۱۶ آذر در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری آنا تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم وقایع مهم مصادف با امروز 16 آذر برابر با 6 دسامبر را ورق می زنیم.

***

گذر زهره

۶ دسامبر ۱۶۳۱ میلادی برابر با 16 آذر ۱۰۱۰ خورشیدی گذر زهره براساس پیش بینی های یوهانس کپلر اخترشناس آلمانی ثبت شد. کپلر اولین کسی بود که گذر عطارد و زهره را با موفقیت پیش بینی کرد. به طور قابل توجهی محاسبات او از حرکات سیاره ای (که عمدتاً براساس مشاهدات تیکو براهه است) او را قادر ساخت تا گذر عطارد را برای ۷ نوامبر ۱۶۳۱ و گذر زهره را فقط یک ماه بعد برای ۶ دسامبر پیش بینی کند. متأسفانه کپلر یک سال قبل از این رویدادها درگذشت بنابراین او شخصاً نتوانست پیش بینی های خودش را تأیید کند.

 

اختراع چشم بین

۶ دسامبر ۱۸۵۰ میلادی برابر با 16 آذر ۱۲۲۹ خورشیدی هرمان فون هلمهولتز اختراعش را که چشم بین یا افتالموسکوپ بود به انجمن فیزیک برلین اعلام کرد و بعد شرح آن را در مقاله ای باعنوان «آینه چشمی برای بررسی شبکیه چشم زنده» در اکتبر ۱۸۵۱ منتشر کرد. اما این دستگاه را پیش تر علی بن عیسی کحال پزشک مسلمان سده های ۱۱ و ۱۲ میلادی اختراع کرده بود. این اختراع در آن زمان مشاهده و معاینه شبکیه چشم را امکان پذیر کرده بود. اگرچه افتالموسکوپ بار دیگر در سال ۱۸۴۷ توسط چارلز ببیج اختراع شد اهمیت آن تا سال ۱۸۵۱ یعنی تا زمانی که توسط هرمان فون هلمهولتز دوباره و به طور مستقل اختراع شد به طور کامل درک نشد. در سال ۱۹۱۵ جاش ذیل و جان پالومبو اولین چشم بین قابل حمل در دست با قابلیت نوردهی مستقیم را اختراع کردند. این ابزار پیشگام افتالموسکوپ هایی محسوب می شود که هم اکنون توسط پزشکان در سراسر جهان استفاده شوند.

پل -امیل بوتا

۶ دسامبر ۱۸۰۲ میلادی برابر با 16 آذر ۱۱۸۱ خورشیدی پل-امیل بوتا کنسول و باستان شناس ایتالیایی فرانسوی به دنیا آمد. شهرت او به دلیل کشف مهم کاخ سارگون دوم پادشاه آشوری در منطقه دور-شاروکین (خورس آباد امروزی) در عراق است. این کشف آغازگر باستان شناسی میدانی وسیع در بین النهرین باستان بود. او که به عنوان یک دیپلمات فرانسوی در شهر موصل در کرانه رود دجله کار می کرد در سال ۱۸۴۳ شروع به کاوش تپه بزرگی در خورس آباد در حدود ۱۵ مایلی شمال شرقی نینوا کرد و توانست اولین کاخ آشوری را کشف کند: کاخ تاریخی سارگون دوم که از ۷۲۱ تا ۷۰۵ پیش ازمیلاد حکومت می کرد.

آذر اندامی

 

۱۶ آذر ۱۳۰۵ خورشیدی آذر اندامی پزشک باکتری شناس ایرانی سازنده نوعی از واکسن وبا و از پژوهشگران انستیتو پاستور ایران به دنیا آمد. او در سال ۱۳۳۷ از دانشگاه علوم پزشکی تهران در رشته پزشکی فارغ التحصیل شد و در رشته زنان و زایمان ادامه تحصیل داد و بعد در انستیتو پاستور ایران مشغول به کار شد. در سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۵ خورشیدی بیماری شبه وبای التور در ایران و بسیاری دیگر از کشورها شیوع پیدا کرد. التور نوعی بیماری حاد اسهالی و عامل آن میکروب وبا است و تنها راه پیشگیری تزریق واکسن وبا قبل از ابتلا به بیماری است. آن زمان تنها مرکز تهیه واکسن در ایران انستیتو پاستور بود که تمام امکانات آن در اختیار آزمایشگاه میکروب شناسی قرار گرفت و کارکنان مرکز با ریاست آذر اندامی شروع به کار کردند و سرانجام او توانست واکسن وبای التور را بسازد و از بروز فجایع هولناک و دردآور در ایران جلوگیری کند. این واکسن به کشورهای همسایه هم فرستاده شد و افتخاری بود که به خاطر زحمات شبانه روزی آذر اندامی نصیب ایران شد. چندی بعد و با توجه به این موفقیت دکتر آذر اندامی به معاونت بخش میکروب شناسی و سپس به ریاست بخش وبا و دیفتری رسید و به پاس کارها و تلاش شبانه روزی اش نشان علمی به او اعطا شد. یکی از دهانه های برخوردی روی سیاره ناهید به نام وی «اندامی» نامگذاری شده است.

.