برای درمان آرتروز چی بخوریم؟ مواد غذایی مفید و مضر برای آرتروز

پاسخ کوتاه : برای بهبود آرتروز مصرف مواد غذایی غنی از امگا ۳ آنتی اکسیدان ها کلسیم و ویتامین D مانند ماهی های چرب میوه ها و سبزیجات رنگارنگ لبنیات کم چرب و غلات کامل توصیه می شود. در مقابل مصرف غذاهای مضر برای آرتروز مانند غذاهای فرآوری شده گوشت قرمز نوشیدنی های شیرین و غذاهای سرخ شده که التهاب را تشدید می کنند باید محدود شود.

آرتروز چیست؟

آرتروز یا استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتریت یک بیماری مفصلی تخریبی است که به مرور زمان غضروف مفصل را از بین می برد. غضروف بافت لغزنده ای است که انتهای استخوان ها را در مفصل پوشانده و حرکت روان آن ها را تسهیل می کند. با تخریب غضروف استخوان ها به هم ساییده شده و باعث درد التهاب و محدودیت حرکت می شوند. آرتروز می تواند هر مفصلی را درگیر کند اما بیشتر در مفاصل دست زانو لگن و ستون فقرات دیده می شود.

آرتروز یک بیماری پیشرونده است به این معنی که علائم آن به مرور زمان بدتر می شوند. با این حال درمان های مختلفی برای کمک به مدیریت درد بهبود عملکرد مفصل و کند کردن روند پیشرفت بیماری وجود دارد. تغذیه نقش مهمی در مدیریت آرتروز ایفا می کند و انتخاب های غذایی مناسب می تواند به کاهش التهاب و تسکین علائم کمک کند.

علائم آرتروز

علائم آرتروز بسته به مفصل درگیر و شدت بیماری متفاوت است اما شایع ترین علائم عبارتند از :

• درد مفصل : درد معمولاً اولین و شایع ترین علامت آرتروز است. درد ممکن است به صورت مبهم سوزشی یا تیرکشنده باشد و معمولاً با فعالیت بدتر می شود و با استراحت بهبود می یابد. در مراحل اولیه درد ممکن است فقط پس از فعالیت زیاد احساس شود اما با پیشرفت بیماری درد ممکن است دائمی و حتی در حالت استراحت نیز وجود داشته باشد.
• خشکی مفصل : خشکی مفصل معمولاً صبح ها یا پس از دوره های بی حرکتی طولانی مدت بدتر است و معمولاً بعد از ۳۰ دقیقه فعالیت بهبود می یابد.
• تورم مفصل : التهاب در مفصل می تواند منجر به تورم گرمی و حساسیت به لمس شود.
• محدودیت حرکت : آرتروز می تواند دامنه حرکتی مفصل را محدود کند و انجام فعالیت های روزمره مانند راه رفتن بالا رفتن از پله ها یا باز کردن درها را دشوار سازد.
• صدای треск یا трение در مفصل : با از بین رفتن غضروف ممکن است هنگام حرکت مفصل صداهای треск یا трение شنیده شود.
• تشکیل خار استخوانی (استئوفیت) : در مراحل پیشرفته آرتروز بدن ممکن است سعی کند با تشکیل خار استخوانی در اطراف مفصل آن را ترمیم کند. این خارها می توانند باعث درد و محدودیت بیشتر حرکت شوند.

تشخیص آرتروز

تشخیص آرتروز معمولاً بر اساس موارد زیر صورت می گیرد :

• معاینه فیزیکی : پزشک مفصل را معاینه می کند تا علائم التهاب مانند تورم گرمی و حساسیت به لمس را بررسی کند. همچنین دامنه حرکتی مفصل و وجود صداهای غیرطبیعی در مفصل ارزیابی می شود.
• تاریخچه پزشکی : پزشک در مورد سابقه پزشکی شما از جمله علائم مدت زمان علائم سابقه خانوادگی آرتروز و سایر بیماری های زمینه ای سوال می پرسد.
• تصویربرداری :
  • رادیوگرافی (اشعه ایکس) : رادیوگرافی می تواند به تشخیص آرتروز و ارزیابی شدت آسیب مفصلی کمک کند. در رادیوگرافی کاهش فضای مفصلی تشکیل خار استخوانی و تغییرات استخوانی قابل مشاهده است.
  • تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) : MRI تصاویر دقیق تری از بافت های نرم اطراف مفصل از جمله غضروف و رباط ها ارائه می دهد. MRI می تواند به تشخیص آرتروز در مراحل اولیه و همچنین رد سایر علل درد مفصل کمک کند.
• آزمایش های آزمایشگاهی : آزمایش خون و مایع مفصلی معمولاً برای تشخیص آرتروز ضروری نیستند اما ممکن است برای رد سایر انواع آرتریت مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس انجام شوند.

درمان آرتروز

درمان آرتروز معمولاً شامل ترکیبی از روش های مختلف برای کاهش درد بهبود عملکرد مفصل و کند کردن روند پیشرفت بیماری است. درمان های آرتروز به دو دسته کلی غیردارویی و دارویی تقسیم می شوند :

درمان های غیردارویی :

• تغییر سبک زندگی :
  • کاهش وزن : اضافه وزن یا چاقی فشار زیادی به مفاصل تحمل کننده وزن به ویژه زانوها و لگن وارد می کند. کاهش وزن می تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک کند.
  • ورزش : ورزش منظم برای حفظ قدرت عضلات اطراف مفصل بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد ضروری است. ورزش های کم ضربه مانند پیاده روی شنا و دوچرخه سواری برای افراد مبتلا به آرتروز مناسب تر هستند.
  • فیزیوتراپی و کاردرمانی : فیزیوتراپیست ها و کاردرمانگران می توانند به شما در یادگیری تمرینات مناسب برای تقویت عضلات بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کمک کنند. آن ها همچنین می توانند وسایل کمکی مانند عصا یا بریس را توصیه کنند.
  • استراحت و محافظت از مفصل : استراحت دادن به مفصل دردناک و اجتناب از فعالیت هایی که درد را تشدید می کنند مهم است. استفاده از وسایل کمکی مانند بریس یا اسپلینت می تواند به محافظت از مفصل و کاهش فشار روی آن کمک کند.
  • گرما و سرما درمانی : استفاده از گرما و سرما می تواند به تسکین درد و التهاب کمک کند. گرما معمولاً برای کاهش خشکی مفصل و سرما برای کاهش درد و تورم استفاده می شود.
• طب مکمل و جایگزین : برخی از افراد مبتلا به آرتروز از روش های طب مکمل و جایگزین مانند طب سوزنی ماساژ درمانی یوگا و مکمل های گیاهی برای تسکین علائم خود استفاده می کنند. با این حال شواهد علمی کافی برای اثبات اثربخشی بسیاری از این روش ها وجود ندارد و قبل از استفاده از آن ها باید با پزشک مشورت شود.

درمان های دارویی :

• داروهای مسکن :
  • استامینوفن : استامینوفن یک مسکن خفیف است که می تواند برای تسکین درد خفیف تا متوسط آرتروز استفاده شود.
  • داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) : NSAIDs مانند ایبوپروفن ناپروکسن و دیکلوفناک داروهای موثری برای کاهش درد و التهاب آرتروز هستند. با این حال مصرف طولانی مدت NSAIDs می تواند عوارض جانبی جدی مانند مشکلات گوارشی و قلبی عروقی داشته باشد.
  • داروهای مسکن موضعی : کرم ها و ژل های حاوی NSAIDs یا کپسایسین می توانند برای تسکین درد در مفاصل سطحی مانند دست و زانو استفاده شوند.
• کورتیکواستروئیدها : کورتیکواستروئیدها داروهای ضدالتهابی قوی هستند که می توانند به صورت خوراکی تزریقی یا موضعی برای کاهش التهاب و درد شدید آرتروز استفاده شوند. با این حال مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها می تواند عوارض جانبی جدی داشته باشد.
• داروهای تعدیل کننده بیماری های روماتیسمی (DMARDs) : DMARDs مانند متوترکسات و سولفاسالازین داروهایی هستند که معمولاً برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شوند اما ممکن است در برخی موارد آرتروز نیز مفید باشند. DMARDs با سرکوب سیستم ایمنی بدن عمل می کنند و می توانند به کند کردن روند پیشرفت بیماری کمک کنند.
• تزریق مفصلی : تزریق داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها یا اسید هیالورونیک به مفصل می تواند به کاهش درد و التهاب و بهبود عملکرد مفصل کمک کند. تزریق کورتیکواستروئیدها معمولاً برای تسکین کوتاه مدت درد شدید استفاده می شود در حالی که تزریق اسید هیالورونیک ممکن است اثرات طولانی تری داشته باشد.
• جراحی : در موارد شدید آرتروز که درمان های دیگر موثر نیستند ممکن است جراحی تعویض مفصل توصیه شود. جراحی تعویض مفصل شامل جایگزینی مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی است. جراحی تعویض مفصل می تواند درد را به طور قابل توجهی کاهش دهد و عملکرد مفصل را بهبود بخشد.

تغذیه و آرتروز : چه بخوریم و چه نخوریم؟

تغذیه نقش مهمی در مدیریت آرتروز ایفا می کند. برخی از غذاها می توانند التهاب را کاهش داده و علائم آرتروز را تسکین دهند در حالی که برخی دیگر می توانند التهاب را تشدید کرده و علائم را بدتر کنند.

مواد غذایی مفید برای آرتروز :

• ماهی های چرب : ماهی های چرب مانند سالمون قزل آلا ساردین و ماهی تن غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. امگا ۳ خاصیت ضدالتهابی دارد و می تواند به کاهش درد و التهاب مفاصل کمک کند. توصیه می شود حداقل دو بار در هفته ماهی های چرب مصرف کنید.
• روغن زیتون : روغن زیتون حاوی اولئوکانتال است ترکیبی که خواص ضدالتهابی مشابه داروهای NSAIDs دارد. استفاده از روغن زیتون به عنوان روغن اصلی پخت و پز و سالاد می تواند به کاهش التهاب کمک کند.
• میوه ها و سبزیجات رنگارنگ : میوه ها و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان ها هستند. آنتی اکسیدان ها از سلول ها در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کنند و می توانند به کاهش التهاب کمک کنند. میوه هایی مانند توت ها (توت فرنگی زغال اخته تمشک) گیلاس و انار و سبزیجاتی مانند اسفناج کلم بروکلی فلفل دلمه ای و هویج به ویژه برای افراد مبتلا به آرتروز مفید هستند.
• غلات کامل : غلات کامل مانند نان سبوس دار برنج قهوه ای و جو دوسر سرشار از فیبر هستند. فیبر به کاهش التهاب و بهبود سلامت کلی بدن کمک می کند.
• مغزها و دانه ها : مغزها و دانه ها مانند گردو بادام دانه کتان و دانه چیا منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا ۳ آنتی اکسیدان ها و فیبر هستند. مصرف منظم مغزها و دانه ها می تواند به کاهش التهاب و بهبود علائم آرتروز کمک کند.
• حبوبات : حبوبات مانند عدس لوبیا و نخود منابع خوبی از پروتئین فیبر و مواد معدنی هستند. حبوبات به کاهش التهاب و بهبود سلامت کلی بدن کمک می کنند.
• ادویه جات : برخی از ادویه جات مانند زردچوبه زنجبیل و دارچین دارای خواص ضدالتهابی هستند. استفاده از این ادویه جات در غذاها می تواند به کاهش التهاب و درد آرتروز کمک کند. زردچوبه به ویژه به دلیل داشتن ترکیب فعال کورکومین شناخته شده است که خواص ضدالتهابی قوی دارد.
• لبنیات کم چرب : لبنیات کم چرب مانند شیر کم چرب ماست و پنیر کم چرب منابع خوبی از کلسیم و ویتامین D هستند. کلسیم و ویتامین D برای حفظ سلامت استخوان ها ضروری هستند و ممکن است در مدیریت آرتروز نیز نقش داشته باشند. با این حال برخی از افراد ممکن است به لبنیات حساسیت داشته باشند و مصرف لبنیات علائم آن ها را بدتر کند. در این موارد باید با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود.

مواد غذایی مضر برای آرتروز :

• غذاهای فرآوری شده : غذاهای فرآوری شده مانند فست فودها غذاهای آماده و تنقلات بسته بندی شده معمولاً حاوی مقادیر زیادی چربی های ناسالم قند و نمک هستند. این مواد می توانند التهاب را تشدید کرده و علائم آرتروز را بدتر کنند.
• گوشت قرمز : گوشت قرمز به ویژه گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس حاوی مقادیر زیادی چربی اشباع شده است که می تواند التهاب را افزایش دهد. توصیه می شود مصرف گوشت قرمز را محدود کرده و به جای آن از منابع پروتئینی کم چرب مانند مرغ ماهی و حبوبات استفاده کنید.
• نوشیدنی های شیرین : نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه ها آب میوه های صنعتی و نوشیدنی های انرژی زا حاوی مقادیر زیادی قند افزوده هستند که می تواند التهاب را تشدید کرده و منجر به افزایش وزن شود. توصیه می شود مصرف نوشیدنی های شیرین را محدود کرده و به جای آن آب چای گیاهی یا دمنوش های گیاهی بنوشید.
• غذاهای سرخ شده : غذاهای سرخ شده حاوی مقادیر زیادی چربی های ترانس هستند که می توانند التهاب را افزایش دهند. توصیه می شود از مصرف غذاهای سرخ شده خودداری کرده و به جای آن از روش های پخت سالم مانند بخارپز کردن آب پز کردن یا گریل کردن استفاده کنید.
• روغن های گیاهی با نسبت بالای امگا ۶ به امگا ۳ : برخی از روغن های گیاهی مانند روغن ذرت روغن آفتابگردان و روغن سویا حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب امگا ۶ هستند. مصرف بیش از حد امگا ۶ نسبت به امگا ۳ می تواند التهاب را افزایش دهد. توصیه می شود از مصرف این روغن ها به مقدار زیاد خودداری کرده و به جای آن ها از روغن زیتون و روغن کانولا استفاده کنید.
• الکل : مصرف بیش از حد الکل می تواند التهاب را افزایش داده و با برخی از داروهای آرتروز تداخل داشته باشد. توصیه می شود مصرف الکل را محدود کرده و یا از آن اجتناب کنید.
• غذاهای حاوی پورین بالا : برای افراد مبتلا به نقرس (نوعی آرتریت التهابی) مصرف غذاهای حاوی پورین بالا مانند گوشت قرمز غذاهای دریایی و دل و جگر باید محدود شود. پورین ها در بدن به اسید اوریک تبدیل می شوند که تجمع آن در مفاصل می تواند باعث حملات نقرس شود.

راهکارهای خانگی برای تسکین علائم آرتروز

علاوه بر تغییرات غذایی راهکارهای خانگی دیگری نیز وجود دارند که می توانند به تسکین علائم آرتروز کمک کنند :

• حفظ وزن مناسب : همانطور که گفته شد اضافه وزن فشار زیادی به مفاصل تحمل کننده وزن وارد می کند. کاهش وزن می تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک کند.
• ورزش منظم : ورزش منظم برای حفظ قدرت عضلات اطراف مفصل بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد ضروری است. ورزش های کم ضربه مانند پیاده روی شنا و دوچرخه سواری برای افراد مبتلا به آرتروز مناسب تر هستند.
• استفاده از گرما و سرما : استفاده از گرما و سرما می تواند به تسکین درد و التهاب کمک کند. گرما معمولاً برای کاهش خشکی مفصل و سرما برای کاهش درد و تورم استفاده می شود. می توانید از کمپرس گرم یا حمام گرم برای کاهش خشکی مفصل و از کمپرس سرد یا کیسه یخ برای کاهش درد و تورم استفاده کنید.
• استفاده از وسایل کمکی : استفاده از وسایل کمکی مانند عصا بریس یا اسپلینت می تواند به کاهش فشار روی مفصل و بهبود حرکت کمک کند.
• مدیریت استرس : استرس می تواند علائم آرتروز را بدتر کند. تکنیک های مدیریت استرس مانند یوگا مدیتیشن و تنفس عمیق می توانند به کاهش استرس و بهبود علائم آرتروز کمک کنند.
• خواب کافی : خواب کافی برای سلامت کلی بدن و همچنین مدیریت آرتروز ضروری است. سعی کنید هر شب ۷-۸ ساعت خواب با کیفیت داشته باشید.
• مکمل های غذایی : برخی از مکمل های غذایی مانند گلوکزامین کندرویتین و ویتامین D ممکن است به تسکین علائم آرتروز کمک کنند. با این حال قبل از مصرف هرگونه مکمل غذایی باید با پزشک مشورت کنید.

پیشگیری از آرتروز

اگرچه آرتروز به طور کامل قابل پیشگیری نیست اما اقداماتی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به آن انجام دهید :

• حفظ وزن مناسب : حفظ وزن مناسب از فشار زیاد به مفاصل تحمل کننده وزن جلوگیری می کند.
• ورزش منظم : ورزش منظم به حفظ قدرت عضلات اطراف مفصل و انعطاف پذیری مفاصل کمک می کند.
• تغذیه سالم : پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل که غنی از میوه ها سبزیجات غلات کامل و ماهی های چرب باشد می تواند به کاهش التهاب و بهبود سلامت کلی بدن کمک کند.
• جلوگیری از آسیب مفصل : جلوگیری از آسیب مفصل به ویژه در حین ورزش یا فعالیت های بدنی می تواند خطر ابتلا به آرتروز را کاهش دهد. از تکنیک های صحیح ورزشی استفاده کنید و از تجهیزات محافظتی مناسب استفاده کنید.
• ترک سیگار : سیگار کشیدن با افزایش خطر ابتلا به آرتروز و همچنین تشدید علائم آن مرتبط است. ترک سیگار می تواند به بهبود سلامت کلی بدن و کاهش خطر ابتلا به آرتروز کمک کند.
• کنترل بیماری های زمینه ای : برخی از بیماری های زمینه ای مانند دیابت و بیماری های التهابی می توانند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند. کنترل این بیماری ها می تواند به کاهش خطر ابتلا به آرتروز کمک کند.

نتیجه گیری

آرتروز یک بیماری مزمن و پیشرونده است که می تواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. با این حال با درمان مناسب و تغییر سبک زندگی می توان علائم آرتروز را مدیریت کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. تغذیه نقش کلیدی در مدیریت آرتروز ایفا می کند. پیروی از یک رژیم غذایی ضدالتهابی که غنی از مواد مغذی مفید و محدود از مواد غذایی مضر باشد می تواند به کاهش درد التهاب و بهبود عملکرد مفصل کمک کند. علاوه بر تغذیه ورزش منظم حفظ وزن مناسب مدیریت استرس و استفاده از راهکارهای خانگی نیز می توانند به تسکین علائم آرتروز کمک کنند.

پرسش و پاسخ متداول

۱. آیا رژیم غذایی به تنهایی می تواند آرتروز را درمان کند؟

خیر رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند آرتروز را درمان کند. آرتروز یک بیماری پیچیده است که نیاز به درمان جامع دارد. با این حال رژیم غذایی مناسب می تواند نقش مهمی در مدیریت علائم آرتروز و بهبود کیفیت زندگی ایفا کند.

۲. آیا رژیم غذایی خاصی برای آرتروز توصیه می شود؟

هیچ رژیم غذایی خاصی که به طور قطعی برای همه افراد مبتلا به آرتروز توصیه شود وجود ندارد. با این حال رژیم غذایی ضدالتهابی که بر مصرف مواد غذایی مفید و محدود کردن مواد غذایی مضر تاکید دارد به طور کلی برای افراد مبتلا به آرتروز توصیه می شود. رژیم غذایی مدیترانه ای که بر مصرف روغن زیتون میوه ها سبزیجات غلات کامل ماهی و مغزها تاکید دارد به عنوان یک رژیم غذایی ضدالتهابی شناخته شده است و ممکن است برای افراد مبتلا به آرتروز مفید باشد.

۳. بهترین غذاها برای کاهش درد آرتروز کدامند؟

بهترین غذاها برای کاهش درد آرتروز غذاهایی هستند که خاصیت ضدالتهابی دارند مانند ماهی های چرب روغن زیتون میوه ها و سبزیجات رنگارنگ غلات کامل مغزها و دانه ها حبوبات و ادویه جات ضدالتهابی مانند زردچوبه و زنجبیل.

توصیه پایانی :

اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی حرفه ای تلقی شود. اگر به آرتروز مبتلا هستید یا در مورد علائم خود نگرانی دارید توصیه می شود برای تشخیص دقیق و دریافت برنامه درمانی مناسب به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک شما می تواند با توجه به شرایط خاص شما بهترین روش های درمانی و تغییرات سبک زندگی از جمله رژیم غذایی مناسب را توصیه کند.