وضعیت غیرعادی در اقتصاد دائمی شده است / فیاضی پاسخ داد : چرا دلار در ایران گران شد؟

امیرعباس آذرم وند : در آنلاین و آبان امسال نرخ هر دلار آمریکا به شکلی فزاینده بالا رفت. به نحوی که هم اکنون هر دلار آمریکا در آستانه ۷۰ هزار تومانی قرار دارد. این امر همزمان شد با اینکه نرخ تورم ماهانه در آبان به ۲.۸ درصد رسید که بالاترین تورم ماهانه ای است که اقتصاد کشور از زمان روی کارآمدن دولت چهاردهم تجربه کرد.

بیشتر بخوانید:

در میان کارشناسان این نگاه حاکم است که عامل اصلی بحرانهای فعلی اقدامات دولت است. دولت با کنترل نکردن کسری بودجه و با تصمیمات کلانی که می گیرد (مثلا بالا بردن نرخ تسعیر یا افزایش قیمت حامل های انرژی) زمینه افزایش نرخ تورم را ایجاد می کنند. در مقابل دولتمردان هم اغلب خود را ناچار به این اقدامات می بینند.

محمد تقی فیاضی کارشناس اقتصاد کلان در پاسخ به سوال بیگ نیوز از نقش بانک مرکزی و دولت در نوسانات قیمتی ارز و متعاقب آن افزایش نرخ تورم توضیح داد: «به طور کلی پول کشورهای دیگر را جزو آن دسته از کالاهایی بوده که دولتها در کشور ما آن را تحت کنترل خودشان می دانسته اند. در ادامه چنین نگاهی است که امروز نگاهی در بانک مرکزی هم وجود دارد که معتقد هستند نرخ ارز لنگر نرخ تورم در کشور ماست. بر این اساس با کنترل نرخ ارز در بازار امکان کنترل نرخ تورم هم وجود دارد.»

او ادامه داد: «البته پیش از اعمال تحریم ها علیه ایران چنین امکانی در دست دولت و بانک مرکزی وجود داشت که هر گاه تورم به سمت افزایش می رفت آنها با تزریق بخشی از منابع ارزی حاصل از فروش نفت در بازار هم بازار ارز را کنترل می کردند و هم تا اندازه ای جلوی موج تورم را می گرفتند. پر واضح است که در آن زمان کشور در وضعیت «نرمال» قرار داشت و منابع ارزی بیشتری در اختیار بانک مرکزی قرار داشت.»

به گفته وی دولتها اگر بخواهند پایه ای مساله تورم را حل کنند باید به کنترل مخارج دولت و اصلاح ترازنامه بانکها و شرکتهای دولتی بپردازند.

این کارشناس اقتصاد کلان تصریح کرد: «دولتها چون نخواستند یا نتوانستند ناترازی های اساسی مانند کسری بودجه را حل کنند به سمت کنترل قیمت ارز رفتند. انگیزه دولت ها بیش از هر چیز کنترل تورمی بود که به دلایل دیگری ایجاد شده است. ریشه تورم بی انضباطی های پولی و مالی است و دولت با سرکوب قیمتها می خواهد بخشی از تورم ناشی از این بخش را طوری مانع گذاری کند که مستقیما وارد معیشت مردم نشود. گاهی دولتها ۸۰ الی ۹۰ درصد ایجاد می کنند که با این دسته از اقدامات تورم مصرف کننده به ۵۰ درصد کاهش می یابد.»

فیاضی این اقدام را بی خسارت نمی داند و معتقد است سرکوب نرخ ارز چون دیگر کالاها به ذی نفعانی چون صادرکنندگان آسیب می زند و همزمان نیز با ایجاد چند نرخ ارز زمینه رانت جویی فراهم می شود.

او در مقابل این نکته که دولت خود از افزایش نرخ ارز نفع می برد خاطرنشان ساخت: «ببینید دولت اگر مانند عصر پیش از تحریم می توانست منابع کافی ارزی را فراهم کند ترجیح می داد بخشی از آن را برای تامین کالاهای اساسی و دارو صرف کند. یعنی دولت اگر ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار درآمد حاصل از فروش نفت و گاز داشته باشند با تزریق بخشی از آن به بازار قیمتها را تعدیل می کنند نه اینکه به طور مستقیم اقدام به گران سازی کنند. دولت حداکثر اگر ارز داشته باشد بخشی از آن را به بازار می آورد و به قیمت بازار می فروشد.»

این تحلیلگر اقتصادی توضیح داد: «دولت در جایی مقصر گرانی است که با اقدامات تورم زا به نوعی دست در جیب مردم می کند تا کسری بودجه را پوشش دهد. به همین دلیل برای رفع این مشکل به طور ریشه ای و مبنایی باید دولت کسری بودجه را رفع و رجوع کند. اقدامات کنونی نهایتا مانند یک مسکن عمل می کنند و از تحمیل تمام بار تورم به مصرف کنندگان جلوگیری می کند ولی منابع فعلی دیگر کفاف نمی دهد»

او افزود: «هر چه شکاف میان نرخ رسمی و بازار بیشتر شود یا تعداد نرخ های موجود اضافه شود بر مشکلات فعلی افزوده می شود. بهترین الگو برای اداره کشور تک نرخی کردن قیمتها است چرا که از رانت جویی و فرصت طلبی های مرسوم جلوگیری می شود.»

فیاضی درباره اینکه زمینه تک نرخی کردن ارز چقدر وجود دارد خاطرنشان ساخت: «متاسفانه وضعیت «غیر عادی» و بحرانی کشورمان تبدیل به یک وضعیت دائمی شده است. فشارهای تحریمی کم نیستند و دولت نمی تواند نسبت به تورمی که ایجاد و به مصرف کنندگان تحمیل می شود بی تفاوت و منفعل باشد. پس ناچار به مداخله هایی می شود. با این حال بسیار بهتر است اگر فقط دو نرخ ارز وجود می داشت. به این ترتیب زمینه های سو استفاده به حداقل می رسید.»

۲۲۳۲۲۹