فردوسی‌پور: هیچ موضوعی مانع خون‌خواهی شهید هنیه نخواهد شد/ اردن با سه ملاحظه اساسی مواجه است
زینب اسماعیلی: تحولات منطقه بسیار پرشتاب است. در حالی‌که ماشین جنایت جنگی بنیامین نتانیاهو همچنان روشن است، بازیگران دیگر منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دنبال نقش آفرینی هستند. آنچه در منطقه می‌گذرد وضعیت شکننده‌ای دارد و هنوز اخبار و تحلیل‌ها حول واکنش احتمالی ایران به شهادت اسماعیل هنیه می‌گذرد. با مجتبی فردوسی پور دیپلمات بازنشسته و سفیر سابق ایران در اردن به تحولات اخیر منطقه پرداختیم.
این گفت وگو را در ادامه بخوانید:
آمریکا، قطر و مصر اخیرا اعلام کرده‌اند توافق برای توقف درگیری‌ها در غزه و آزادی اسرا تکمیل شده‌است. با توجه به وضعیت شکننده منطقه چنین توافقی را در دسترس می‌بینید؟
در هر توافقی دو طرف منازعه یا ذینفع وجود دارد که باید شروط هریک در توافق در نظر گرفته شود. توافق سه جانبه مزبور برابر بیانیه صادره جنبش حماس فاقد شروط جنبش حماس و یکجانبه و مطابق امیال و اهداف محور آمریکایی اسرائیلی تهیه شده‌است و بر همین اساس حماس با اعلام مخالفت خود با سپردن باریکه غزه به خودگردانی ابومازن و عدم تعیین تکلیف خروج کامل رژیم صهیونیستی از غزه و تبادل کامل به ویژه زندانیان ابدی فلسطینی با آن، این توافق را مغایر احقاق حقوق ملت مظلوم فلسطین اعلام و با آن مخالفت کرده است، لذا چنین توافقی از اساس دور از دسترس به نظر می‌رسد.
به نظر می رسد موضوع شهادت اسماعیل هنیه در تهران و برخی دیگر از مقامات حزب‌الله و حماس در لبنان در هفته‌های گذشته روی روند آتش بس تاثیر بگذارد. شما نقش این مساله را پررنگ می‌بینید یا نه؟
هدف اساسی نتانیاهو از ورود به فاز ترور به عنوان مزیت نسبی رژیم برای جبران مافات جنگ، خود دلیل آشکاری از عدم پایبندی دولت اولترا یهود اسرائیل به روند آتش بس است. از سوی دیگر ترور دکتر اسماعیل هنیه به‌عنوان بالاترین رکن اقتدار سیاسی جنبش حماس و مسئول مستقیم روند مذاکراتی خود مفهوم حذف یک طرف روند مذاکراتی را تداعی می‌کند. همچنین طرح فریب و توطئه مجدل الشمس نیز ترفند دیگر رژیم برای فرار رو به جلو و مشروع جلوه دادن هجمه به لبنان به‌ویژه بیروت و ضاحیه بود. تمام این ترفندها پس از سفر نتانیاهو به واشنگتن و کسب مجوز ایالات متحده صورت گرفته است. آمریکا چنانچه خواهان فرآیند مذاکره و دست‌یابی به آتش بس دائمی در باریکه غزه باشد، نباید به مساعدت‌های مالی و لجستیکی رژیم تداوم ببخشد و به جای فشار بر محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران باید اسرائیل را وادار به تمکین و عمل به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد کند.
در هفته های گذشته و گرماگرم تحولات داخلی و خارجی، وزیر خارجه اردن به تهران آمد. آیا اردن به دنبال امن نگه داشتن خود از واکنش احتمالی ایران به شهادت اسماعیل هنیه است؟ یا این سفر دستور کار دیگری در راستای میانجی‌گری دارد؟
اردن با سه ملاحظه اساسی مواجه است. یکم، توافق امنیتی مشترک با ایالات متحده آمریکا و وجود پایگاه‌های متعدد آمریکا در این کشور به‌عنوان متحد استراتژیک رژیم اسرائیل، دوم، تأسیس نخستین دفتر خاورمیانه و شمال آفریقای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در اردن و سوم، توافق اطلاعاتی و امنیتی با رژیم صهیونیستی است. لذا اردن به عنوان هم‌پیمان طرف اصلی منازعه یعنی محور آمریکایی صهیونیستی وامدار آنهاست و برای رفع شبهه و ابهام همکاری با محور مزبور در عملیات وعده صادق اول نیز، لازم دید در روند واکنش جمهوری‌اسلامی‌ایران در خون‌خواهی از ترور اسماعیل هنیه، شرایط ویژه خود را به تهران گوشزد کند.
دومین نکته حائز اهمیت در این میان، مدیریت شرایط داخلی اردن با وجود نزدیک به ۶۵درصد جمعیت مهاجر فلسطینی در این کشور است که عمدتا خاستگاهی متناسب با آرمان‌های جنبش حماس دارد. چه بسا تکرار همسویی اردن با رژیم در واکنش احتمال ایران، خیل فلسطینیان مقیم این کشور را به تهدیدی جدی برای این کشور بدل سازد.
سومین دلیل متغیر عنصر مذاکراتی پس از ترور دکتر اسماعیل هنیه است. انتخاب یحیی سنوار به‌عنوان جانشین آقای هنیه به مفهوم دست برتر ایران در روند مذاکراتی و اقتدار مقاومت اسلامی فلسطین است. مجموع این پارامترها به‌معنای ضرورت فعال‌سازی دیپلماسی با ایران پس از ۹ سال غیبت اردن از این امر است.
تهران برای واکنش نشان‌دادن نسبت به شهادت اسماعیل هنیه منتظر نتیجه مذاکرات آتش‌بس خواهد ماند یا مثلا نشست فوق‌العاده سازمان همکاری‌های اسلامی نتیجه خاصی در این مورد داشته‌است؟
واکنش تهران به اقدام شنیع ترور رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس آقای دکتر اسماعیل هنیه هیچ نسبتی با طرح و مذاکرات سه جانبه آمریکا، مصر و قطر ندارد. شرط ایران همچون عملیات «وعده صادق»، آتش‌بس فوری، عقب نشینی کامل از باریکه غزه، تبادل کامل اسرا و نهایتا بازگشایی گذرگاه‌های غزه بدون هیچ پیش شرط بوده‌است. لذا الان هم در خون‌خواهی از ترور اسماعیل هنیه استثناپذیر نخواهد بود. اجلاس فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی نیز که درخواست تهران و به‌منظور اقدام قاطع علیه تروریسم دولتی رژیم صهیونیستی تشکیل شد، دستاورد ملموسی به همراه نداشت. معتقدم واکنش جمهوری اسلامی‌ایران حق مسلم و مشروعی است که بر پایه مواثیق پذیرفته‌شده بین‌المللی صورت می‌گیرد و هیچ موضوعی نمی‌تواند اراده قاطع دولت و ملت ایران را در خون‌خواهی مهمان عزیز و برخوردار از مصونیت دیپلماتیک بازدارد.
واکنش احتمالی ایران، برای دولت جدید و وزیر خارجه جدید چه وضعیتی ایجاد خواهد کرد؟
بی‌تردید واکنش ایران به ترور اسماعیل هنیه برای دولت جدید و شخص وزیر خارجه منتخب تبعاتی را در بر خواهد داشت، لکن موضوع مهم در این میان نسبت میان تبعات برای دولت دکتر پزشکیان با برهم خوردن توازن و امنیت ملی ج. ا. ایران است، که با این وجود به‌دلیل لزوم اعاده توازن و بازدارندگی و صیانت از امنیت و حمیت ملی کفه واکنش ایران ارجحیت پیدا می‌کند. چرا که اساسا هرگونه اقدام دیپلماتیک وزیر امور خارجه نیز در چارچوب امنیت و حاکمیت ملی معنا و مفهوم می یابد و نه درغیر آن.
۳۱۱۳۱۱
منبع: www.khabaronline.ir