نقش ماهواره ها در حل چالش های تغییرات اقلیمی/ دستاورد های ایران در این حوزه چیست؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا-معصومه شیری؛ در دنیایی که تغییرات اقلیمی دیگر یک هشدار ساده نیست و به واقعیتی بی چون و چرا تبدیل شده است نقش فناوری های نوین در مقابله با این چالش جهانی بیش از پیش برجسته می شود. از راه حل های سبز گرفته تا انرژی های تجدیدپذیر علم در کنار سیاست گذاران و فعالان محیط زیست به دنبال راه هایی برای کاهش اثرات مخرب این بحران زیست محیطی است. اما در میان همه این ابزارهای فناورانه ماهواره ها به یک قهرمان خاموش اما حیاتی تبدیل شده اند.

با نگاه به آسمان بسیاری از ما شاید به عظمت فضا و ماهواره هایی که به دور زمین در حال چرخش اند فکر کنیم اما کمتر کسی متوجه است که این ابزارهای پیشرفته می توانند کلید حل بحران تغییرات اقلیمی باشند. از پایش لحظه ای دمای زمین تا اندازه گیری میزان ذوب یخ های قطبی ماهواره ها به دانشمندان و دولت ها کمک می کنند تا با اطلاعات دقیق و به موقع تصمیمات بهتری برای حفظ سیاره مان زمین بگیرند.

از این رو همزمان با هفته جهانی فضا که با شعار «فضا و تغییرات اقلیمی» در حال فعالیت است در گفت وگویی که با دکتر «مهدی نصیری سروی» عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت و رئیس پژوهشکده ماهواره پژوهشگاه فضایی ایران داشتیم این موضوع از زوایای تازه ای بررسی شد. او در این گفت وگو از ظرفیت های فوق العاده ماهواره ها برای پیش بینی و جلوگیری از فاجعه های اقلیمی سخن گفت. در ادامه متن کامل آن را می خوانید:

نصیری سروی با اشاره به انتخاب شعار «فضا و تغییرات اقلیمی» برای هفته جهانی فضا گفت: تغییرات اقلیمی یکی از چالش های اصلی جهانی در قرن حاضر است که تأثیرات آن بر محیط زیست منابع طبیعی و زندگی انسان ها غیرقابل انکار است. در این بین ماهواره ها به عنوان یکی از ابزارهای پیشرفته تکنولوژی نقشی کلیدی در درک نظارت و مدیریت این تغییرات ایفا می کنند.

نقش ماهواره ها در نظارت و مقابله با تغییرات اقلیمی

رئیس پژوهشکده ماهواره پژوهشگاه فضایی درخصوص نقش ماهواره ها در حل چالش های تغییرات اقلیمی و دستاوردهای ایران در این زمینه گفت: ماهواره ها امکان مشاهده و بررسی گسترده و پیوسته از پدیده های اقلیمی را فراهم می کنند. این سامانه های فضایی قادرند اطلاعات حیاتی درباره ی وضعیت اتمسفر اقیانوس ها جنگل ها یخچال ها و دیگر عناصر مهم زمین شناسی را به صورت لحظه ای و دقیق ارائه دهند.

وی در ادامه افزود: با استفاده از داده های ماهواره ای محققان می توانند تغییرات دما الگوهای بارش توزیع یخ های قطبی و تغییر سطح دریاها را تحلیل کرده و تغییرات اقلیمی را بهتر درک کنند.

نصیری سروی در ادامه گفت: یکی از نقش های اصلی ماهواره ها کمک به مدل سازی اقلیمی است. اطلاعاتی که از ماهواره ها به دست می آید در مدل سازی های پیش بینی وضعیت اقلیم در آینده به کار می رود. این مدل ها به دولت ها و سازمان های بین المللی امکان می دهند تا سیاست های سازگار با اقلیم را تدوین کرده و برای کاهش اثرات منفی این تغییرات اقدامات لازم را انجام دهند.

وی افزود: ماهواره ها همچنین در پایش جنگل زدایی ذوب شدن یخ های قطبی و آتش سوزی های گسترده جنگل ها که از نشانه های آشکار تغییرات اقلیمی هستند نقش مهمی ایفا می کنند. با استفاده از داده های ماهواره ای می توان به موقع از وقوع چنین حوادثی مطلع شد و اقدامات پیشگیرانه را اجرا کرد.

دستاوردهای ایران در حوزه استفاده از ماهواره ها

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران با اشاره به دستاوردهای ایران در این حوزه گفت: جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در خاورمیانه در زمینه تکنولوژی فضایی به دستاوردهای زیرساختی قابل توجهی در حوزه استفاده از ماهواره ها برای پایش و مقابله با چالش های محیط زیستی و اقلیمی دست یافته است. سازمان فضایی ایران با کمک بخش های مختلف خصوصی دولتی و دانشگاهی مرتبط با این حوزه پروژه های متعدد با ماموریت ها و کاربردهای مختلف انجام داده و برخی نیز در دست اجرا می باشد که در ادامه می توان از انها برای تحلیل و مدیریت منابع طبیعی کشاورزی و محیط زیست نیز بهره مند شد.

وی در ادامه افزود: در سالهای اخیر ایران با پرتاب ماهواره های مختلف تلاش کرده است ظرفیت های خود را در حوزه داده برداری فضایی نیز گسترش دهد. یکی از پروژه های مهم در این زمینه پرتاب ماهواره سنجش از دور است که پروژه طراحی و ساخت آن در پژوهشگاه فضایی ایران در دست اجراست که به کمک آن می توان وضعیت منابع آبی جنگل ها و تغییرات سطح زمین را به طور دقیق بررسی کرد. داده های این ماهواره دراینده می تواند به بهبود مدیریت منابع طبیعی کاهش مخاطرات طبیعی مانند سیل و خشک سالی و مقابله با چالش های مرتبط با تغییرات اقلیمی کمک بسیار زیادی بکند.

رئیس پژوهشکده ماهواره پژوهشگاه فضایی ایران گفت: ماهواره های مخابراتی می توانند نقش مهمی در انتقال داده ها و اطلاعات محیط زیستی ایفا کنند که این امر باعث می شود تا اطلاعات مهم به سرعت به مراکز تصمیم گیری و سازمان های محیط زیستی منتقل شود. این داده ها به توسعه سیاست ها و برنامه های مدیریت بحران کمک کرده و امکان پیش بینی و مقابله با بحران های اقلیمی را فراهم می کنند.

وی با اشاره به برنامه سازمان فضایی ایران در تقویت این حوزه گفت: ماهواره ها به عنوان یکی از ابزارهای پیشرفته و کارآمد تکنولوژی نقشی حیاتی در مدیریت و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی ایفا می کنند. سازمان فضایی ایران نیز با ایجاد زیرساخت های لازم در نظر دارد تا با حمایت از تمامی ظرفیت های فضایی موجود در کشور و بخصوص حمایت ازبخش های خصوصی گام های مهمی در راستای پایش و مدیریت این تغییرات بردارد.

وی در ادامه افزود: سازمان فضایی در نظر دارد تا در کنار تولید بومی با همکاری های بین المللی بتواند ایران را به یکی از کشورهای پیشرو در منطقه در زمینه استفاده از فناوری های فضایی برای مقابله با چالش های اقلیمی تبدیل کند.

برای تبدیل شدن به یکی از قدرت های جهانی در زمینه حل مسائل اقلیمی چه باید کرد؟

نصیری سروی در پاسخ به این سوال گفت: بنظر بنده اگر جمهوری اسلامی ایران بخواهد به یکی از قدرت های جهانی در زمینه حل مسائل اقلیمی تبدیل شود باید یک رویکرد چندجانبه و جامع را اتخاذ کند که شامل توسعه زیرساخت های فناورانه سیاست گذاری محیط زیستی و تقویت همکاری های بین المللی باشد. که در ادامه به چند راهبرد کلیدی که می تواند کشور را در این مسیر یاری دهد اشاره خواهم کرد.

وی سرمایه گذاری در توسعه ماهواره های پیشرفته تر را یکی از این راهبردها دانست و افزود: کشور ایران باید در جهت تولید ماهواره هایی با دقت و قابلیت های بالاتر برای جمع آوری داده های محیط زیستی گام بردارد. این ماهواره ها باید توانایی سنجش دقیق تر تغییرات دما سطح دریاها ذوب شدن یخ ها و جنگل زدایی را داشته باشند.

رئیس پژوهشکده ماهواره پژوهشگاه فضایی ایران استفاده بیشتر و بهینه تر از داده های ماهواره ای برای مدل سازی و پیش بینی را ضروری دانست و گفت: ما باید به توسعه نرم افزارها و مدل های هوش مصنوعی و داده کاوی بپردازیم به طوری که اینها قادر باشند داده های ماهواره ای را تحلیل کرده و پیش بینی های اقلیمی دقیقی ارائه دهند. این ابزارها می توانند به سیاست گذاران کمک کنند تا تصمیمات بهتری برای مدیریت بحران ها اتخاذ کنند.

وی افزود: کشور ما می تواند با حمایت بیشتر و بهتر از بخش خصوصی گسترش مراکز تحقیقاتی و به موازات با همکاری با دانشگاه ها و مؤسسات علمی بین المللی جایگاه خود را در این زمینه تقویت کند.

نصیری سروی افزایش بودجه تحقیقات اقلیمی را یکی از راهبردهای مهم برای حل چالش تغییرات اقلیمی دانست و گفت: بنظر شورای عالی فضایی باید بودجه قابل توجهی را به تحقیقات در زمینه تغییرات اقلیمی انرژی های تجدیدپذیر کشاورزی پایدار و مدیریت منابع آبی اختصاص دهد.

وی درباره افزایش همکاری های علمی بین المللی گفت: با تقویت همکاری های علمی با کشورهای پیشرو و دوست و مشارکت در پروژه های بین المللی ایران می تواند دستاوردهای علمی خود را در مقیاس جهانی به اشتراک بگذارد و از فناوری ها و دانش بین المللی بیشتر بهره مند شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران با اشاره به لزوم سرمایه گذاری در انرژی های خورشیدی و بادی گفت: کشور ما با توجه به موقعیت خوب جغرافیایی و اقلیمی خود پتانسیل بالایی برای توسعه انرژی های خورشیدی و بادی دارد. لذا پیشنهاد می شود برنامه های گسترده ای برای نصب نیروگاه های خورشیدی و بادی در مناطق مختلف کشور اجرا شود.

وی افزود: توسعه تکنولوژی های ذخیره سازی انرژی (مانند باتری های پیشرفته) برای استفاده کارآمدتر از انرژی های تجدیدپذیر نیز بهتر است تا در دستور کار قرار گیرد.

نصیری سروی ادامع داد: توسعه سیستم های کشاورزی هوشمند استفاده از آبیاری قطره ای و روش های نوین کشاورزی می تواند به کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی که یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان آب در ایران است و درنتیجه به تغییرات اقلیمی کمک کند.

وی با اشاره به نقش ماهواره ها در پایش و مدیریت دقیق منابع آبی گفت: استفاده از ماهواره ها و سنسورهای زمین پایه برای پایش منابع آبی و برنامه ریزی بهتر در زمینه تخصیص و مصرف آب می تواند به جلوگیری از بحران های آبی واقلیمی کمک کند.

رئیس پژوهشکده ماهواره گفت: باید قوانینی جامع و سخت گیرانه برای کنترل انتشار گازهای گلخانه ای حفاظت از جنگل ها و منابع طبیعی و مدیریت پسماندها تدوین و اجرایی شود. همچنین ایجاد سازمان ها و نهادهای قوی با قدرت اجرایی بالا برای نظارت بر اجرای قوانین محیط زیستی و مقابله با تخلفات ضروری است.

وی حل مسائل اقلیمی را نیازمند مشارکت عمومی و آگاهی جامعه دانست و گفت: ایران باید با استفاده از رسانه ها آموزش و اطلاع رسانی عمومی سطح آگاهی مردم را درباره اهمیت حفاظت از محیط زیست و تغییرات اقلیمی افزایش دهد. همچنین باید برنامه های آموزشی مدون و جامعی برای افزایش دانش اقلیمی دانش آموزان و دانشجویان تدوین شود.

نصیری سروی گفت: با راه اندازی کمپین های اجتماعی و تشویق مردم به مصرف بهینه انرژی کاهش تولید پسماند و استفاده از وسایل نقلیه عمومی می توان در کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی گام های مناسبی برداشت.

رئیس پژوهشکده ماهواره پژوهشگاه فضایی ایران در انتها گفت: در جمع بندی سخنان می توان گفت که برای تبدیل شدن به یک قدرت جهانی در زمینه حل مسائل اقلیمی مدیران و مسئولان مرتبط در کشور باید با رویکردی چندجانبه به توسعه فناوری های پیشرفته همکاری های علمی و تغییرات سیاستی بپردازند. این مسیر نه تنها به بهبود وضعیت محیط زیستی کشور کمک می کند بلکه به فضل الهی خواهد توانست کشور عزیزمان ایران را به عنوان یکی از پیشروهای منطقه ای و جهانی در مقابله با تغییرات اقلیمی معرفی نماید.