منظور از مقیاس در نقشه‌ برداری چیست؟

مقیاس یک واحد اندازه‌گیری بسیار پرکاربرد است که از آن برای انجام عملیات نقشه‌برداری و رسم نمودن نقشه زمین‌های واقعی استفاده می‌کنند. در واقع با استفاده از مقیاس می‌توان یک نقشه از کلیه مکان‌های مدنظر را به صورت واقعی ترسیم نمود. بدون مقیاس نمی‌توان طرح و رسم‌های واقعی را روی زمین اجرا نمود و یا نقشه یک زمین واقعی را بر روی کاغذ پیاده نمود.

به عبارت دیگر مقیاس نشان‌دهنده ارتباط میان طول یک واحد بر روی نقشه و طول همان واحد روی زمین است. بنابراین، با توجه به تعریف مقیاس می‌توان گفت که بین واحدهای رسم شده بر روی نقشه و طول واقعی زمین ارتباط مستقیم وجود دارد. در واقع به کمک مقیاس می‌توان نقشه‌ای از یک زمین واقعی را بر روی کاغذ ترسیم نمود و به این طریق نقشه زمین را در اندازه یا مقیاس کوچک‌تر در دست داشت.

هنگامی که یک مهندس می‌خواهد نقشه‌ی محلی را رسم نماید در ابتدا طول و عرض و ارتفاع قسمت‌های مختلف زمین را به طور دقیق محاسبه کرده و سپس اندازه‌ها را به اندازه نقشه کوچک کرده و نقشه‌برداری کرده و مقیاسی را برای آن مشخص می‌کند. برای محاسبه طول واقعی زمین می‌توانید طول مشخص شده در نقشه را در مقیاس ضرب کنید.

همچنین در تعریف مقیاس می‌توان گفت که مقیاس شامل فاصله دو نقطه روی نقشه تا فاصله آن دو نقطه روی زمین واقعی می‌باشد. به عنوان مثال اگر فاصله دو نقطه بر روی زمین واقعی 500 متر باشد می‌توان با استفاده از مقیاس آن را کوچک کرد و در نقشه جای داد. با توجه به مقیاس می‌توان فهمید که یک نقشه تا چه حد از اندازه‌های واقعی کوچک‌تر است.

در اغلب موارد نقشه‌ها را با توجه به مقیاس دسته‌بندی و نام‌گذاری می‌کنند به طور مثال به نقشه‌های یک میلیونیم نقشه‌های کوچک مقیاس و به نقشه‌های شهری و utm نقشه‌های بزرگ مقیاس می‌گویند.  مقیاس‌های کوچک مایل را به اینچ و مقیاس‌های بزرگ اینچ را به مایل نشان می‌دهند.

نقشه‌ها نیز به 5 دسته شامل: نقشه‌های معمولی، توپوگرافی، سری، کلی و کاداستر طبقه‌بندی می‌شوند.

انواع مقیاس در نقشه‌برداری

مقیاس‌ها در نقشه‌برداری عبارت‌اند از: مقیاس توصیفی، مقیاس عددی، مقیاس خطی (ترسیمی).

• مقیاس توصیفی: یکی از انواع مقیاس‌های مهم و پرکاربرد در نقشه‌برداری مقیاس توصیفی است و همان طور که از نامش پیداست به صورت گفتاری و کوتاه بیان می‌شود.

یعنی نسبت طول خط بر روی نقشه و طول آن خط بر روی زمین را می‌توان به صورت گفتاری بیان کرد.

به طور مثال برای بیان مقیاس یک هزارم به طور توصیفی می‌توان گفت که یک متر رسم شده بر روی کاغذ معادل یک کیلومتر بر روی زمین است.

• مقیاس عددی: این مقیاس از ساده‌ترین انواع مقیاس است که در دروس دوران راهنمایی و دبیرستان نیز با آن آشنا شده‌اید.

این مقیاس را به صورت N/1 نشان می‌دهند و منظور از N اندازه واقعی محل و اندازه رسم شده بر روی کاغذ می‌باشد.

به عنوان مثال 1 سانتی‌متری که بر روی کاغذ رسم می‌شود معادل N متر واقعی روی زمین است.

این مقیاس مناسب مکان‌هایی است که از سیستم متریک استفاده می‌کنند.

• مقیاس خطی (ترسیمی): این مقیاس به صورت یک پاره‌خط در زیر نقشه‌ها کشیده می‌شود و با درجه‌بندی مخصوصی از چپ به راست نمایش داده می‌شود.

به کمک این مقیاس می‌توان فهمید که فاصله نقاط رسم شده روی نقشه نشان‌دهنده فاصله واقعی نقاط بر روی زمین می‌باشد.

در این مقیاس پاره‌خط رسم شده را به 10 قسمت یکسان تقسیم می‌کنند تا بتوان اندازه‌های کوچک را به آسانی اندازه‌گیری کرد.

از مهم‌ترین ویژگی‌های این مقیاس این است که اگر در چاپ نقشه‌ها هر گونه تغییری به وجود آید و مقیاس آن‌ها تغییر نماید پاره خط‌های رسم شده در نقشه نیز به طور هم زمان تغییر کرده و به راحتی می‌توان مقیاس واقعی را با توجه به اندازه‌های مقیاس خطی محاسبه کرد.

معمولاً برای نقشه‌های بزرگ از مقیاس عددی و برای نقشه‌های کوچک از مقیاس خطی (ترسیمی) استفاده می‌کنند.

کاربرد انواع مقیاس‌ های نقشه‌ برداری

چنانچه بخواهید یک زمین یا یک شهر یا حتی یک قاره را روی نقشه رسم نمایید می‌توانید با رسم نمودن آن با مقیاس عددی بزرگ آن قاره یا کشور را نشان دهید. نقشه باید طوری طراحی شود که با ضرب نمودن هر عدد در مقیاس بتوان اندازه واقعی قاره یا محل مورد نظر را نشان داد. بنابراین، به کمک مقیاس می‌توان انواع نقشه‌ها را برای مکان‌های مختلف از جمله یک خانه، شهر، کشور یا قاره را با اندازه‌های مختلف رسم کرد.

با استفاده از مقیاس می‌توان نقشه مناطق مختلفی که دارای پستی و بلندی و ارتفاع هستند را نیز به راحتی رسم نمود. باید توجه کرد که با توجه به داده‌های موجود در نقشه باید از مقیاس متناسب استفاده کرد. از مقیاس‌ها برای کارهای مختلفی مانند نقشه‌برداری، صنعت عمران، معماری، نشان دادن تصاویر کوچک و مکان‌های بزرگ و غیره بر روی نقشه استفاده می‌کنند.

همچنین به کمک انواع مقیاس در کنار هم می‌توان یک تصویر را به اندازه‌های مختلفی تغییر داد و کوچک کرد و برای نشان دادن طول و عرض واقعی زمین استفاده کرد.

مزایای استفاده از مقیاس در نقشه‌ برداری

مقیاس یک جزء اصلی در نقشه است که بدون آن نمی‌توان طرح‌ها را روی زمین حقیقی اجرا و ترسیم نمود.

برخی از مزایای استفاده از مقیاس در نقشه‌برداری عبارت‌اند از:

1. برای طبقه‌بندی نمودن نقشه‌ها از مقیاس استفاده می‌کنند.
2. از مقیاس برای نمایش تفاوت اندازه نقشه با اندازه واقعی زمین یا مکان مورد نظر استفاده می‌کنند.
3. به کمک مقیاس‌های بزرگ می‌توان یک قاره یا یک کشور را با جزئیات بر روی نقشه نشان داد.
4. به کمک مقیاس‌های کوچک می‌توان تمامی جزئیات نقشه مانند ساختمان‌ها و سازه‌ها و غیره را نیز نشان داد.
5. با استفاده از مقیاس می‌توان نقشه را به طور دقیق تفسیر نمود و شرح داد.
6. برای خواندن دقیق نقشه باید از مقیاس‌های مختلف استفاده کرد.
7. با استفاده از مقیاس می‌توان فاصله‌های واقعی زمین را بر روی کاغذ نشان داد.
8. به کمک انواع مقیاس می‌توان نقشه‌ها را به صورت آنلاین در کامپیوتر یا تلفن همراه طراحی نمود.
9. با استفاده از مقیاس بهتر می‌توان متوجه موقعیت دو نقطه نسبت به هم برروی زمین شد.

مجموعه مهندس انواع خدمات نقشه‌ برداری و مهندسی نظیر فتوگرامتری، تهیه نقشه‌های توپوگرافی و UTM، تهیه نقشه‌های زمینی و غیره را با بهترین دقت و کیفیت به شما ارائه می‌دهد.