برای مهریه چه باید کرد؟ گام به گام تا دریافت موفق مهریه
برای مهریه چه باید کرد
مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی خانم ها در زندگی مشترکه، حقی که به محض عقد نکاح به گردن مرد میاد. برای مطالبه و گرفتن مهریه دو راه اصلی پیش روی شماست: یکی از طریق اداره ثبت و دیگری از طریق دادگاه خانواده. هر کدوم از این مسیرها مزایا و معایب و مراحل خاص خودشون رو دارن که با شناخت اونا می تونید بهترین تصمیم رو برای احقاق حقتون بگیرید.
توی این مسیر ممکنه کلی سوال براتون پیش بیاد؛ مثلاً مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه چه فرقی دارن؟ قانون جدید ۱۱۰ سکه یعنی چی؟ اگه شوهر اموال نداشته باشه، چه اتفاقی میفته؟ چطور میشه اموال رو توقیف کرد یا اگه مرد پول نداشته باشه، مهریه چطور پرداخت میشه؟ این مقاله یه راهنمای جامع و خودمونیه که قراره به تمام این سوالات جواب بده و قدم به قدم شما رو توی این راه پر پیچ و خم همراهی کنه. پس بیاید با هم این موضوع مهم رو از زوایای مختلف بررسی کنیم تا با آگاهی کامل برای گرفتن حقتون اقدام کنید.
مهریه چیه اصلا؟ بیایید با هم گپ بزنیم!
مهریه رو میشه گفت یه نوع هدیه یا تعهد مالی از طرف آقا به خانم که توی سند ازدواج ثبت میشه. این حق، هم جنبه شرعی داره و هم قانونی، و به محض اینکه عقد نکاح خونده میشه، خانم مالک تمام مهریه اش میشه. یعنی لازم نیست حتماً زندگی مشترک شروع بشه یا تمکین صورت بگیره؛ همین که عقد انجام شد، خانم حق مطالبه مهریه رو داره. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی هم همین رو میگه: «به محض عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند هرگونه تصرفی در آن بنماید.»
انواع مهریه: مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه
مهریه کلا چند نوع داره که البته بیشتر از مهرالمسمی استفاده میشه:
- مهرالمسمی: این همون مهریه ای هست که قبل از عقد ازدواج یا در زمان عقد، به صورت مشخص و با توافق زن و شوهر تعیین میشه و توی سند ازدواج هم ثبتش می کنن. مثلاً ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی یا یک قطعه زمین.
- مهرالمثل: اگه مهریه ای توی عقد تعیین نشده باشه یا اینکه تعیین مهریه باطل باشه، توی این حالت دادگاه با توجه به وضعیت زن از نظر خانوادگی، موقعیت اجتماعی، تحصیلات و … مهریه ای براش مشخص می کنه که بهش میگن مهرالمثل.
- مهرالمتعه: این نوع مهریه وقتی مطرح میشه که توی عقد، مهریه ای تعیین نشده باشه و قبل از اینکه زن و شوهر با هم زندگی کنن (یعنی قبل از نزدیکی)، طلاق اتفاق بیفته. اینجا مرد باید مبلغی رو به عنوان مهریه به زن بده که مبلغش رو دادگاه با در نظر گرفتن وضعیت مالی مرد تعیین می کنه.
مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: تفاوتشون چیه؟
این دو تا عبارت خیلی مهمن و توی روند گرفتن مهریه حسابی فرق ایجاد می کنن:
- مهریه عندالمطالبه: همونطور که از اسمش پیداست، مهریه عندالمطالبه یعنی زن هر وقت که اراده کنه، میتونه مهریه اش رو از شوهرش بخواد. مرد هم باید این مهریه رو پرداخت کنه، چه الان پول داشته باشه چه نه. اگه پرداخت نکنه، میشه براش اقدامات قانونی انجام داد و حتی اموالش رو توقیف کرد. اکثر مهریه های ثبت شده از این نوع هستن.
- مهریه عندالاستطاعه: مهریه عندالاستطاعه یعنی زن زمانی میتونه مهریه اش رو مطالبه کنه که مرد توانایی مالی برای پرداخت اون رو داشته باشه. اینجا بار اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زنه. یعنی زن باید ثابت کنه که شوهرش پول یا اموال داره. تا وقتی که زن نتونه این رو ثابت کنه، نمیشه مرد رو به خاطر مهریه جلب یا ممنوع الخروج کرد.
نوع مهریه شما (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) توی همون سند ازدواجتون مشخص شده. حتماً چک کنید تا بدونید دقیقاً چه وضعیتی دارید.
چی رو میشه مهریه گذاشت؟ هر چیزی میشه؟
ببینید، تقریباً هر چیزی که ارزش مالی داشته باشه و بشه مالک اون شد، میتونه مهریه قرار بگیره. اما خب یه سری شرایط هم داره:
- مالیت داشته باشه: یعنی قیمتی داشته باشه و توی بازار خرید و فروش بشه. مثلاً یک جلد کتاب حافظ یا یک شاخه نبات، معمولاً مالیت زیادی ندارن و ممکنه توی دادگاه به مشکل بخورن.
- مشروع باشه: یعنی از نظر شرع و قانون مشکلی نداشته باشه. مثلاً مشروبات الکلی یا چیزهایی که قمار باهاشون میشه، نمیتونن مهریه باشن.
- معلوم و معین باشه: یعنی کاملاً مشخص باشه چیه و چقدره. مثلاً نمیشه گفت «مقداری طلا»؛ باید مشخص بشه چند سکه یا چند گرم طلا.
معمولاً توی ایران سکه (بهار آزادی، امامی، نیم یا ربع سکه)، وجه نقد (تومان)، طلا یا ملک و زمین رو به عنوان مهریه قرار میدن. هر کدوم از این ها، روش های خاص خودشون رو برای به اجرا گذاشتن دارن.
کی میشه مهریه رو خواست؟ همین الان یا بعداً؟
خیلی ها فکر می کنن برای گرفتن مهریه حتماً باید طلاق بگیرن یا زندگی مشترک به بن بست بخوره، اما این فکر درست نیست. همونطور که قبل تر گفتیم، به محض اینکه عقد نکاح بسته میشه، زن مالک مهریه اش میشه و میتونه هر زمان که دلش خواست، مهریه اش رو مطالبه کنه، حتی اگه هنوز توی خونه شوهرش باشه و زندگی مشترکشون ادامه داشته باشه. البته، توی بعضی موارد خاص، مثل فوت شوهر، زن میتونه مهریه اش رو از ارثیه مرد یا سایر دارایی هاش طلب کنه.
دو مسیر اصلی مطالبه مهریه: دادگاه یا اداره ثبت؟ (یه مقایسه حسابی)
اگه قصد گرفتن مهریه تون رو دارید، دو تا راه اصلی پیش روی شماست که هر کدوم قواعد خودشون رو دارن. انتخاب بین این دو راه، بستگی به شرایط شما و اموال شوهرتون داره. بیاید با هم این دو مسیر رو ریز به ریز بررسی کنیم.
مسیر اول: مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک (سریع تر و کم دردسرتر؟)
این راه، اغلب برای وقتی مناسبه که می دونید شوهرتون اموال قابل توقیف داره و می خواید سریع تر به نتیجه برسید. از طریق ثبت، دیگه نیازی به رفت و آمدهای طولانی دادگاه نیست.
مراحلش چطوره؟ قدم به قدم با هم بریم!
-
مراجعه به دفترخونه و درخواست صدور اجراییه: اول از همه باید برید به همون دفتر ازدواجی که عقدتون اونجا ثبت شده. اونجا درخواست صدور اجراییه برای مهریه تون رو میدید. دفترخونه هم بعد از بررسی، یه نامه به نام «اجراییه» بهتون میده.
-
دریافت اجراییه و تحویل به اداره اجرای ثبت: این اجراییه رو که گرفتید، باهاش میرید به اداره اجرای ثبت اسناد. اونجا یه پرونده براتون تشکیل میشه.
-
معرفی اموال شوهر برای توقیف: اینجا مهم ترین قسمت ماجراست! شما باید اموال شوهرتون رو به اداره ثبت معرفی کنید. این اموال میتونه شامل ملک، ماشین، حساب بانکی یا هر چیز دیگه ای باشه که به اسم اونه. اگه از اموالش خبر ندارید، میتونید درخواست استعلام بدید تا از جاهای مختلف (مثل بانک مرکزی، اداره راهور، اداره ثبت اسناد) اموالش رو پیدا کنن.
-
ارزیابی و توقیف اموال: بعد از اینکه اموال معرفی شد، کارشناس میاد و اون ها رو ارزیابی می کنه. بعد، به اندازه مهریه شما، اموال توقیف میشن تا شوهرتون نتونه اون ها رو بفروشه یا به نام کس دیگه ای بزنه.
-
فروش اموال توقیف شده و وصول مهریه: اگه شوهرتون مهریه رو پرداخت نکنه، اموال توقیف شده به مزایده گذاشته میشن و از محل فروش اون ها، مهریه شما پرداخت میشه.
مزایای این راه:
- سرعت بیشتر: اگه اموال شوهرتون مشخص باشه، این روش خیلی سریع تر از دادگاه به نتیجه میرسه.
- هزینه کمتر: توی اداره ثبت، هزینه های دادرسی دادگاه رو پرداخت نمی کنید که میتونه خیلی زیاد باشه.
- ممنوع الخروجی: میتونید درخواست ممنوع الخروجی شوهرتون رو بدید تا نتونه از کشور خارج بشه.
معایبش چی؟
- نیاز به معرفی مال: اگه خودتون اموالی از شوهرتون رو نشناسید، پیدا کردنشون ممکنه زمان بر و دشوار باشه.
- عدم امکان جلب: توی این روش، اگه شوهرتون پول نداشته باشه و مالی هم برای توقیف نباشه، نمیشه اونو بازداشت کرد.
- محدودیت برای مهریه عندالاستطاعه: اگه مهریه شما عندالاستطاعه باشه، این مسیر خیلی کمکی بهتون نمی کنه، مگر اینکه بتونید استطاعت مالی شوهر رو به اداره ثبت ثابت کنید.
چه مدارکی لازمه؟
- اصل سند ازدواج (عقدنامه)
- اصل شناسنامه و کارت ملی شما
- وکالتنامه (اگه وکیل دارید)
نکات ریز و درشت:
اگه مهریه شما وجه نقد باشه، توی اداره ثبت به نرخ روز محاسبه میشه. همچنین، اگه دفتر ازدواجتون توی شهر دیگه یا برچیده شده باشه، نگران نباشید. میتونید از طریق کانون سردفتران ازدواج و طلاق، دفترخانه جایگزین (کفیل) رو پیدا کنید.
مسیر دوم: مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده (وقتی کار گره می خوره)
این روش برای زمانی مناسبه که شوهرتون اموال مشخصی نداره، یا می خواید امکان جلب و بازداشت اونو هم داشته باشید، یا مهریه شما عندالاستطاعه اس و باید استطاعت مالی شوهر ثابت بشه.
مراحلش چطوریه؟
-
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست: اول باید با شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواجتون برید یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. اونجا دادخواست مطالبه مهریه رو ثبت می کنید و به دادگاه خانواده ارجاع داده میشه.
-
پرداخت هزینه دادرسی یا تقدیم دادخواست اعسار: هزینه دادرسی دادگاه بر اساس مبلغ مهریه (۳.۵ درصد از کل مهریه) محاسبه میشه. اگه توان پرداخت این هزینه رو ندارید، میتونید همزمان با دادخواست مهریه، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی هم بدید.
-
تشکیل پرونده و ارجاع به دادگاه: بعد از ثبت دادخواست، پرونده توی دادگاه تشکیل میشه.
-
برگزاری جلسات دادرسی: قاضی وقت جلسه دادرسی رو تعیین می کنه و شما و شوهرتون (یا وکلاتون) باید توی این جلسات شرکت کنید و دفاعیات خودتون رو ارائه بدید.
-
صدور حکم دادگاه: بعد از بررسی های لازم، دادگاه حکم به پرداخت مهریه میده.
-
اجرای حکم: اگه شوهرتون حکم رو اجرا نکرد، میتونید درخواست اجراییه از دادگاه بدید تا مراحل توقیف اموال و وصول مهریه از طریق واحد اجرای احکام دادگستری انجام بشه.
مزایای این راه:
- امکان جلب (بازداشت) شوهر: اگه شوهرتون تا سقف ۱۱۰ سکه مهریه رو پرداخت نکنه و اعسارش هم قبول نشه، میتونید درخواست جلب و بازداشت اونو بدید.
- تأمین خواسته (توقیف فوری اموال): میتونید از دادگاه درخواست کنید که قبل از اینکه حکم قطعی بشه، اموال شوهرتون رو توقیف کنن تا نتونه اون ها رو جابجا کنه. اینجوری مطمئن میشید که مالی برای گرفتن هست.
- رسیدگی به ادعای اعسار: اگه شوهرتون ادعا کنه پول نداره، دادگاه به دادخواست اعسار اون رسیدگی می کنه و اگه لازم باشه، مهریه رو قسط بندی می کنه.
- مناسب برای مهریه عندالاستطاعه: اگه مهریه شما عندالاستطاعه باشه، این مسیر مناسب تره چون دادگاه به بحث استطاعت مالی رسیدگی می کنه.
معایبش چی؟
- زمان بر بودن: فرآیند دادگاه معمولاً طولانی تر از اداره ثبته و ممکنه ماه ها یا حتی سال ها طول بکشه.
- هزینه دادرسی بالاتر: همونطور که گفتیم، باید ۳.۵ درصد از کل مبلغ مهریه رو به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید.
- نیاز به حضور در جلسات: باید توی جلسات دادگاه شرکت کنید یا وکیل بگیرید.
مدارک مورد نیاز:
- اصل سند ازدواج (عقدنامه)
- اصل شناسنامه و کارت ملی شما
- وکالتنامه (اگه وکیل دارید)
حواستون به اینا باشه:
اگه مهریه شما تا سقف ۲۰ میلیون تومان باشه، اول باید دادخواستتون رو توی شورای حل اختلاف ثبت کنید. این شوراها برای پرونده های با مبلغ کمتر صلاحیت دارن و روندشون هم معمولاً سریع تره.
انتخاب بهترین روش: کدوم راه برای شما بهتره؟ (یه مقایسه حسابی)
انتخاب بین دادگاه و اداره ثبت، یه تصمیم مهمه که باید با دقت و بر اساس شرایط خودتون بگیرید. جدول زیر میتونه بهتون کمک کنه تا بهترین راه رو انتخاب کنید:
| ویژگی | مطالبه از طریق اداره ثبت | مطالبه از طریق دادگاه خانواده |
|---|---|---|
| سرعت فرآیند | اگه اموال مشخص باشه، سریع تره. | معمولاً زمان برتره. |
| هزینه اولیه | کمتر (فقط هزینه صدور اجراییه). | بالاتر (۳.۵% از مبلغ مهریه به عنوان هزینه دادرسی). |
| نیاز به معرفی مال | بسیار زیاد؛ باید اموال رو معرفی کنید. | دادگاه خودش میتونه استعلام بگیره، ولی معرفی شما کار رو سریع تر می کنه. |
| امکان جلب (بازداشت زوج) | نداره. | بله (تا سقف ۱۱۰ سکه). |
| ممنوع الخروجی | بله، امکان ممنوع الخروجی وجود داره. | بله، امکان ممنوع الخروجی وجود داره. |
| اعسار و تقسیط | اگه زوج دادخواست اعسار بده، برای رسیدگی به دادگاه ارجاع میشه. | خود دادگاه به دادخواست اعسار رسیدگی می کنه و مهریه رو قسط بندی میکنه. |
| نوع مهریه مناسب | مهریه عندالمطالبه و زمانی که اموال مشخصه. | مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه (در صورت نیاز به اثبات استطاعت). |
| حوزه صلاحیت | دفتر ازدواج و اداره اجرای ثبت. | دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف (برای مبالغ پایین). |
پس، اگه میدونید شوهرتون اموالی داره که میشه توقیف کرد و میخواید سریع و با هزینه کمتر اقدام کنید، اداره ثبت انتخاب بهتریه. اما اگه اموالش مشخص نیست، یا دنبال امکان جلب هستید، یا مهریه تون عندالاستطاعه اس، دادگاه خانواده مسیر مناسب تریه. گاهی هم میشه اول از طریق ثبت اقدام کرد و اگه به نتیجه نرسید، بعد سراغ دادگاه رفت.
قانون جدید مهریه و ماجرای 110 سکه (یه توضیح شفاف)
یکی از بحث های داغ و پرابهام درباره مهریه، همینه که میگن مهریه فقط ۱۱۰ سکه اس! این جمله واقعاً یه برداشت اشتباهه و میتونه حسابی گیج کننده باشه. بیاید با هم شفافش کنیم.
قانون 110 سکه: محدودیت جلب، نه محدودیت مهریه!
مهم ترین نکته ای که باید بدونید اینه که: مبلغ مهریه هر چقدر هم که باشه، کاملاً معتبره و زن حق داره تمام اون رو مطالبه کنه. قانون ۱۱۰ سکه، به هیچ وجه میزان مهریه رو محدود نکرده، بلکه فقط امکان جلب (بازداشت) شوهر رو تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی (یا معادل ریالی اون) محدود کرده.
یعنی چی؟ یعنی اگه مهریه شما ۵۰۰ سکه باشه و شوهرتون توان پرداختش رو نداشته باشه، فقط برای ۱۱۰ سکه اول میتونید درخواست جلب و بازداشت اونو بدید. برای بقیه سکه ها، باید از طریق توقیف اموال اقدام کنید.
یادتون باشه که قانون ۱۱۰ سکه، فقط امکان جلب (زندانی کردن) مرد رو محدود می کنه، نه حق شما برای گرفتن تمام مهریه تون رو. تمام مهریه ای که در سند ازدواجتون ثبت شده، حق شماست و میتونید اون رو مطالبه کنید.
سرنوشت مهریه بالای 110 سکه چی میشه؟
اگه مهریه شما بیشتر از ۱۱۰ سکه باشه و شوهرتون این مقدار رو پرداخت کرده باشه، یا برای همین ۱۱۰ سکه هم نتونه اموالی رو پرداخت کنه و درخواست اعسارش توی دادگاه قبول بشه، برای مابقی مهریه (یعنی هرچی که بالای ۱۱۰ سکه باشه) دیگه نمیشه اونو جلب یا بازداشت کرد. توی این حالت، تنها راهی که براتون میمونه، اینه که اموال دیگه ای از شوهرتون رو پیدا کنید و برای توقیف اون ها اقدام کنید. اگه هیچ مالی ازش پیدا نشه، وصول مهریه برای بخش مازاد بر ۱۱۰ سکه خیلی دشوار میشه.
مهریه وجه نقد رو چطوری حساب می کنن؟ (نرخ روز بانک مرکزی)
اگه مهریه شما به صورت وجه نقد (مثلاً ۱۰۰ میلیون تومان) تعیین شده، نگران تورم و کاهش ارزش پول نباشید. طبق تبصره اول ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، اگه مهریه وجه رایج باشه، موقع پرداخت باید متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه (که توسط بانک مرکزی تعیین میشه) به نرخ روز محاسبه و به زن پرداخت بشه. یعنی چی؟ یعنی ارزش مهریه شما حفظ میشه و شوهرتون باید مبلغی رو پرداخت کنه که همون قدرت خرید رو توی زمان پرداخت داشته باشه که توی زمان عقد داشت.
دو نکته خیلی مهم درباره مهریه وجه نقد:
- اگه شوهر فوت کنه: مهریه تا تاریخ فوت شوهر به نرخ روز محاسبه میشه، نه تا تاریخ انحصار وراثت یا وقتی که شما درخواست میدید.
- ملاک محاسبه: ملاک، نرخ روز پرداخت واقعی مهریه توسط شوهر هست، نه تاریخی که شما دادخواست میدید.
توقیف اموال، ممنوع الخروجی و اعسار (نکات مهمی که باید بدانید)
یکی از دغدغه های اصلی خانم ها توی مسیر مطالبه مهریه، اینه که چطور میتونن اموال شوهرشون رو پیدا و توقیف کنن. از اون طرف، اگه مرد نتونه مهریه رو بده، وضعیتش چطور میشه؟ این بخش به همین سوالات جواب میده.
چطور میشه اموال شوهر رو پیدا و توقیف کرد؟
اگه قصد دارید مهریه تون رو بگیرید و می دونید شوهرتون اموالی داره، باید برای توقیف اون ها اقدام کنید تا نتونه اون ها رو به اسم کس دیگه ای بزنه یا بفروشه. برای شناسایی اموال چند تا راه قانونی هست:
- استعلام از بانک مرکزی: میتونید از دادگاه یا اداره ثبت درخواست کنید تا از بانک مرکزی استعلام بگیره و حساب های بانکی و موجودی اون ها رو پیدا کنه.
- استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی ملک و زمین هایی که به اسم شوهرتونه، این استعلام خیلی مفیده.
- استعلام از اداره راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی): برای پیدا کردن خودروهایی که به اسم شوهرتون ثبت شده.
- معرفی توسط خود شما: اگه خودتون از اموال شوهرتون اطلاع دارید (مثلاً یک مغازه، سهام شرکت یا حتی حقوق و مزایای بازنشستگی)، میتونید اون ها رو به مرجع قضایی معرفی کنید.
یه نکته مهم دیگه اینه که اگه نگرانید شوهرتون قبل از رسیدگی به پرونده، اموالش رو جابجا کنه، میتونید از دادگاه درخواست تأمین خواسته کنید. با تأمین خواسته، دادگاه سریعاً اموال معرفی شده رو توقیف می کنه، حتی قبل از اینکه به شوهرتون اطلاع بدن. البته باید ظرف ۱۰ روز بعد از صدور قرار تأمین خواسته، دادخواست اصلی مطالبه مهریه رو هم ثبت کنید، وگرنه توقیف برداشته میشه.
مستثنیات دین: اموالی که قابل توقیف نیستند
طبق قانون، بعضی از اموال مرد، حتی اگه بدهکار باشه، قابل توقیف نیستن. به این ها میگن «مستثنیات دین». این یعنی قانون میاد و از حداقل زندگی فرد حمایت می کنه تا با توقیف همه اموال، فرد دچار مشکل اساسی برای زندگی خودش و خانواده اش نشه. ماده ۲۴ قانون محکومیت های مالی، این اموال رو مشخص کرده:
- منزل مسکونی: اون خونه ای که مرد و خانواده اش توی اون زندگی می کنن و عرفاً در شأن اون ها باشه، قابل توقیف نیست.
- اثاثیه ضروری زندگی: وسایل اولیه و ضروری زندگی، مثل یخچال، تلویزیون معمولی، مبلمان ضروری و …
- آذوقه و مایحتاج: خوراک و پوشاک به اندازه نیاز مرد و خانواده اش برای مدتی که عرفاً ذخیره میشه.
- کتاب و ابزار علمی: برای اهل علم و تحقیق، کتاب ها و ابزار کارشون که برای امرار معاش لازمه.
- وسایل و ابزار کار: ابزار و وسایلی که کسبه، کشاورزان، رانندگان و هر کسی برای امرار معاش خودش و خانواده اش به اون ها نیاز داره. مثلاً اگه مرد راننده تاکسی باشه، ممکنه تاکسی اش جزو مستثنیات دین محسوب بشه.
- تلفن مورد نیاز: گوشی تلفنی که برای ارتباطات ضروری نیاز داره.
- مبلغی که بابت اجاره پرداخت میشه: اگه مرد مستاجر باشه، پولی که به عنوان ودیعه اجاره پرداخت کرده، اگه بدون اون توی تنگنای مالی قرار بگیره و اون خونه هم در شأنش باشه، قابل توقیف نیست.
نکته مهم اینه که حقوق یا مستمری بازنشستگی مرد هم میتونه توقیف بشه، البته نه همه اش. اگه مرد فرزندی نداشته باشه، یک سوم حقوق و اگه فرزند داشته باشه، یک چهارم حقوقش قابل توقیفه.
ممنوع الخروجی شوهر بابت مهریه: کی و چطور؟
یکی از اهرم های فشاری که زن میتونه برای گرفتن مهریه استفاده کنه، ممنوع الخروج کردن شوهرشه. این کار هم از طریق اداره ثبت و هم از طریق دادگاه امکان پذیره:
- از طریق اداره ثبت: اگه مهریه تون توی سند ازدواج رسمی ثبت شده باشه، میتونید از طریق همون دفتر ازدواج یا اداره اجرای ثبت، درخواست ممنوع الخروجی شوهرتون رو بدید. اینجا حتی اگه مهریه بالای ۱۱۰ سکه هم باشه، تا وقتی که مرد بدهکار باشه، میشه اونو ممنوع الخروج کرد.
- از طریق دادگاه: اگه از طریق دادگاه اقدام کرده باشید و حکمی به نفع شما صادر شده باشه، میتونید از واحد اجرای احکام دادگاه درخواست ممنوع الخروجی رو بدید.
ممنوع الخروجی تا زمانی که مهریه پرداخت نشده یا مرد اعسارش ثابت نشده و اقساطش رو به موقع پرداخت می کنه، میتونه ادامه داشته باشه. البته مرد میتونه با پرداخت بدهی یا ارائه وثیقه، ممنوع الخروجی خودش رو لغو کنه.
دادخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن: اگه شوهر پول نداشته باشه؟
اگه مردی واقعاً توانایی پرداخت مهریه رو نداشته باشه، طبق قانون میتونه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه رو به دادگاه بده. یعنی ثابت کنه که از نظر مالی معسر هست (ورشکسته نیست، فقط توان پرداخت یکجای مهریه رو نداره). دادگاه هم بعد از بررسی مدارک، شهادت شهود و وضعیت مالی مرد، در صورتی که اعسار او رو قبول کنه، مهریه رو قسط بندی می کنه.
معمولاً توی تقسیط مهریه، یه مبلغی به عنوان «پیش قسط» تعیین میشه که مرد باید اون رو اول پرداخت کنه، و بعد مابقی رو به صورت «اقساط ماهانه» بده. اگه مرد پیش قسط و اقساط رو طبق حکم دادگاه پرداخت کنه، دیگه نمیشه اونو جلب یا بازداشت کرد. اگه هم ممنوع الخروج شده باشه، با ارائه حکم تقسیط و پرداخت اقساط، میتونه ممنوع الخروجی خودش رو رفع کنه.
هزینه های مطالبه مهریه: چقدر باید خرج کنیم؟
خب، هر کار قانونی یه سری هزینه های خودش رو داره. مطالبه مهریه هم از این قاعده مستثنی نیست. آشنایی با این هزینه ها بهتون کمک می کنه تا بهتر برنامه ریزی کنید.
جزئیات هزینه های اداری و قضایی
- هزینه اجراییه در اداره ثبت: این هزینه معمولاً خیلی کمتر از دادگاهه. شما فقط یه مبلغ ثابت برای صدور اجراییه پرداخت می کنید.
- هزینه های دادرسی در دادگاه: اینجا داستان کمی فرق داره. شما باید ۳.۵ درصد از کل مبلغ مهریه تون (اگه سکه باشه، معادل ریالی اون) رو به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید. این مبلغ میتونه حسابی زیاد باشه، مخصوصاً اگه مهریه بالا باشه.
- هزینه های کارشناسی: اگه لازم باشه اموالی مثل ملک یا ماشین ارزش گذاری بشن، باید هزینه کارشناس رسمی دادگستری رو هم پرداخت کنید.
- حق الاجرا: بعد از اینکه حکم به نفع شما صادر شد، برای اجرای اون، باید مبلغی به عنوان حق الاجرا پرداخت بشه (معمولاً نیم عشر یا ۵ درصد از مبلغ مهریه).
- حق الوکاله وکیل: اگه وکیل بگیرید، باید حق الوکاله اون رو هم پرداخت کنید که بسته به تجربه وکیل و پیچیدگی پرونده، متفاوت خواهد بود.
دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی: برای کسانی که توان مالی ندارند
اگه توان پرداخت هزینه های دادرسی دادگاه (همون ۳.۵ درصد) رو ندارید، میتونید همزمان با دادخواست مهریه، یه دادخواست دیگه به اسم «اعسار از پرداخت هزینه دادرسی» ثبت کنید. دادگاه به این دادخواست شما رسیدگی می کنه و اگه اعسارتون ثابت بشه، از پرداخت این هزینه ها معاف میشید یا اینکه پرداختش به آینده موکول میشه. این راه برای خانم هایی که از نظر مالی در مضیقه هستن، یه کمک بزرگه.
سوالات متداول (FAQ)
آیا میشه فقط بخشی از مهریه رو اجرا گذاشت؟
بله، کاملاً امکان پذیره. شما میتونید فقط بخشی از مهریه تون رو مطالبه کنید، مثلاً اگه ۱۰۰ سکه مهریه دارید، میتونید فقط ۵۰ سکه رو به اجرا بذارید. این حق شماست که هر مقداری از مهریه رو که خواستید، بخواهید.
اگه مرد هیچ اموالی نداشته باشه، چه می شود؟
اگه مرد هیچ مالی جز مستثنیات دین نداشته باشه و توان پرداخت یکجای مهریه رو هم نداشته باشه، میتونه دادخواست اعسار بده. در این صورت، دادگاه مهریه رو قسط بندی می کنه. اگه حتی اقساط رو هم پرداخت نکنه، تا سقف ۱۱۰ سکه امکان جلب و بازداشت اونو دارید. برای مهریه بالای ۱۱۰ سکه هم، باید صبر کنید تا در آینده اموالی به دست بیاره.
مهریه در طلاق توافقی چه وضعیتی دارد؟
در طلاق توافقی، همه چیز به توافق زن و شوهر بستگی داره. زن و شوهر باید روی همه چیز، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و … به توافق برسن. اگه توافق کنن که مهریه رو به صورت کامل یا بخشی از اون رو بگیرن، همون توافق اجرا میشه. اگه هم توافق کنن که مهریه رو ببخشن، اون هم انجام میشه. اگه توافقی نباشه، دیگه طلاق توافقی نخواهد بود و باید از راه های دیگه اقدام کرد.
مدت زمان به اجرا گذاشتن مهریه چقدر است؟
مدت زمانش بستگی به روشی داره که انتخاب می کنید و شرایط پرونده. اگه از طریق اداره ثبت و با معرفی اموال مشخص اقدام کنید، ممکنه چند ماه طول بکشه. اما اگه از طریق دادگاه باشه و پرونده پیچیدگی داشته باشه یا مرد اعسار بده، ممکنه ماه ها و حتی سال ها زمان ببره.
اگه دفترخانه ازدواج برچیده شده باشد یا دسترسی به آن سخت باشد چه باید کرد؟
اگه دفترخونه ازدواج شما دیگه وجود نداره یا جابجا شده، نگران نباشید. میتونید با کانون سردفتران ازدواج و طلاق تماس بگیرید و ازشون بپرسید که پرونده های اون دفترخانه به کدوم دفترخانه (کفیل) منتقل شده. بعدش میتونید به اون دفترخانه جدید مراجعه کنید.
اگر در شهر یا استان دیگری باشم، چگونه اقدام کنم؟
اگه الان در شهر دیگه زندگی می کنید، برای صدور اجراییه از طریق ثبت، حتماً باید خودتون یا وکیل تون به دفترخانه محل عقدتون برید. اما برای دادخواست از طریق دادگاه، معمولاً دادگاه محل اقامت فعلی شما (اگه مقیم همون شهر باشید) یا محل اقامت شوهرتون صلاحیت داره. توی این موارد، گرفتن وکیل در شهر محل وقوع عقد یا شهر محل اقامت شوهرتون میتونه کار رو خیلی راحت تر کنه.
نقش وکیل متخصص مهریه در این فرآیند چیست؟
یک وکیل متخصص مهریه میتونه توی این مسیر حسابی بهتون کمک کنه. اون نه تنها به شما مشاوره دقیق میده و بهترین راه رو بر اساس شرایطتون پیشنهاد می کنه، بلکه مراحل قانونی رو سریع تر و با خطای کمتر پیش میبره. وکیل میتونه به جای شما در جلسات دادگاه حاضر بشه و پیگیری های اداری رو انجام بده تا شما دغدغه کمتری داشته باشید.
آیا بخشش مهریه برگشت پذیر است؟
بستگی داره که چطور بخشیده شده باشه. اگه به صورت «هبه» (بخشش) باشه و شما حق رجوع رو ساقط نکرده باشید، ممکنه بتونید برگردونید. اما اگه در قالب «ابراء» (بخشیدن ذمه مرد) باشه، دیگه نمیشه اون رو برگردوند. این یه موضوع حقوقی حساسه که حتماً باید با وکیل مشورت کنید.
اگر مهریه از سوی پدر همسر نیز تضمین شده باشد، چگونه باید اقدام کرد؟
اگه پدر شوهر هم پرداخت مهریه رو تضمین کرده باشه (معمولاً به عنوان ضامن)، شما میتونید هم از شوهرتون و هم از پدر شوهرتون مطالبه مهریه کنید. در این صورت، میتونید علیه هر دو نفر دادخواست بدید و برای گرفتن مهریه اقدام کنید. حتی میتونید بخشی از مهریه رو از شوهر و بخش دیگه رو از پدر شوهرتون طلب کنید.
آیا عدم تمکین زن، مانع دریافت مهریه است؟
خیر، عدم تمکین زن، مانع دریافت اصل مهریه نیست (مگر در موارد خاص و نادر مهریه عندالاستطاعه که در آنجا هم باید عدم تمکین ثابت شود). مهریه به محض عقد به ملکیت زن درمیاد و حق اوست. اما ممکنه روی نفقه (هزینه زندگی) تأثیر بذاره. یعنی اگه زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کنه، ممکنه حق دریافت نفقه رو نداشته باشه، ولی مهریه سر جاشه.
نتیجه گیری: احقاق حق مهریه با آگاهی و اقدام صحیح
همونطور که دیدید، مطالبه مهریه، یه فرآیند پیچیده با ابعاد قانونی و مالی مختلفه. اما با آگاهی و شناخت درست از حقوق خودتون و مسیرهایی که پیش روتونه، میتونید این راه رو با اطمینان بیشتری طی کنید. فرقی نمی کنه که مهریه تون عندالمطالبه باشه یا عندالاستطاعه، سکه باشه یا وجه نقد، مهم اینه که حق شماست و میتونید برای گرفتن اون اقدام کنید.
بهترین کار اینه که قبل از هر اقدامی، شرایط خودتون رو بسنجید: آیا شوهرتون اموالی داره که قابل توقیف باشه؟ چقدر از مهریه رو میخواید مطالبه کنید؟ آیا امکان جلب براتون مهمه؟ با جواب دادن به این سوالات و مشورت با یه وکیل متخصص در امور خانواده، میتونید بهترین و کم دردسرترین راه رو برای احقاق حقتون انتخاب کنید و با گام های محکم به سمت هدف تون پیش برید. یادتون باشه، دانش، بهترین ابزار شما توی این مسیره.