طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه

اگه یه روزی زندگی مشترک به جایی برسه که زن از شوهرش اونقدر متنفر بشه که دیگه نتونه ادامه بده، آیا راهی برای رهایی از این وضعیت وجود داره؟ بله، طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه یکی از مسیرهایی هست که زن می تونه برای جدایی قانونی اقدام کنه. این کراهت شدید می تونه مبنایی برای درخواست طلاق باشه، البته نه به شکل مستقیم، بلکه با قرار گرفتن در چارچوب های قانونی مثل طلاق خلع یا طلاق به دلیل عسر و حرج. برای اینکه بتونیم توی این راه درست قدم برداریم و بدونیم حقوقمون چیه، باید اول از همه با مفهوم حقوقیش آشنا بشیم و بعد ببینیم چطور میشه این کراهت رو در دادگاه اثبات کرد و چه مراحلی داره. پس اگه این شرایط رو تجربه می کنید یا دنبال اطلاعات در موردش هستید، تا آخر این مطلب با من همراه باشید تا باهم این موضوع رو موشکافی کنیم.

مفهوم حقوقی کراهت شدید زوجه؛ بیزاری که راه نجاتی می خواد

زندگی مشترک، ستون اصلی یه جامعه است و قرار بوده با عشق و علاقه شروع بشه. اما گاهی اوقات، این مسیر سر از جاهایی درمی آره که اصلاً فکرش رو هم نمی کردیم. یعنی چی؟ یعنی ممکنه یه زن، به دلایل مختلف، اونقدر از همسرش بیزار بشه که ادامه این زندگی براش به یه کابوس تبدیل بشه. اینجا صحبت از کراهت شدید زوجه از زوج می کنیم.

تعریف کراهت (بیزاری و انزجار) در حقوق خانواده

کراهت توی حقوق خانواده یعنی چی؟ یعنی یه احساس عمیق تنفر، انزجار و بیزاری از طرف زن نسبت به مرد. این حس اونقدر قویه که دیگه تحمل زندگی مشترک براش ممکن نیست. دقت کنید که اینجا مهم اینه که این کراهت شدید باشه. یعنی یه دلخوری ساده یا یه مشکل کوچیک نیست؛ بلکه یه حس عمیق و پایداره که تمام جنبه های زندگی زن رو تحت تأثیر قرار داده و آرامش رو ازش گرفته.

تمایز کراهت از اکراه: دو حس کاملاً متفاوت

شاید توی نگاه اول کراهت و اکراه شبیه هم به نظر بیان، اما از نظر حقوقی زمین تا آسمون با هم فرق دارن و اگه این دو تا رو اشتباه بگیریم، ممکنه دردسرهای حقوقی زیادی برامون پیش بیاد. بیایید ببینیم فرقشون چیه:

• اکراه: طبق ماده ۲۰۲ قانون مدنی، اکراه یعنی یه زور و اجباری که آدم رو تهدید می کنه، مثلاً به جون، مال یا آبروش، طوری که دیگه تحملش واقعاً سخته. فرض کنید یه نفر رو مجبور کنن به یه کاری رضایت بده یا امضایی بکنه. اگه توی زمان عقد ازدواج این اتفاق بیفته و یکی از طرفین مجبور به ازدواج شده باشه، اون عقد از اساس باطله. یعنی از اول هیچ ارزشی نداره.
• کراهت: اما کراهت یه چیز دیگه ست. این یه احساس درونیه که بعد از شروع زندگی مشترک به وجود میاد. یعنی زن، بدون اینکه کسی مجبورش کرده باشه، از همسرش متنفر میشه. این تنفر ممکنه بخاطر رفتارهای نامناسب مرد باشه یا حتی به دلایل شخصی و بدون تقصیر مستقیم مرد اتفاق بیفته. اینجا عقد ازدواج از اول درست بوده، ولی الان ادامه دادنش برای زن غیرقابل تحمل شده. پس حواستون باشه، این دو تا حس رو باهم قاطی نکنید.

ریشه های احتمالی کراهت شدید: چرا این حس بوجود میاد؟

حالا این سوال پیش میاد که چرا ممکنه یه زن به این حد از کراهت برسه؟ دلایلش می تونه خیلی متنوع باشه، از اتفاقات کوچیک و بزرگ زندگی گرفته تا مشکلات ریشه ای تر. بعضی از این دلایل رو میشه اینطوری لیست کرد:

• رفتارهای نامناسب و مستمر مرد: مثلاً اگه مرد دائم زن رو تحقیر کنه، کتک بزنه، بهش فحش بده یا هر جور دیگه آزارش بده، کم کم ممکنه زن به این نقطه برسه.
• عدم تفاهم عمیق و حل نشدنی: گاهی اوقات زن و شوهر از نظر فکری، اخلاقی یا حتی سبک زندگی اونقدر با هم فرق دارن که زندگی مشترک براشون یه جنگ بی پایان میشه.
• خیانت: یکی از شایع ترین دلایل کراهت شدید، خیانت همسر هست که می تونه اعتماد و عشق رو به کل از بین ببره.
• اعتیاد: اعتیاد مرد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی، نه تنها زندگی زن رو نابود می کنه، بلکه می تونه اون رو به شدت از مرد بیزار کنه.
• ازدواج مجدد زوج: اگه مرد بدون رضایت زن اول، دوباره ازدواج کنه، این اتفاق می تونه حس تنفر عمیقی رو در زن ایجاد کنه.
• مشکلات جنسی یا عدم انجام وظایف زناشویی: گاهی اوقات مشکلات توی این زمینه هم می تونه به مرور زمان، زن رو از همسرش متنفر کنه.
• تفاوت های فرهنگی و اخلاقی: اگه این تفاوت ها اونقدر زیاد و عمیق باشن که هیچ جوره قابل کنار اومدن نباشن، ممکنه به کراهت شدید منجر بشن.

نکته مهم اینه که کراهت می تونه حتی بدون هیچ تقصیر مستقیمی از طرف مرد هم به وجود بیاد. یعنی گاهی اوقات زن به هر دلیلی، حس علاقه رو از دست میده و دیگه نمی تونه کنار اون مرد زندگی کنه، حتی اگه مرد کار خاصی نکرده باشه.

مبانی قانونی طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه در ایران

خب، حالا که فهمیدیم کراهت شدید چیه، باید ببینیم قانون ما در این مورد چی میگه. راستی، یادتون باشه که توی قوانین ایران، چیزی به اسم طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه به طور مستقیم وجود نداره. اما نگران نباشید، این موضوع رو میشه از طریق دو مسیر قانونی دیگه پیگیری کرد که در ادامه بهشون اشاره می کنم.

طلاق خلع به دلیل کراهت زوجه (ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی)

یکی از راه هایی که زن می تونه با کمکش از همسری که ازش متنفر شده جدا بشه، طلاق خلع هست. اسمش هم جالبه: خلع یعنی جدا کردن. ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی به صراحت میگه:

«طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می دهد طلاق می گیرد اعم از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.»

حالا این یعنی چی؟ یعنی اگه زن از شوهرش اونقدر بدش بیاد که دیگه نتونه باهاش زندگی کنه، می تونه یه چیزی رو به شوهرش ببخشه (بذل کنه) تا اون هم راضی بشه طلاقش بده. این چیزی می تونه تمام مهریه، بخشی از اون، معادل مهریه، یا حتی یه مال دیگه باشه. نکته کلیدی اینجاست که برای طلاق خلع ناشی از کراهت، رضایت مرد به قبول این بذل و انجام طلاق لازمه. در واقع، زن داره با بذل مال، حق طلاق رو از مرد می خره. این نوع طلاق، بائن محسوب میشه، یعنی مرد توی دوران عده حق نداره به زن رجوع کنه، مگر اینکه خود زن پشیمون بشه و از بذلش برگرده.

طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از کراهت شدید زوجه (ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و تبصره آن)

مسیر دوم و شاید مهم تر، طلاق به دلیل عسر و حرج هست که کراهت شدید زوجه هم می تونه زیرمجموعه اون قرار بگیره. عسر و حرج یعنی یه وضعیت خیلی سخت و دشوار که ادامه زندگی رو برای زن غیرقابل تحمل کرده. ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی میگه:

«در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود.»

تبصره این ماده، مصادیق عسر و حرج رو توضیح میده، مثل ترک زندگی خانوادگی توسط زوج، اعتیاد، حبس، سوء رفتار مستمر، بیماری های صعب العلاج و غیره. اما مهمترین قسمتش برای بحث ما، بند آخر تبصره هست که میگه: موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.

اینجا دقیقا همون جاییه که کراهت شدید زوجه از زوج می تونه به دادگاه کمک کنه تا عسر و حرج رو احراز کنه. یعنی اگه تنفر زن اونقدر عمیق و غیرقابل تحمله که دیگه زندگی براش جهنم شده، دادگاه می تونه این وضعیت رو به عنوان یه مصداق از عسر و حرج در نظر بگیره و حکم طلاق صادر کنه. فرق اساسی این مسیر با طلاق خلع اینه که اینجا زن نیازی به بذل مال نداره و می تونه تمام حقوق مالی خودش رو (مثل مهریه و نفقه) دریافت کنه. توی این حالت، حتی اگه مرد هم راضی به طلاق نباشه، دادگاه می تونه به اجبار اون رو ملزم به طلاق کنه.

تفاوت های کلیدی: طلاق خلع و طلاق عسر و حرج در کراهت

حالا که با هر دو مسیر قانونی آشنا شدیم، بهتره تفاوت های اصلی این دو نوع طلاق رو توی یه جدول مقایسه ای ببینیم تا قضیه برامون کاملاً روشن بشه و بدونیم توی هر شرایطی کدوم راه مناسب تره. این جدول بهتون کمک می کنه تا بهتر تصمیم بگیرید و یا برای مشورت با وکیل، تصویر کامل تری داشته باشید.

ویژگی	طلاق خلع (ناشی از کراهت)	طلاق عسر و حرج (ناشی از کراهت شدید)
مبنای اصلی	کراهت زوجه + بذل مال (معمولاً مهریه یا بخشی از آن) + رضایت زوج	کراهت شدید و غیرقابل تحمل (عسر و حرج) که زندگی را برای زن دشوار می کند.
نیاز به بذل مال	بله (زن حتماً باید مالی را به مرد ببخشد).	خیر (زن نیازی به بذل مال ندارد و مستحق دریافت کامل حقوق مالی خود است).
رضایت زوج برای طلاق	بله (رضایت مرد برای قبول بذل و جاری شدن طلاق لازم است).	خیر (دادگاه می تواند حتی بدون رضایت زوج، حکم طلاق را صادر و او را اجبار به طلاق کند).
حق رجوع زوج در عده	خیر (طلاق بائن است و زوج حق رجوع ندارد، مگر اینکه زوجه در دوران عده به بذل خود رجوع کند).	خیر (طلاق بائن است و زوج حق رجوع ندارد).
ماهیت طلاق	بائن (نوع اول)	بائن (نوع دوم)
حقوق مالی زوجه	بر اساس توافق و میزان بذل (مهریه، نفقه و…).	زن مستحق دریافت کامل مهریه، نفقه (در صورت تمکین یا دلایل موجه برای عدم تمکین)، اجرت المثل و نحله است.

پس همونطور که می بینید، اگه کراهت شدید شما اونقدر عمیقه که دیگه واقعاً ادامه زندگی براتون غیرقابل تحمل شده و می تونید این سختی و مشقت رو در دادگاه ثابت کنید، می تونید بدون بذل مال و با دریافت تمام حقوق مالیتون، درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج رو بدید. اما اگه کراهت شما به این شدت نیست یا به هر دلیلی نمی تونید عسر و حرج رو ثابت کنید، می تونید از طریق طلاق خلع اقدام کنید، البته به شرطی که حاضر باشید مالی رو به همسرتون ببخشید و اون هم راضی به طلاق باشه.

شرایط و نحوه اثبات کراهت شدید زوجه در دادگاه

یکی از مهمترین و چالش برانگیزترین قسمت ها توی پرونده طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه، اثبات این کراهت و اینکه واقعاً ادامه زندگی براتون سخته. باور کنید یا نه، فقط گفتن اینکه من از شوهرم متنفرم برای دادگاه کافی نیست! باید بتونید این حس رو با دلایل محکم و مستند ثابت کنید.

بار اثبات: مسئولیت اثبات با کیه؟

خیلی واضحه که توی این پرونده، مسئولیت اصلی برای اثبات اینکه کراهت شما شدید و غیرقابل تحمله، به عهده خودتونه. یعنی این شما هستید که باید مدارک و شواهد کافی رو جمع آوری و به دادگاه ارائه بدید تا قاضی رو قانع کنید که وضعیت زندگی شما مصداق عسر و حرج یا کراهت شدید برای طلاق خلع هست.

ادله و مدارک قابل ارائه: چطور کراهت رو ثابت کنیم؟

اینجا دیگه باید حسابی خلاق و دقیق باشید و هر مدرکی که بهتون کمک می کنه، رو جمع آوری کنید. وکیل متخصص توی این مرحله می تونه کمک بزرگی براتون باشه. حالا ببینیم چه چیزهایی می تونه به درد بخوره:

1. شهادت شهود: دوست، فامیل، همسایه یا هر کسی که از نزدیک شاهد شرایط سخت زندگی شما، رفتارهای نامناسب همسرتون (اگه وجود داره) و یا بیزاری شدید شما از همسرتون بوده، می تونه توی دادگاه شهادت بده. البته باید مطمئن باشید که این افراد کاملاً صادق و بی طرف هستن و حرف هاشون با واقعیت مطابقت داره.
2. نظریه کارشناسی (روانشناس/مشاور خانواده): گاهی اوقات کراهت اونقدر ریشه های عمیق روانی داره که ادامه زندگی باعث آسیب های جدی به سلامت روحی زن میشه. توی این موارد، می تونید از دادگاه بخواید که شما رو به روانشناس یا مشاور خانواده ارجاع بده تا با بررسی وضعیت روحی و روانی شما، گزارشی مبنی بر عدم امکان ادامه زندگی و وجود کراهت شدید ارائه کنه. این نظر کارشناسی می تونه وزن زیادی توی پرونده داشته باشه.
3. مستندات سوء رفتار مستمر زوج: اگه کراهت شما به دلیل رفتارهای نامناسب همسرتون ایجاد شده (مثل کتک زدن، فحاشی، توهین، اعتیاد، ترک انفاق و…)، هر مدرکی که این سوء رفتارها رو ثابت کنه، خیلی کمک کننده است. این مدارک می تونن شامل موارد زیر باشن:
   • گزارش نیروی انتظامی یا کلانتری (در صورت درگیری یا شکایت)
   • برگه های پزشکی قانونی (در صورت ضرب و شتم)
   • احکام قضایی مربوط به جرایم همسر (مثل اعتیاد یا ضرب و شتم)
   • پیامک ها، ایمیل ها یا چت های حاوی توهین یا تهدید
   • شهادت بر عدم پرداخت نفقه یا ترک منزل
4. مدارک مربوط به طولانی شدن جدایی و عدم شروع زندگی: اگه سالهاست عقد هستید ولی زندگی مشترک رو شروع نکردید و یا مدت طولانی هست که جدا از هم زندگی می کنید، این خودش می تونه نشونه ای از عدم علاقه و کراهت باشه. اجاره نامه های جداگانه، شهادت همسایه ها یا خانواده مبنی بر زندگی مجزا، می تونه کمک کننده باشه.
5. اظهارات زوج در جلسات دادگاه: گاهی اوقات خود مرد توی جلسات دادگاه، با حرف هاش، به نوعی اقرار می کنه که رفتارهایی داشته که باعث کراهت زن شده یا نشون میده که خودش هم تمایلی به ادامه زندگی نداره. این اظهارات هم ضبط و ثبت میشن و می تونن علیه خودش استفاده بشن.

یک نمونه رای از دیوان عالی کشور، اهمیت این موضوع رو نشون میده. توی یه پرونده، دیوان عالی کشور، حکم دادگاه بدوی و تجدیدنظر رو که طلاق رو به دلیل کراهت شدید رد کرده بودن، نقض کرده. دلیلش هم این بوده که با گذشت چهار سال از عقد و عدم شروع زندگی مشترک، بذل تمام حقوق قانونی از سوی زن، و حتی تمایل مرد به ازدواج مجدد، همه اینها نشانه هایی از عسر و حرج زن به دلیل کراهت شدید بوده که زندگی رو براش غیرقابل تحمل کرده. پس همونطور که می بینید، حتی آرای قضایی هم میتونن در این زمینه به ما کمک کنند.

جمع آوری و ارائه درست این مدارک و ادله، یه کار تخصصی هست که حتماً نیاز به کمک وکیل متخصص داره. پس قبل از هر اقدامی، حتماً با یه وکیل مشورت کنید تا بهترین راه رو بهتون نشون بده.

مراحل قانونی طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه

حالا که دلایل و مدارک لازم رو آماده کردید و تصمیمتون برای جدایی جدیه، باید بدونید که این مسیر مراحل قانونی خودش رو داره. اگه بخواید بدون دردسر و سریع تر به نتیجه برسید، باید این مراحل رو با دقت طی کنید.

۱. مشاوره حقوقی تخصصی: گام اول و حیاتی

قبل از هر اقدامی، اولین و مهم ترین کاری که باید بکنید، اینه که با یه وکیل متخصص توی زمینه حقوق خانواده و طلاق صحبت کنید. وکیل بهتون کمک می کنه تا:

• وضعیت پرونده شما رو به دقت بررسی کنه.
• نوع طلاق مناسب (خلع یا عسر و حرج) رو با توجه به شرایط شما مشخص کنه.
• مدارک و ادله لازم برای اثبات کراهت شدید رو بهتون بگه و توی جمع آوری و تنظیم اونها کمکتون کنه.
• شما رو با تمام مراحل قانونی، زمان بندی احتمالی و هزینه ها آشنا کنه.

۲. ثبت نام در سامانه تصمیم (غربالگری)

امروزه، قبل از اینکه بتونید دادخواست طلاق بدید، باید توی سامانه تصمیم ثبت نام کنید. این سامانه برای ارجاع زوجین به مراکز مشاوره خانواده راه اندازی شده. هدفش هم اینه که شاید با کمک مشاوران، زن و شوهر بتونن مشکلاتشون رو حل کنن و از طلاق منصرف بشن. شما باید توی این جلسات مشاوره اجباری مراکز بهزیستی شرکت کنید. در صورت عدم سازش، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر میشه که برای ارائه دادخواست لازمه.

۳. تهیه و تقدیم دادخواست طلاق

بعد از مراحل مشاوره، نوبت به تهیه و تقدیم دادخواست میرسه. این دادخواست باید دقیق و کامل باشه:

• انتخاب عنوان مناسب: بسته به اینکه از مسیر طلاق خلع یا طلاق به دلیل عسر و حرج اقدام می کنید، عنوان دادخواست متفاوته. وکیل شما بهترین عنوان رو انتخاب می کنه.
• شرح کامل دلایل: توی دادخواست باید به طور کامل توضیح بدید که چرا از همسرتون کراهت شدید دارید و چرا ادامه زندگی براتون غیرقابل تحمله. باید به مواد قانونی مرتبط (ماده ۱۱۴۶ برای خلع یا ماده ۱۱۳۰ برای عسر و حرج) هم استناد کنید.
• ضمیمه کردن مدارک: تمام مدارکی که قبلاً جمع آوری کردید (شهادت شهود، نظریه کارشناسی، مستندات سوء رفتار و…) باید به دادخواست پیوست بشه.

این دادخواست رو باید به دادگاه خانواده محل اقامت یکی از طرفین یا محل وقوع عقد ازدواج ارائه بدید.

۴. تشکیل جلسات دادگاه خانواده

بعد از ثبت دادخواست، نوبت به تشکیل جلسات دادگاه میرسه. توی این جلسات:

• خودتون یا وکیلتون باید حضور داشته باشید.
• قاضی به اظهارات شما و همسرتون گوش میده.
• ادله و مدارکی که ارائه کردید، بررسی میشن.
• اگه شهودی معرفی کرده باشید، شهادتشون اخذ میشه.
• در صورت لزوم، دادگاه می تونه شما رو برای بررسی های بیشتر به کارشناس یا داوری ارجاع بده.

۵. صدور رأی بدوی و مراحل تجدیدنظر/فرجام خواهی

بعد از بررسی های لازم، قاضی رأی اولیه (بدوی) رو صادر می کنه. اگه یکی از طرفین به این رأی اعتراض داشته باشه، می تونه درخواست تجدیدنظر بده و پرونده توی دادگاه تجدیدنظر استان بررسی میشه. اگه باز هم اعتراض وجود داشته باشه و شرایطش فراهم باشه، میشه به دیوان عالی کشور (فرجام خواهی) مراجعه کرد. این مراحل ممکنه زمان بر باشه.

۶. صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق

بعد از قطعی شدن رأی (چه رأی بدوی باشه که بهش اعتراض نشده، چه رأی دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور)، دادگاه یا گواهی عدم امکان سازش (در طلاق های توافقی یا به درخواست مرد) یا حکم طلاق (در طلاق به درخواست زن مثل عسر و حرج) رو صادر می کنه.

۷. ثبت طلاق در دفترخانه رسمی

در نهایت، بعد از اینکه گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق قطعیت پیدا کرد، با در دست داشتن این مدرک و شناسنامه ها، باید به یکی از دفترخانه های رسمی ثبت طلاق مراجعه کنید تا طلاق شما به صورت رسمی ثبت بشه و شناسنامه ها هم اصلاح بشن. بدون ثبت رسمی، طلاق شما از نظر قانونی کامل نیست.

آثار و پیامدهای حقوقی طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه

جدایی، فقط به معنای پایان یک رابطه نیست؛ بلکه کلی آثار و پیامدهای حقوقی هم با خودش میاره که باید ازشون حسابی خبر داشته باشید. مخصوصاً توی طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه، بسته به اینکه طلاق از نوع خلع باشه یا عسر و حرج، این آثار می تونن خیلی متفاوت باشن. بیاین با هم این موارد رو بررسی کنیم:

۱. مهریه: حق زن برای جبران

• در طلاق خلع: همونطور که گفتیم، توی طلاق خلع، زن برای اینکه طلاق بگیره، یه مالی رو به شوهرش می بخشه (بذل می کنه). این مال معمولاً بخشی یا تمام مهریه است. پس توی این حالت، زن به اندازه اون مقداری که بذل کرده، مهریه رو از دست میده و یا اصلاً چیزی به عنوان مهریه دریافت نمی کنه.
• در طلاق عسر و حرج: اما اگه طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از کراهت شدید باشه، زن مستحق دریافت کامل مهریه خودش هست. یعنی مرد موظفه تمام مهریه رو به زن پرداخت کنه و زن نیازی به بذل مال نداره.

۲. نفقه ایام عده: تأمین معاش بعد از جدایی

نفقه ایام عده، هزینه های زندگی زن توی دوران بعد از طلاق هست که مرد باید بپردازه. حالا توی این دو نوع طلاق چی میشه؟

• در طلاق خلع: معمولاً توی طلاق خلع، زن مستحق نفقه ایام عده نیست. البته یه استثنا داره: اگه زن توی دوران عده از بذلش رجوع کنه (یعنی پشیمون بشه و بخواد اون مالی که بخشیده رو پس بگیره)، اون موقع طلاق از بائن به رجعی تبدیل میشه و مرد باید نفقه ایام عده رو بده.
• در طلاق عسر و حرج: توی طلاق به دلیل عسر و حرج، اگه زن تمکین داشته باشه یا عدم تمکینش دلایل موجهی داشته باشه (مثلاً به دلیل سوء رفتار مرد بوده باشه)، مستحق دریافت نفقه ایام عده هست.

۳. اجرت المثل ایام زوجیت و نحله: جبران کارهای بی اجر

اجرت المثل، پاداشی برای کارهاییه که زن توی زندگی مشترک انجام داده ولی وظیفه ش نبوده (مثل آشپزی، تمیزکاری و…). نحله هم یه مبلغی هست که دادگاه برای جبران خسارت های زن در نظر می گیره. توی هر دو نوع طلاق (خلع و عسر و حرج)، اگه شرایطش احراز بشه، زن می تونه مطالبه اجرت المثل و نحله رو داشته باشه. این موضوع ارتباط مستقیمی به کراهت نداره و بیشتر به شرایط و نحوه انجام وظایف توی زندگی مشترک برمی گرده.

۴. تنصیف اموال (تقسیم دارایی مشترک): نصف دارایی به زن؟

شرط تنصیف اموال، یعنی تقسیم نصف دارایی مرد به زن، یکی از بحث های داغ توی طلاقه. اما این شرط همیشه و برای همه طلاق ها اجرا نمیشه:

• در طلاق خلع: تحقق شرط تنصیف توی طلاق خلع پیچیده تره. چرا؟ چون این طلاق به درخواست زن و به دلیل کراهت اوست. معمولاً این شرط اجرا نمیشه، مگر اینکه توی سند ازدواج شرط خاصی برای این موضوع گذاشته شده باشه یا مرد خودش با این تقسیم توافق کنه.
• در طلاق عسر و حرج: توی طلاق به دلیل عسر و حرج، اگه شرط تنصیف توی عقدنامه وجود داشته باشه و احراز بشه که مرد به دلیل رفتارهایی که منجر به عسر و حرج زن شده، شروط زندگی مشترک رو رعایت نکرده، امکان تحقق این شرط بیشتره و زن شانس بیشتری برای دریافت نصف دارایی مشترک داره.

۵. حضانت و ملاقات فرزندان: مصلحت بچه ها حرف اول رو می زنه

حضانت و ملاقات فرزندان، یه موضوع جدا از نوع طلاق هست و تنها چیزی که اینجا مهمه، مصلحت فرزندانه. یعنی دادگاه با بررسی همه جوانب، بهترین تصمیم رو برای نگهداری و ملاقات بچه ها می گیره تا کمترین آسیب به اونها وارد بشه. نوع طلاق (خلع یا عسر و حرج) تأثیری روی این قضیه نداره.

۶. حق رجوع زوج: بازگشت به زندگی گذشته؟

حق رجوع یعنی مرد بتونه توی دوران عده، بدون عقد جدید، دوباره به زن رجوع کنه و زندگی رو از سر بگیره. اما این موضوع توی طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه چطوره؟

• همونطور که قبل تر گفتم، هم طلاق خلع و هم طلاق به دلیل عسر و حرج، طلاق بائن محسوب میشن. یعنی مرد حق رجوع به زن رو نداره.
• تنها استثنا توی طلاق خلع هست: اگه زن توی دوران عده از بذلی که کرده پشیمون بشه و بخواد اون رو پس بگیره (رجوع به بذل)، اون موقع طلاق از بائن به رجعی تبدیل میشه و مرد حق رجوع پیدا می کنه.

پس همونطور که می بینید، پیامدهای حقوقی طلاق، نکات ریز و درشت زیادی داره که اگه بهشون توجه نشه، ممکنه حقوقی از دست بره. مشاوره با یه وکیل متخصص، اینجا واقعاً می تونه ناجی شما باشه.

نتیجه گیری: راه رهایی از کراهت شدید

توی این مطلب سعی کردیم تا حد امکان به همه جنبه های طلاق به دلیل کراهت شدید زوجه بپردازیم و از پیچیدگی های قانونی تا مراحل عملی اون رو براتون روشن کنیم. فهمیدیم که اگرچه قانون ما اسمی از طلاق به دلیل کراهت شدید به طور مستقیم نبرده، اما زن می تونه از طریق دو مسیر طلاق خلع یا طلاق به دلیل عسر و حرج که هر دو طلاق بائن هستن، برای جدایی اقدام کنه. این کراهت شدید باید در دادگاه ثابت بشه و برای هر کدوم از این مسیرها، شرایط و پیامدهای حقوقی خودش رو داره، از جمله تفاوت هایی که توی بحث مهریه، نفقه و تقسیم اموال دیدیم.

واضحه که این راه، پر از جزئیات و ظرافت های حقوقیه. برای همین، تأکید می کنم که اگه توی چنین شرایطی قرار دارید یا کسی از اطرافیانتون درگیر این موضوعه، حتماً با یه وکیل متخصص طلاق مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنمای قدم به قدم شما باشه، در جمع آوری مدارک کمکتون کنه، و مطمئن بشه که تمام حقوق قانونیتون حفظ میشه. یادتون باشه، گاهی اوقات رها شدن از یک رابطه غیرقابل تحمل، شروعی برای یک زندگی آرام تر و بهتره. پس ناامید نشید و برای حق و آرامشتون بجنگید.