موسویان مطرح کرد: 15 ماه فرصت نهایی غرب برای یک توافق هسته ای جدید با ایران

این پست از سایت خبرگذاری بیگ نیوز برگرفته از سایت ” www.khabaronline.ir ” در مورد مقاله ” موسویان مطرح کرد: 15 ماه فرصت نهایی غرب برای یک توافق هسته ای جدید با ایران ” ارائه شده است، در صورتی که محتوای این پست مورد توجه تان واقع شده است به دسته بندی مربوطه مراجعه نمایید.

به گزارش بیگ نیوز موسویان نوشت: هفته گذشته شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) به دلیل عدم همکاری کامل ایران با آژانس دراجرای رژیم بازرسی برجام، به منظور شفاف سازی و اعمال محدودیت ها جهت اطمینان از عدم انحراف برنامه هسته ای ایران بسمت ساخت سلاحهای هسته ای ، قطعنامه سرزنشی علیه ایران صادرکرد. اما واقعیت این است که برجام به دلایل بسیاری دیگری شکست خورده است، نه صرفا به دلیل ممانعت ایران از بازرسی های کامل. 

هرچند قطعنامه های توبیخی توسط شورای حکام آژانس قانونی الزام آور نیستند، اما پیام سیاسی و دیپلماتیک قوی ارسال می کنند. نماینده ایران در سازمان ملل متحد اظهار داشت، “تصمیم کشورهای غربی عجولانه و غیرعاقلانه بود و بدون شک تاثیر منفی بر روند تعاملات دیپلماتیک و همکاری سازنده خواهد داشت.” 

در شرایط فعلی ایران ممکن است فقط چند هفته تا داشتن مواد لازم برای چندین سلاح هسته ای فاصله داشته باشد. رئیس جمهور و کابینه جدید ایران در طی دو ماه آینده تعیین خواهند شد. آمریکا و اروپا باید سعی کنند با دولت جدید ایران یک توافق هسته ای جدید مذاکره کنند.

در نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، چین، ایران و روسیه بیانیه مشترکی صادر کردند و آمریکا را به دلیل “خروج غیرقانونی و یک جانبه” از توافق هسته ای 2015 ایران (برجام) و اعمال “تحریم های یک جانبه و غیرقانونی” علیه ایران سرزنش کردند. سه کشور اظهار داشتند، “اگر اجرای کامل برجام امروز برقرار بود، اکثریت سوالات موجود درباره برنامه هسته ای صلح آمیز ایران بر اساس یک مبنای مورد قبول دو طرف برطرف بود وآژانس بین المللی انرژی اتمی نیز ابزارهای گسترده تری برای تایید و نظارت داشت.” همچنین سه کشورآمادگی خود را برای احیاء برجام بر اساس متن اوت 2022 تایید کردند و آمریکا و سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان را به دلیل مسدود کردن پیش نویس توافق مذکور به خاطر “ملاحظات سیاسی خودشان” سرزنش کردند.

اگرچه بحران هسته ای با ایران در سال 2003 و بعد از اطلاع جهان از دسترسی ایران به توانمندی غنی سازی اورانیوم آغاز شد، اما اختلافات بین ایران و غرب در مسائل هسته ای پس از انقلاب 1979 ادامه داشته است. اکنون، پس از 45 سال اختلاف، هنوز یک فرصت نهایی برای حل مثبت این مسئله باقیمانده است.

پس از انقلاب 1979 ایران، قدرت های غربی به رهبری آمریکا سیاست های خود را نسبت به ایران تغییر دادند. در دوران حکومت شاه، ایران یک متحد منطقه ای آمریکا بود و واشینگتن از اراده شاه به دستیابی به فناوری کامل هسته ای حمایت می کرد. اما پس از انقلاب 1979 و بحران گروگان گیری، آمریکا ایران را به عنوان یک تهدید تلقی کرد و غرب را به ممنوعیت صادرات فناوری هسته ای به ایران رهبری کرد که منجر به لغو تمامی توافقات هسته ای غربی با ایران شد.

این استراتژی باعث شد ایران به سمت خودکفایی در فناوری هسته ای حرکت کند. پس از اینکه ایران فناوری غنی سازی را به دست آورد، سیاست آمریکا در مورد ایران از “تکنولوژی هسته ای صفر” به “غنی سازی اورانیوم صفر” تغییر کرد و حق ایران برای دسترسی به تکنولوژی هسته ای صلح آمیز منهای غنی سازی و جداسازی پلوتونیوم را پذیرفت.

از سال 2003 تا 2013، مذاکرات بین ایران و قدرت های جهانی در مورد برنامه غنی سازی ایران به شکست انجامید. سپس دولت اوباما سیاست آمریکا در مورد برنامه هسته ای ایران را از “غنی سازی صفر” به “سلاح های هسته ای صفر” تغییر داد که منجر به انعقاد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال 2015 بین ایران و پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان شد. این توافق توسط قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل تایید شد.

برجام جامع ترین توافقنامه عدم اشاعه در تاریخ بود که ایران با پذیرش و رعایت بالاترین سطح شفافیت و بازرسی های هسته ای و پذیرش محدودیت هایی در برنامه هسته ای خود، که فراتر از الزامات معمولی پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای بود، موافقت کرد.

با این حال، در ماه مه 2018، علیرغم اینکه آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید کرده بود که ایران به تمامی تعهدات خود کاملا عمل کرده است،  ترامپ، آمریکا را از برجام خارج کرد، تحریم های آمریکا علیه ایران را بازگرداند و 1500 تحریم جدید اضافه کرد. اروپا تصمیم گرفت با تحریم های آمریکا همراهی کند. با این حال، چین فرصت یافت که سهم غرب در روابط اقتصادی با ایران را قبضه کند.

بایدن بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری قصد داشت برجام را احیا کنند، اما در نهایت آمریکا و اروپا صدها تحریم جدید  علیه ایران اعمال کردند. این امر باعث شد ایران نیز متقابلا با گسترش فعالیت های غنی سازی خود؛ به غرب فشار وارد کند، از جمله تولید اورانیوم با غنای 60 درصد نزدیک به درجه تسلیحاتی. نتیجه این شد در حالی که برجام ایران را یک سال از تولید مقدار کافی اورانیوم با درجه تسلیحاتی برای ساخت سلاح هسته ای دور نگه داشته بود، اکنون تخمین زده می شود که ایران دو هفته تا این هدف فاصله دارد و عملاً به یک “کشوردرآستانه هسته ای” تبدیل شده است مانند ژاپن.

تحریم های هسته ای غرب در 45 سال گذشته صدها میلیارد، شاید تریلیون ها دلار به اقتصاد ایران آسیب زده است. اما غرب به هدفش که ممانعت از توانمندی ایران در ساخت بمب هسته ای بود، نرسید. لذا استراتژی فشار و تحریم و نابودی برجام، نتیجه باخت-باخت برای هر دو طرف، ایران و غرب، در پی داشته است. واقعیت این است که در شرایط فعلی هم نه غرب تمایلی به جبران خسارات اقتصادی ایران دارد و نه ایران این اهرم فشار و امتیاز را به صورت رایگان رها خواهد کرد.

بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل، شورای امنیت پرونده هسته ای ایران را تا اکتبر 2025 باید بسته شود. قبل از آن زمان، اروپا می تواند از مکانیسم اسنپ بک استفاده کند تا تمامی قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل را علیه ایران بازگردانده و تحریمهای بین المللی مجددا اعمال شود. دراینصورت، پاسخ محتمل ایران به چنین اقدامی، خروج کامل از برجام و تعلیق عضویت خود در پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای به عنوان یک کشور غیرهسته ای خواهد بود. اگر اسرائیل و یا ایالات متحده به تاسیسات هسته ای ایران حمله کنند، ممکن است ایران بسمت ساخت سلاح هسته ای برود و وضعیت بین ایران و قدرت های جهانی به وضعیتی مشابه با کره شمالی تبدیل شود.

بنابراین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا یک پنجره 15 ماهه برای انتخاب بین دو گزینه دارند: 

الف) ایران به یک کشور دارای سلاح هسته ای مانند کره شمالی تبدیل شود، یا 

ب) ایران به عنوان یک کشور در آستانه هسته ای مانند ژاپن باقی بماند.

برجام دو رکن اساسی دارد.

الف) یکی تعهدات دائمی ایران برای پذیرش شفافیت و بازرسی های جامع توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی  از جمله اجرای پروتکل الحاقی است که به آژانس اجازه می دهد هر تاسیسات هسته ای مشکوکی را بازرسی کند. 

ب) مجموعه دوم شامل محدودیت های زمانی است، مانند عدم غنی سازی اورانیوم بالای 5 ٪ توسط ایران که در هرصورت این نوع محدودیتها عمدتاً تا سال 2030 منقضی میشوند.

بنابراین قدرت های جهانی همچنان فرصت دارند با ایران “توافق هسته ای جدید” بر این مبنای جدید داشته باشند: لغو تحریم های هسته ای در ازای تعهد کامل ایران به اجرای اقدامات شفاف سازی جامع در برجام، که به آژانس امکان خواهد داد تا به طور کامل فعالیت های هسته ای ایران را نظارت کند. این بهترین گزینه برای اطمینان از صلح آمیز ماندن برنامه هسته ای ایران است.

311311