهر دیگه تعهدی به پرداخت اون نداره. این اتفاق به چند روش ممکنه بیفته:

• ابراء زوجه: این یعنی خانم خودش با رضایت کامل و بدون هیچ فشاری، مهریه اش رو می بخشه. برای اینکه اعتبار قانونی داشته باشه، بهتره که به صورت کتبی و حتی رسمی (مثلاً در محضر) ثبت بشه.
• هبه مهریه یا بذل مهریه: شبیه ابراء هستن، اما تفاوت های حقوقی کوچیکی دارن. توی هبه دین، خانم می تونه بعداً پشیمون بشه و مهریه رو دوباره مطالبه کنه. بذل مهریه هم معمولاً در طلاق خلع اتفاق میفته.
• تقسیط و پرداخت کامل: اگه مهریه قسط بندی شده و شما تمام اقساط رو پرداخت کردید، خب طبیعتاً ذمه تون بری شده. مدارک پرداخت (پرینت بانکی، رسید) اینجا خیلی مهمه.

برای اثبات برائت از مهریه، داشتن سند رسمی بخشش، رسید پرداخت ها، یا شهادت معتبر خیلی حیاتیه.

اثبات برائت ذمه چک: وقتی چک برگشت خورده و بدهی ندارید!

چک، امروزه یکی از ابزارهای اصلی معاملات ماست. اما گاهی اوقات بعد از صدور چک، بنا به دلایلی مثل فسخ معامله یا پرداخت وجه به روش دیگه، ممکنه وجه چک پرداخت بشه اما چک هنوز دست طلبکار باشه. اینجا اگه چک برگشت بخوره، طبق قانون اماره اشتغال ذمه وجود داره؛ یعنی اصل بر اینه که شما بدهکارید، مگر اینکه خلافش رو ثابت کنید.

راه های اثبات برائت ذمه در خصوص چک:

• ارائه رسید کتبی پرداخت وجه چک یا پرینت بانکی: بهترین و قوی ترین مدارک.
• اثبات توافق بر اقاله یا فسخ معامله: اگه معامله ای که بابتش چک دادید فسخ شده باشه، می تونید با ارائه مدارک فسخ، اثبات کنید که دیگه بدهی ای بابت اون چک ندارید.
• حکم قطعی دادگاه: اگه قبلاً دادگاهی بابت این چک حکم بر پرداخت یا تهاتر صادر کرده باشه.
• شهادت شهود: برای اثبات ادعای امانی بودن چک (یعنی چک رو صرفاً به امانت دادید و بابت بدهی نبوده) می تونه مؤثر باشه، اما در برابر دارنده با حسن نیت معمولاً پذیرفته نمیشه.

اگه نتونید برائت ذمه خودتون رو ثابت کنید، ممکنه با اجرای چک و توقیف اموالتون روبه رو بشید. پس اگه چک دست کسیه که می دونید دینش رو پرداخت کردید، سریعاً برای اثبات برائت ذمه اقدام کنید.

اثبات برائت ذمه در قراردادهای مالی و سایر دیون

دعوای اثبات برائت ذمه فقط برای مهریه و چک نیست؛ برای هر دین و تعهدی که دارید و فکر می کنید ازش خلاص شدید، کاربرد داره. مثلاً در قراردادهای اجاره، بیع (خرید و فروش) یا وام ها و بدهی های شخصی. در همه این موارد، جمع آوری دقیق اسناد و مدارک، مثل رسیدها، اقرارنامه ها، پرینت های بانکی، و حتی شهادت شهود، حرف اول رو می زنه.

ماهیت دعوای اثبات برائت ذمه: مالی است یا غیرمالی؟ چرا این سوال مهمه؟

شاید پیش خودتون بگید خب چه فرقی می کنه این دعوا مالی باشه یا غیرمالی؟ اما اتفاقاً خیلی فرق می کنه! دونستن ماهیت یک دعوا، روی چیزهایی مثل هزینه دادرسی، مرجع صالح برای رسیدگی، و حتی امکان تجدیدنظر خواهی تأثیر مستقیم داره.

اجازه بدید همین اول کار آب پاکی رو بریزم روی دستتون: دعوای اثبات برائت ذمه، ماهیت مالی داره.

دلیلش هم خیلی روشنه: این دعوا مستقیماً با یک خواسته مالی سروکار داره. یعنی شما می خواید ثابت کنید که از یک بدهی (مثل پول، مهریه، یا ارزش مالی یک تعهد) خلاص شدید. اگه شما پیروز بشید، طلبکار دیگه نمی تونه اون مال رو از شما بگیره و این مستقیماً روی دارایی شما تأثیر میذاره.

آثار مالی بودن دعوا: مهم ترین اثرش اینه که هزینه دادرسی این دعوا بر اساس مبلغ خواسته (یعنی همون مبلغ دین یا مهریه که می خواید ازش بری بشید) محاسبه میشه. مثلاً اگه می خواید ثابت کنید از ۱۰۰ میلیون تومان بدهی بری شدید، هزینه دادرسی بر اساس این ۱۰۰ میلیون تومان محاسبه میشه، نه به صورت ثابت و غیرمالی. این دعوا در دادگاه حقوقی مطرح میشه.

آیا دعوای اثبات برائت ذمه مسموع است؟ بررسی چالش ها و رویه قضایی

یکی از بحث های مهم و گاهی گیج کننده در محافل حقوقی، اینه که آیا اصلاً دادگاه به دعوای اثبات برائت ذمه رسیدگی می کنه (مسموع هست) یا نه؟ بعضی ها فکر می کنن که چون شما می تونید صبر کنید تا طرف مقابل از شما طلب کنه و بعد شما دفاع کنید، پس نیازی به طرح دعوای مستقل برای اثبات برائت ذمه نیست. اما این یک برداشت ناقصه و نباید شما رو از پیگیری حق تون دلسرد کنه.

برخلاف اون چیزی که ممکنه بعضی ها فکر کنن، در اکثر موارد، دعوای اثبات برائت ذمه مسموع (قابل رسیدگی) هست و دادگاه بهش گوش میده و حکم صادر می کنه. دلیل اصلی این قضیه، قاعده کلی هرکس مدعی حقی باشد باید آن را اثبات کند (ماده ۱۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی) و همچنین اصل آزادی انتخاب راهکار حقوقی هست.

«دعوای اثبات برائت ذمه، در اکثر موارد مسموع و قابل رسیدگی است، زیرا به خواهان اجازه می دهد تا یک بار برای همیشه به بلاتکلیفی حقوقی خود پایان دهد.»

فرض کنید شما دینتون رو پرداخت کردید، اما طلبکار هر از گاهی شما رو تهدید می کنه که چک رو برگشت میزنه یا مهریه رو اجرا می ذاره. این حالت یه حالت بلاتکلیفی برای شما ایجاد می کنه. شما نمی تونید همیشه منتظر بمونید تا طلبکار اقدام کنه و بعد شما دفاع کنید. طرح دعوای اثبات برائت ذمه به شما این امکان رو میده که با یک حکم قضایی، یک بار برای همیشه به این بلاتکلیفی پایان بدید و خیال خودتون رو راحت کنید.

یک نکته مهم: شما نمی تونید از دادگاه بخواهید اعلام کنه که من بری الذمه هستم، چون اعلام یک وضعیت حقوقی، کار دادگاه نیست. دادگاه باید چیزی رو اثبات کنه. پس خواسته شما باید دقیق باشه: اثبات برائت ذمه خواهان. اگه خواسته رو اشتباه بنویسید، ممکنه دعواتون با قرار رد مواجه بشه. در کل، رویه قضایی و دکترین حقوقی، مسموع بودن این دعوا رو پذیرفته.

راهنمای عملی نگارش و ارائه دادخواست اثبات برائت ذمه؛ قدم به قدم با شما

خب، تا اینجا با مفاهیم و دلایل قانونی آشنا شدیم. حالا وقتشه بریم سراغ بخش عملی کار: چطوری یک دادخواست اثبات برائت ذمه رو بنویسیم و به دادگاه ارائه بدیم؟ این بخش مثل یک دستورالعمل گام به گام هست که بهتون کمک می کنه.

مدارک و مستندات لازم؛ جمع آوری شواهد

مهم ترین قسمت این دعوا، مدارک و مستنداته! بدون دلیل و مدرک قوی، کارتون توی دادگاه خیلی سخته. پس قبل از هر کاری، تمام مدارک زیر رو جمع آوری کنید:

• رسیدهای پرداخت: هرگونه رسید کتبی، فیش واریز بانکی، پرینت حساب بانکی.
• اقرارنامه یا سند رسمی: اگه طلبکار کتباً اقرار به دریافت دین یا بخشش اون کرده، یا در مورد مهریه، سند رسمی ابراء دارید.
• شهادت نامه: اگه شاهدانی دارید که می تونن پرداخت دین یا توافق بر ابراء رو تأیید کنن.
• قراردادها و توافقات: هرگونه قراردادی که نشون بده دین تهاتر شده، تبدیل تعهد صورت گرفته، یا حواله اتفاق افتاده.
• مدارک شناسایی: کپی شناسنامه و کارت ملی خودتون.

مراحل ثبت دادخواست؛ از دفتر تا دادگاه

فرآیند ثبت دادخواست در ایران نسبتاً مشخصه: اول باید دادخواست رو دقیق و کامل بنویسید. بعد باید با مدارکتون برید یکی از دفاتر خدمات قضایی الکترونیک. دادخواست رو ثبت می کنید و هزینه های دادرسی رو پرداخت می کنید (یادتون باشه که چون این دعوا مالیه، هزینه اش بر اساس مبلغ خواسته محاسبه میشه). بعد از ثبت، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه عمومی حقوقی ارجاع و به شما اطلاع داده میشه. در نهایت، شعبه وقت رسیدگی تعیین می کنه و شما و خوانده رو برای حضور در دادگاه دعوت می کنه.

نکات کلیدی در تنظیم دادخواست؛ چطور حرفتون رو بزنید؟

دادخواست مثل نامه اداریه، باید دقیق و بدون نقص باشه تا دادگاه بهش رسیدگی کنه.

• مشخصات خواهان و خوانده: حتماً اسم و فامیل، کد ملی، آدرس دقیق خودتون (خواهان) و طرف مقابل (خوانده) رو کامل بنویسید.
• خواسته: این قسمت خیلی مهمه. باید دقیقاً بنویسید چی می خواهید. مثلاً اثبات برائت ذمه خواهان از مبلغ … تومان بابت … . اگه مثلاً چک باشه، شماره چک رو هم قید کنید.
• شرح ماوقع: اینجا به صورت خلاصه و دقیق توضیح بدید که چه اتفاقی افتاده. بدهی چقدر بوده، چطور ایجاد شده، و چطور شما از اون بری شدید. از داستان سرایی و طولانی کردن پرهیز کنید و فقط حقایق رو بنویسید.
• دلایل و منضمات: یک لیست کامل از تمام مدارکی که دارید رو اینجا بنویسید و پیوست دادخواست کنید.
• خواسته از دادگاه: در پایان، از دادگاه درخواست کنید که حکم به اثبات برائت ذمه شما صادر کنه و اگه لازمه، دستور توقف عملیات اجرایی رو هم بده.

نمونه دادخواست اثبات برائت ذمه (یک الگو برای پرونده شما)

حالا که همه چی رو یاد گرفتیم، وقتشه که یک نمونه دادخواست واقعی رو ببینیم. این نمونه رو می تونید به عنوان یه الگو برای دادخواست خودتون استفاده کنید و قسمت های مختلفش رو با اطلاعات خودتون پر کنید. یادتون باشه، این فقط یه الگوئه و بهتره قبل از ثبت نهایی، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا مطمئن بشید همه چیز درست و قانونی پیش میره.

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان محل دادگاه]

با سلام و احترام؛

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شما]
نام پدر: [نام پدر شما]
کد ملی: [کد ملی شما]
اقامتگاه: [آدرس کامل و دقیق شما به همراه کد پستی]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی طلبکار]
نام پدر: [نام پدر طلبکار (در صورت اطلاع)]
کد ملی: [کد ملی طلبکار (در صورت اطلاع)]
اقامتگاه: [آدرس کامل و دقیق طلبکار به همراه کد پستی]

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود - نام و مشخصات وکیل]

خواسته:
الف) اثبات برائت ذمه خواهان از مبلغ [مبلغ دین به عدد و حروف] ریال (یا تعداد [عدد] سکه تمام بهار آزادی) بابت [موضوع دین، مثلاً یک فقره چک به شماره ..., مهریه زوجه، قرارداد وام مورخ ...] به شرح متن دادخواست.
ب) صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی (در صورت وجود پرونده اجرایی و درخواست آن).
ج) محکومیت خوانده به پرداخت خسارات دادرسی از جمله هزینه دادرسی.

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. کپی مصدق [سند دین، مثلاً کپی چک شماره ...، کپی سند ازدواج، کپی قرارداد]
۲. کپی مصدق [مدرک اثبات برائت ذمه، مثلاً فیش واریز وجه به شماره ... مورخ ...، پرینت حساب بانکی، رسید کتبی پرداخت دین، اقرارنامه خوانده مبنی بر ابراء، سند رسمی ابراء مهریه]
۳. استماع شهادت شهود (در صورت لزوم)
۴. کپی کارت ملی و شناسنامه خواهان

شرح دادخواست:
ریاست محترم؛

احتراماً به استحضار عالی می رساند:

۱. اینجانب [نام و نام خانوادگی شما]، به موجب [نوع سند دین، مثلاً یک فقره چک به شماره ... صادره در تاریخ ... به مبلغ ... ریال] یا [سند رسمی ازدواج شماره ... مورخ ... منعقده در دفترخانه ... در خصوص مهریه] یا [قرارداد وام مورخ ... به مبلغ ...]، به خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] مبلغ [مبلغ دین] ریال (یا تعداد سکه) بدهکار بودم.

۲. با این حال، دین مورد اشاره، در تاریخ [تاریخ دقیق پرداخت یا تحقق برائت] از طریق [روش پرداخت یا سبب برائت، مثلاً واریز وجه به حساب بانکی خوانده به شماره ..., پرداخت نقدی با اخذ رسید کتبی، ابراء ذمه از سوی خوانده، تهاتر با دین متقابل، تبدیل تعهد، یا حواله] به طور کامل پرداخت (یا ساقط) گردیده و ذمه اینجانب از بابت دین مذکور بری شده است.

۳. متاسفانه، علیرغم پرداخت (یا سقوط) دین، خوانده محترم همچنان مدعی اشتغال ذمه اینجانب بوده و [در صورت وجود اقدام حقوقی از سوی خوانده، مثلاً اقدام به مطالبه چک نموده و پرونده اجرایی به شماره ... در حال رسیدگی می باشد] که موجب تضییع حقوق و ورود بلاتکلیفی به اینجانب شده است.

۴. لذا با عنایت به مطالب معروضه و مستندات پیوست که جملگی دلالت بر برائت ذمه اینجانب از دین مذکور دارد، مستنداً به مواد ۲۶۵ و ۲۸۹ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، صدور حکم شایسته مبنی بر اثبات برائت ذمه اینجانب از مبلغ [مبلغ دین] ریال (یا تعداد سکه) بابت [موضوع دین] و همچنین صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی (در صورت درخواست) و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی مورد استدعا می باشد.

با تجدید احترام

امضاء خواهان: [امضای شما]
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نکات مهم در استفاده از این نمونه:

• کپی برداری صرف ممنوع! این یک الگوئه. شما باید اطلاعات خودتون رو دقیقاً جایگزین کنید و متناسب با شرایط پرونده تون تغییرات لازم رو بدید. هر پرونده ای قلق های خاص خودش رو داره.
• مشاوره با وکیل: تاکید می کنم که حتماً قبل از ثبت دادخواست، با یک وکیل متخصص مشورت کنید. وکیل می تونه مدارکتون رو بررسی کنه، بهترین راهکار رو بهتون پیشنهاد بده، و مطمئن بشه که دادخواست شما هیچ نقصی نداره.
• دلایل و مستندات: همونطور که بارها گفتیم، داشتن مدارک قوی، شاه کلید موفقیت توی اینجور دعاویه.

سخن پایانی: یک نفس راحت بعد از اثبات برائت ذمه

خب، رسیدیم به آخر این سفر حقوقی مون. امیدوارم که تا اینجا تونسته باشم پیچیدگی های موضوع اثبات برائت ذمه رو به زبانی ساده و کاربردی براتون باز کنم. دیدید که چقدر این موضوع توی زندگی روزمره و روابط مالی ما مهمه و چقدر دونستن جزئیاتش می تونه بهمون کمک کنه تا از حق و حقوقمون دفاع کنیم.

از مفهوم کلی برائت ذمه و اصل اشتغال ذمه گرفته تا راه های قانونی مختلفی که برای خلاص شدن از بدهی ها وجود داره، مثل پرداخت دین، ابراء، تهاتر، تبدیل تعهد و حواله، همه رو با هم مرور کردیم. یاد گرفتیم که چطور مواد ۷۱۸ و ۷۱۹ قانون مدنی در مورد ضمانت، کار رو برای ضامن و بدهکار اصلی آسون یا پیچیده می کنه، و دیدیم که در موارد شایع مثل مهریه و چک، چطور باید برای اثبات برائت ذمه اقدام کنیم. فهمیدیم که این دعوا یه دعوای مالی هست و چقدر خواسته دقیق توی دادخواست مهمه.

مهم ترین پیامی که می خوام بهتون بدم اینه که هیچ وقت در مواجهه با مشکلات حقوقی، تنها نمونید و از کسب اطلاعات درست یا کمک گرفتن از متخصصین دوری نکنید. جمع آوری مدارک قوی، تنظیم یک دادخواست بی نقص، و داشتن یک وکیل کاربلد، می تونه تفاوت بین موفقیت و شکست رو رقم بزنه. وقتی موفق بشید برائت ذمه خودتون رو ثابت کنید، یک نفس راحت می کشید و از بلاتکلیفی خارج میشید.

اگه بعد از خوندن این مقاله، باز هم سوالی داشتید یا نیاز به راهنمایی تخصصی تر برای پرونده خودتون حس کردید، حتماً با یک مشاور حقوقی یا وکیل متخصص در زمینه دعاوی مالی و برائت ذمه تماس بگیرید. قدم اول برای حل هر مشکلی، دونستن راه حلشه.