ضمانت نامه بانکی چیست؟ انواع ضمانت نامه، شرایط دریافت، هزینه و مدارک لازم
ضمانت‌نامه بانکی سندی رسمی است که در آن بانک متعهد می‌شود در صورت عدم ایفای تعهدات توسط یک شخص یا شرکت، مبلغ معینی را به ذی‌نفع بپردازد. این ابزار مالی نقش حیاتی در کاهش ریسک معاملات و تضمین اجرای قراردادها دارد. آگاهی از انواع، شرایط دریافت و هزینه‌های مرتبط با ضمانت‌نامه بانکی برای هر فعال اقتصادی ضروری است.
در دنیای امروز که معاملات تجاری و پروژه‌های بزرگ به سرعت در حال رشد هستند، نیاز به ابزارهای مطمئن برای کاهش ریسک و افزایش اعتماد بین طرفین قرارداد بیش از پیش احساس می‌شود. ضمانت نامه بانکی چیست و چگونه می‌تواند نقش یک اهرم قدرتمند در این معادلات پیچیده را ایفا کند؟ این سند حیاتی، نه تنها به عنوان یک پشتوانه مالی مستحکم عمل می‌کند، بلکه به شفافیت و قانونمندی در روابط قراردادی نیز کمک شایانی می‌کند. از تضمین جدیت در مناقصات گرفته تا اطمینان از حسن انجام کار در پروژه‌های عظیم، ضمانت‌نامه‌های بانکی طیف وسیعی از نیازهای تضمینی را پوشش می‌دهند. درک دقیق سازوکار این ابزار، شامل ارکان اصلی، انواع گوناگون، شرایط سخت‌گیرانه دریافت و همچنین ساختار هزینه‌های آن، برای هر کسی که در این میدان رقابتی حضور دارد، یک مزیت محسوب می‌شود.
۱. ضمانت‌نامه بانکی چیست؟ درک مفهوم و کارکرد
ضمانت‌نامه بانکی، سندی اعتباری و رسمی است که توسط بانک، به درخواست مشتری (ضمانت‌خواه) و به نفع شخص یا نهاد دیگری (ذی‌نفع) صادر می‌شود. این سند به ذی‌نفع اطمینان می‌دهد که در صورت عدم ایفای تعهدات قراردادی توسط ضمانت‌خواه در موعد مقرر، بانک صادرکننده (ضامن) بدون قید و شرط، مبلغ مشخص شده در ضمانت‌نامه را به او پرداخت خواهد کرد. ماهیت غیرقابل برگشت این تعهد، یکی از مهمترین ویژگی‌های آن است که به ذی‌نفع آرامش خاطر می‌بخشد. این ابزار مالی به ویژه در معاملاتی که نیاز به تضمین‌های محکم دارند، مانند پروژه‌های عمرانی، بازرگانی، و اعتباری، کاربرد فراوانی پیدا می‌کند.
۱.۱. تعریف جامع و ساده ضمانت‌نامه بانکی
به زبان ساده، ضمانت‌نامه بانکی یک تعهد کتبی از سوی بانک است. این تعهد بیان می‌کند که اگر مشتری بانک (ضمانت‌خواه) به وظایفی که در یک قرارداد مشخص بر عهده گرفته عمل نکند، بانک حاضر است تا سقف مبلغی که در ضمانت‌نامه قید شده، خسارت وارده به طرف دیگر قرارداد (ذی‌نفع) را جبران کند. این سند به عنوان یک جایگزین امن و معتبر برای وثیقه‌های نقدی یا سایر تضامین کمتر مطمئن عمل می‌کند و به طرفین معامله امکان می‌دهد تا با اطمینان بیشتری به همکاری بپردازند. ماهیت عندالمطالبه بودن بسیاری از ضمانت‌نامه‌ها به این معناست که ذی‌نفع می‌تواند به محض احراز عدم انجام تعهد، وجه آن را از بانک مطالبه کند.
۱.۲. ارکان اصلی ضمانت‌نامه بانکی
برای فهم عمیق‌تر ضمانت نامه بانکی چیست، لازم است ارکان اصلی تشکیل‌دهنده آن را بشناسیم. این ارکان شامل سه طرف اصلی و چندین مولفه کلیدی دیگر می‌شوند که هر یک نقش مهمی در اعتبار و کارکرد ضمانت‌نامه ایفا می‌کنند:
- ضامن (The Guarantor): بانک یا مؤسسه مالی معتبری که ضمانت‌نامه را صادر و تعهد پرداخت را بر عهده می‌گیرد. بانک اعتبار و قدرت مالی خود را پشت این تعهد قرار می‌دهد.
- ضمانت‌خواه (The Principal/Applicant): فرد یا شرکتی که درخواست صدور ضمانت‌نامه را به بانک می‌دهد. این شخص یا شرکت همان طرفی است که در قرارداد اصلی متعهد به انجام کاری شده است.
- ذی‌نفع (The Beneficiary): فرد یا نهادی که ضمانت‌نامه به نفع او صادر شده است. در صورت عدم ایفای تعهد توسط ضمانت‌خواه، ذی‌نفع می‌تواند از بانک ضامن مطالبه وجه کند.
- مبلغ ضمانت‌نامه (Guarantee Amount): سقف تعهد مالی بانک. این مبلغ حداکثر مقداری است که بانک در صورت مطالبه ذی‌نفع، پرداخت خواهد کرد.
- موضوع ضمانت‌نامه (Subject of Guarantee): نوع و ماهیت تعهدی که بانک آن را تضمین کرده است. این موضوع می‌تواند شرکت در مناقصه، حسن انجام کار، بازپرداخت پیش‌پرداخت و موارد مشابه باشد.
- مدت اعتبار (Validity Period): بازه زمانی مشخصی که ضمانت‌نامه در طول آن دارای اعتبار حقوقی و مالی است. پس از انقضای این مدت، ضمانت‌نامه خود به خود باطل می‌شود، مگر آنکه تمدید شده باشد.
۱.۳. اهمیت و ضرورت ضمانت‌نامه بانکی
ضرورت استفاده از ضمانت‌نامه بانکی در اقتصاد مدرن کاملاً ملموس است. این ابزار، سنگ بنای اعتماد در معاملات بزرگ و پیچیده به شمار می‌رود. ضمانت نامه بانکی چیست و چرا برای کسب‌وکارها حیاتی است؟ در وهله اول، ضمانت‌نامه‌ها ریسک را برای ذی‌نفع به حداقل می‌رسانند. کارفرمایان می‌توانند با اطمینان خاطر بیشتری با پیمانکاران وارد قرارداد شوند، زیرا می‌دانند در صورت عدم انجام تعهدات، بانک ضامن بازپرداخت خسارت خواهد بود. این امر به ویژه در پروژه‌هایی با حجم مالی بالا یا طولانی مدت، اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند.
ثانیاً، ضمانت‌نامه‌ها به تسهیل جریان نقدینگی کمک می‌کنند. به جای نگه داشتن مبالغ زیاد به صورت وثیقه نقدی، شرکت‌ها می‌توانند با ارائه ضمانت‌نامه، سرمایه خود را آزاد کرده و در بخش‌های دیگر کسب‌وکار سرمایه‌گذاری کنند. این ابزار به شفافیت و قانونمندی قراردادها نیز می‌افزاید و به دلیل استاندارد بودن فرمت و رویه‌های بانکی، از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری می‌کند. در نهایت، وجود ضمانت‌نامه بانکی نشان‌دهنده اعتبار و توان مالی متقاضی است که می‌تواند در جلب اعتماد شرکای تجاری و توسعه روابط کسب‌وکار بسیار مؤثر باشد.
۱.۴. تفاوت ضمانت نامه بانکی با سایر ابزارهای تضمین
برای درک کامل ضمانت نامه بانکی چیست، ضروری است آن را از سایر ابزارهای تضمین متمایز کنیم. اگرچه هدف مشترک همه این ابزارها ایجاد اطمینان است، اما سازوکار و میزان اطمینان‌بخشی آنها متفاوت است:
- چک تضمینی یا بانکی: چک تضمینی در واقع یک وجه نقد است که بانک پرداخت آن را تضمین می‌کند و در زمان سررسید (یا عندالمطالبه) قابل وصول است. تفاوت اصلی در این است که چک تضمینی مستقیماً مبلغی پول را نشان می‌دهد، در حالی که ضمانت‌نامه بانکی یک تعهد مشروط به پرداخت در صورت عدم انجام تعهد اصلی است. به عبارتی، چک تضمینی خود وثیقه است، اما ضمانت‌نامه بانکی تعهدی برای پرداخت در صورت بروز مشکل است.
- سفته و برات: این دو، تعهدات شخصی پرداخت‌کننده را نشان می‌دهند و بانک در صدور آنها دخالتی ندارد. وصول مبلغ سفته یا برات در صورت عدم پرداخت، نیازمند طی کردن مراحل قانونی پیچیده‌تری است و ریسک بیشتری نسبت به ضمانت‌نامه بانکی دارد. در دریافت ضمانت نامه بانکی با سفته، سفته به عنوان وثیقه برای بانک استفاده می‌شود، نه به عنوان ابزار تضمین مستقیم برای ذی‌نفع.
- تضامین ملکی یا شخصی: این نوع تضامین به طور مستقیم از سوی اشخاص یا با گرو گذاشتن اموال (مانند سند ملک) ارائه می‌شوند. در حالی که ضمانت نامه بانکی با سند ملکی نیز می‌تواند صادر شود (که در این حالت سند، وثیقه نزد بانک است)، اما در حالت تضمین شخصی یا ملکی مستقیم، ذی‌نفع باید در صورت لزوم مراحل تملک یا وصول را خود طی کند که می‌تواند زمان‌بر و پرهزینه باشد. ضمانت‌نامه بانکی این ریسک را به بانک منتقل کرده و فرایند وصول را تسهیل می‌کند.
۲. انواع ضمانت نامه‌های بانکی و کاربردهای آنها
حال که می‌دانیم ضمانت‌نامه بانکی چیست و ارکان آن کدامند، نوبت به بررسی انواع ضمانت‌نامه بانکی می‌رسد. هر نوع ضمانت‌نامه برای پوشش ریسک‌های خاصی در قراردادهای تجاری و دولتی طراحی شده و کاربرد منحصربه‌فردی دارد. شناخت این دسته‌بندی‌ها به شما کمک می‌کند تا گزینه مناسب برای نیازهای خود را انتخاب کنید.
۲.۱. ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه و مزایده
ضمانت نامه شرکت در مناقصه یکی از رایج‌ترین انواع ضمانت نامه بانکی است که پیمانکاران و شرکت‌ها برای ورود به رقابت‌های مناقصه یا مزایده ارائه می‌دهند. هدف از این ضمانت‌نامه، تضمین جدیت و توانایی متقاضی برای انجام تعهدات در صورت برنده شدن است. به این معنا که اگر متقاضی پس از اعلام نتایج و برنده شدن در مناقصه، از عقد قرارداد اصلی خودداری کند یا به شرایط اولیه عمل نکند، ذی‌نفع (معمولاً دستگاه دولتی یا کارفرما) می‌تواند مبلغ ضمانت‌نامه را از بانک مطالبه کند.
این ضمانت‌نامه، مبلغی ناچیز (معمولاً بین ۰.۵ تا ۵ درصد) از ارزش کل پروژه یا پیشنهاد قیمتی را پوشش می‌دهد و به کارفرما اطمینان می‌دهد که تنها پیشنهاددهندگان جدی و توانمند وارد فرآیند رقابت شده‌اند. مدت اعتبار این ضمانت‌نامه‌ها معمولاً محدود به دوره بررسی مناقصه‌ها و عقد قرارداد است و پس از آن، برای برنده، به ضمانت‌نامه حسن انجام تعهد تبدیل شده و برای بازندگان ابطال می‌شود.
۲.۲. ضمانت‌نامه حسن انجام کار/تعهد
پس از برنده شدن در مناقصه و امضای قرارداد اصلی، ضمانت نامه حسن انجام تعهدات نقش محوری پیدا می‌کند. این نوع ضمانت‌نامه، به کارفرما (ذی‌نفع) اطمینان می‌دهد که پیمانکار (ضمانت‌خواه) تمامی تعهدات مندرج در قرارداد، از جمله کیفیت کار، زمان‌بندی و استانداردهای فنی را به درستی و به طور کامل انجام خواهد داد. مبلغ این ضمانت‌نامه معمولاً درصد بالاتری (معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درصد) از ارزش کل قرارداد را شامل می‌شود.
ضمانت نامه حسن انجام کار به عنوان یک ابزار کنترلی برای کارفرما عمل می‌کند. در صورتی که پیمانکار در انجام وظایف خود کوتاهی کند، پروژه را ناتمام بگذارد، یا کیفیت کار طبق توافق نباشد، کارفرما حق مطالبه وجه ضمانت‌نامه را از بانک خواهد داشت. این امر انگیزه‌ای قوی برای پیمانکار ایجاد می‌کند تا پروژه را با دقت و کیفیت بالا به پایان برساند. اعتبار این ضمانت‌نامه تا پایان دوره اجرای پروژه و گاهی تا پایان دوره تضمین (گارانتی) پروژه ادامه دارد.
۲.۳. ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت
در بسیاری از پروژه‌ها، به خصوص پروژه‌های بزرگ، کارفرما بخشی از مبلغ قرارداد را به عنوان پیش‌پرداخت به پیمانکار می‌پردازد تا پیمانکار بتواند هزینه‌های اولیه، خرید مواد و تجهیزات، و بسیج منابع را پوشش دهد. در ازای این پیش‌پرداخت، پیمانکار ملزم به ارائه ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت می‌شود. این ضمانت‌نامه به کارفرما تضمین می‌دهد که مبلغ پیش‌پرداخت به درستی و برای اهداف مشخص شده در قرارداد استفاده خواهد شد و در صورت عدم انجام تعهدات، این مبلغ توسط بانک به کارفرما بازگردانده می‌شود.
مبلغ ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت معمولاً برابر با مبلغ پیش‌پرداخت (مثلاً ۱۵ تا ۳۰ درصد از کل قرارداد) است. با پیشرفت فیزیکی پروژه و مستهلک شدن پیش‌پرداخت، مبلغ تعهد بانک در این ضمانت‌نامه به تدریج کاهش می‌یابد یا با رضایت ذی‌نفع و تأیید پیشرفت کار، کاهش‌هایی در مبلغ ضمانت‌نامه اعمال می‌شود. این نوع ضمانت‌نامه برای مدیریت ریسک مالی کارفرما در مراحل اولیه پروژه بسیار حیاتی است.
۲.۴. ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه‌الضمان
در قراردادهای پیمانکاری، مرسوم است که کارفرما بخشی از هر صورت‌وضعیت پرداخت شده به پیمانکار را به عنوان تضمین حسن انجام کار (وجه‌الضمان) نزد خود نگه می‌دارد. این مبلغ (معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درصد هر پرداخت) پس از اتمام موفقیت‌آمیز پروژه و دوره تضمین آن، به پیمانکار بازگردانده می‌شود. ضمانت نامه استرداد کسور وجه‌الضمان در اینجا وارد عمل می‌شود. پیمانکار می‌تواند به جای اینکه منتظر بماند تا وجه‌الضمان پس از مدت زمان طولانی به او بازگردانده شود، از بانک درخواست صدور این ضمانت‌نامه را کند.
با ارائه این ضمانت‌نامه به کارفرما، مبلغ کسور وجه‌الضمان که نزد کارفرما نگه داشته شده بود، به پیمانکار آزاد می‌شود. به این ترتیب، نقدینگی پیمانکار بهبود می‌یابد و او می‌تواند سرمایه خود را در پروژه‌های دیگر به کار گیرد. بانک با صدور این ضمانت‌نامه، تضمین می‌کند که در صورت بروز مشکل در دوره تضمین و نیاز به استفاده از کسور وجه‌الضمان، این مبلغ را به کارفرما پرداخت خواهد کرد.
۲.۵. ضمانت‌نامه تعهد پرداخت
ضمانت نامه تعهد پرداخت یکی دیگر از انواع ضمانت نامه بانکی است که برای تضمین پرداخت‌های مالی در قبال تسهیلات، وام‌ها، اقساط، یا سایر دیون مالی صادر می‌شود. در این نوع ضمانت‌نامه، بانک متعهد می‌شود در صورتی که ضمانت‌خواه (وام‌گیرنده یا بدهکار) نتواند به تعهدات پرداخت خود عمل کند، مبلغ مشخص شده در ضمانت‌نامه را به ذی‌نفع (وام‌دهنده یا طلبکار) پرداخت نماید.
این ضمانت‌نامه به ویژه در معاملات بزرگ، خرید اعتباری کالا، یا دریافت وام‌های کلان از مؤسسات مالی کاربرد دارد. برای مثال، یک شرکت ممکن است برای خرید مواد اولیه به صورت اعتباری، یک ضمانت‌نامه تعهد پرداخت به فروشنده ارائه دهد تا فروشنده از بابت دریافت مبلغ در موعد مقرر اطمینان حاصل کند. این ابزار مالی به افزایش اعتماد در زنجیره‌های تأمین و تسهیل مبادلات اعتباری کمک شایانی می‌کند. بانک با بررسی اعتبار مالی و توان بازپرداخت ضمانت‌خواه، این نوع ضمانت‌نامه را صادر می‌کند.
۲.۶. ضمانت‌نامه گمرکی
ضمانت نامه گمرکی یکی از ابزارهای مهم در تجارت بین‌المللی و واردات کالا به شمار می‌رود. واردکنندگان کالا برای ترخیص موقت کالا، واردات قطعی با پرداخت اقساطی حقوق و عوارض گمرکی، یا استفاده از رژیم‌های خاص گمرکی، نیاز به تضمین پرداخت حقوق و عوارض دولتی دارند. به جای سپرده‌گذاری نقدی مبالغ بالا نزد گمرک، واردکنندگان می‌توانند از بانک درخواست صدور ضمانت‌نامه گمرکی کنند.
با ارائه این ضمانت‌نامه به گمرک (ذی‌نفع)، بانک متعهد می‌شود که اگر واردکننده (ضمانت‌خواه) در موعد مقرر به تعهدات مالی خود در قبال گمرک عمل نکند (مثلاً حقوق گمرکی را پرداخت نکند یا کالای ترخیص موقت شده را بازنگرداند)، مبلغ ضمانت‌نامه را به گمرک پرداخت کند. این فرآیند به تسریع امور گمرکی، کاهش نیاز به سرمایه در گردش واردکنندگان، و تسهیل جریان تجارت کمک می‌کند و به همین دلیل اهمیت بالایی دارد.
۲.۷. ضمانت‌نامه بانکی برای وثیقه قضایی/دادگاه
در برخی پرونده‌های حقوقی و کیفری، مراجع قضایی ممکن است از متهم یا خوانده، وثیقه نقدی یا ملکی برای تضمین حضور در جلسات دادگاه، آزادی موقت، یا تأمین خواسته در پرونده‌های حقوقی مطالبه کنند. به جای گرو گذاشتن مبالغ نقدی یا اسناد ملکی، می‌توان از ضمانت نامه بانکی برای وثیقه قضایی استفاده کرد. این نوع ضمانت‌نامه، یک جایگزین معتبر و قانونی برای وثایق سنتی محسوب می‌شود.
با صدور این ضمانت‌نامه به نفع مرجع قضایی (ذی‌نفع)، بانک تعهد می‌کند که در صورت عدم رعایت شرایط تعیین شده توسط دادگاه (مثلاً عدم حضور متهم)، مبلغ ضمانت‌نامه را پرداخت کند. این امر به متقاضی (ضمانت‌خواه) این امکان را می‌دهد که دارایی‌های خود را آزاد نگه دارد و از آنها در سایر فعالیت‌ها استفاده کند. روند دریافت این ضمانت‌نامه مشابه سایر ضمانت‌نامه‌ها بوده و نیاز به ارائه وثیقه به بانک دارد.
۲.۸. سایر کاربردها و انواع کمتر رایج
علاوه بر موارد ذکر شده، انواع ضمانت نامه بانکی دیگری نیز وجود دارند که در موقعیت‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند و به گسترش دامنه کاربرد این ابزار مالی کمک می‌کنند:
- ضمانت‌نامه حسن اجرای تعهدات در بورس انرژی/کالا: برای تضمین تعهدات معامله‌گران در بورس‌های تخصصی که معاملات حجیم و با ریسک بالا دارند.
- ضمانت‌نامه حسن انجام تعهدات در قراردادهای بلندمدت تأمین: در قراردادهای تأمین کالا یا خدمات در طولانی مدت، برای تضمین پایداری و کیفیت تأمین‌کننده.
- ضمانت‌نامه بانکی برای خروج از کشور (مشمولین): مشمولین نظام وظیفه برای دریافت اجازه خروج از کشور به منظور تحصیل، کار یا سفرهای زیارتی و علمی، نیاز به ارائه ضمانت‌نامه بانکی به نفع سازمان نظام وظیفه عمومی دارند. این ضمانت‌نامه تضمین می‌کند که فرد پس از اتمام دوره مجاز، به کشور بازخواهد گشت.
- ضمانت‌نامه بانکی برای ویزای شینگن: در برخی موارد و برای برخی کشورها، به خصوص برای متقاضیانی که تمکن مالی کافی در حساب‌های شخصی خود ندارند، ارائه ضمانت‌نامه بانکی از سوی یک ضامن مقیم کشور مبدأ یا مقصد، می‌تواند به عنوان اثبات توانایی پوشش هزینه‌های سفر عمل کند. این مورد کمتر رایج بوده و معمولاً تمکن مالی مستقیم در حساب بانکی ترجیح داده می‌شود.
۳. چگونه ضمانت‌نامه بانکی بگیریم؟ گام به گام و با جزئیات
اکنون که با مفهوم و انواع ضمانت نامه بانکی آشنا شدیم، این سوال پیش می‌آید که چگونه ضمانت نامه بانکی بگیریم؟ فرآیند دریافت ضمانت‌نامه بانکی نیازمند رعایت شرایط خاص و ارائه مدارک مشخصی است که بانک‌ها به دقت آنها را بررسی می‌کنند. این بخش به تفصیل به مراحل و جزئیات مورد نیاز برای دریافت ضمانت‌نامه بانکی می‌پردازد و در همین مسیر استفاده از یک مشاور مالی حرفه‌ای می‌تواند به شما کمک کند تا سریع‌تر و مطمئن‌تر این فرآیند را طی کنید.
۳.۱. شرایط عمومی متقاضیان (اشخاص حقیقی و حقوقی)
قبل از هر اقدامی برای دریافت ضمانت‌نامه بانکی، متقاضی (اعم از حقیقی یا حقوقی) باید شرایط عمومی مشخصی را احراز کند که مهمترین آنها عبارتند از:
- اهلیت قانونی: متقاضی حقیقی باید از سن قانونی برخوردار بوده و ممنوع‌المعامله نباشد. در مورد اشخاص حقوقی، شرکت باید به صورت قانونی ثبت شده و مدیران آن دارای اختیارات لازم برای درخواست ضمانت‌نامه باشند.
- سابقه اعتباری مناسب: این یکی از حیاتی‌ترین عوامل است. بانک‌ها سابقه اعتباری متقاضی را از طریق سامانه‌های اعتبارسنجی بانک مرکزی و سوابق داخلی خود بررسی می‌کنند. عدم وجود چک برگشتی، بدهی معوق بانکی، یا سوءسابقه مالی، برای بانک‌ها بسیار مهم است. هرگونه سابقه منفی می‌تواند مانع از صدور ضمانت‌نامه شود.
- توانایی مالی اثبات شده: متقاضی باید توانایی مالی لازم برای پوشش احتمالی مبلغ ضمانت‌نامه را در صورت مطالبه ذی‌نفع، به بانک اثبات کند. این شامل بررسی صورت‌های مالی، گردش حساب، اظهارنامه‌های مالیاتی، و سایر مستندات مالی است. برای اشخاص حقیقی، گواهی اشتغال به کار، فیش حقوقی، و پروانه کسب از مدارک مهم به شمار می‌آیند.
- داشتن حساب بانکی در بانک مورد نظر: معمولاً لازم است متقاضی در بانکی که درخواست ضمانت‌نامه را به آن ارائه می‌دهد، حساب بانکی داشته باشد یا اقدام به افتتاح حساب کند.
- قانونی بودن و شفافیت قرارداد اصلی: ماهیت و مفاد قراردادی که نیاز به ضمانت‌نامه دارد، باید کاملاً قانونی، شفاف و فاقد هرگونه ابهام باشد. بانک‌ها پیش از صدور ضمانت‌نامه، قرارداد اصلی را نیز بررسی می‌کنند.
۳.۲. وثایق مورد قبول بانک‌ها (با تاکید بر جزئیات و درصد پوشش)
پس از احراز شرایط عمومی، مهمترین گام در فرآیند چگونه ضمانت نامه بانکی بگیریم، ارائه وثایق قابل قبول به بانک است. وثایق به بانک این اطمینان را می‌دهند که در صورت مطالبه ضمانت‌نامه و عدم توانایی ضمانت‌خواه در بازپرداخت، بانک می‌تواند خسارت خود را جبران کند. نوع و ارزش وثیقه بر هزینه ضمانت نامه بانکی و سرعت فرآیند تأثیر می‌گذارد:
۳.۲.۱. وثایق نقدی
- سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت یا بلندمدت: اعم از ریالی یا ارزی. این نوع وثایق از مطلوب‌ترین گزینه‌ها برای بانک‌ها هستند زیرا نقدشوندگی بالایی دارند و ریسک کمی برای بانک ایجاد می‌کنند. معمولاً بانک‌ها برای این نوع سپرده‌ها، ضریب پوشش ۱۰۰% تا ۱۱۰% مبلغ ضمانت‌نامه را اعمال می‌کنند؛ یعنی برای یک ضمانت‌نامه به مبلغ ۱ میلیارد تومان، نیاز به سپرده‌ای به ارزش ۱ تا ۱.۱ میلیارد تومان خواهید داشت.
- اوراق مشارکت یا صکوک: در صورتی که قابلیت نقدشوندگی بالا در بازار سرمایه را داشته باشند. ضریب پوشش برای این اوراق معمولاً بین ۱۰۰% تا ۱۲۰% است.
۳.۲.۲. وثایق غیرنقدی
- سفته و چک: دریافت ضمانت نامه بانکی با سفته امکان‌پذیر است، اما معمولاً نیازمند پشتوانه قوی‌تری مانند امضای ضامن معتبر یا چند سفته به مبالغ بالاتر است. ضریب پوشش برای سفته و چک به دلیل ریسک بالاتر در وصول، معمولاً ۱۲۰% تا ۱۵۰% مبلغ ضمانت‌نامه است. این بدان معناست که برای یک ضمانت‌نامه ۱ میلیارد تومانی، ممکن است نیاز به سفته‌هایی به ارزش ۱.۲ تا ۱.۵ میلیارد تومان داشته باشید.
- اسناد ملکی (اموال غیرمنقول): ضمانت نامه بانکی با سند ملکی یکی از رایج‌ترین انواع وثایق غیرنقدی است. آپارتمان، زمین، یا کارخانه می‌توانند به عنوان وثیقه قرار گیرند. این نوع وثیقه نیازمند کارشناسی رسمی و ارزش‌گذاری دقیق توسط کارشناسان بانک است. به دلیل فرآیند زمان‌بر تملک و نقدشوندگی پایین‌تر، ضریب پوشش برای املاک معمولاً ۱۵۰% تا ۲۰۰% ارزش ضمانت‌نامه در نظر گرفته می‌شود. یعنی برای ضمانت‌نامه ۱ میلیارد تومانی، ملکی به ارزش ۱.۵ تا ۲ میلیارد تومان لازم است.
- سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس: این سهام باید از شرکت‌های معتبر و دارای نقدشوندگی بالا در بورس باشند. به دلیل نوسانات بازار سهام، بانک‌ها معمولاً ضریب پوشش بالایی (مثلاً ۲۰۰% تا ۲۵۰%) برای این نوع وثیقه در نظر می‌گیرند.
- ضمانت‌نامه متقابل از سایر بانک‌ها یا موسسات مالی معتبر: در معاملات بین‌بانکی یا بین‌المللی، ممکن است یک بانک، ضمانت‌نامه بانک دیگر را به عنوان وثیقه بپذیرد.
- رسید انبارهای عمومی کالا، کشتی و هواپیما: این نوع وثایق برای پروژه‌های خاص و با ارزش‌گذاری دقیق و شرایط پیچیده‌تر مورد قبول واقع می‌شوند.
گاهی اوقات می‌توان ترکیبی از وثایق نقدی و غیرنقدی را برای پوشش مبلغ کامل ضمانت‌نامه به بانک ارائه داد. مشورت با کارشناسان بانک برای انتخاب بهترین ترکیب وثیقه بسیار مهم است.
۳.۳. مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقیقی
پس از بررسی شرایط عمومی و وثایق، مرحله بعدی برای چگونه ضمانت نامه بانکی بگیریم، ارائه مدارک لازم است. اشخاص حقیقی برای درخواست ضمانت نامه بانکی چیست و دریافت آن باید مدارک زیر را به بانک ارائه دهند:
- درخواست کتبی صدور ضمانت‌نامه: این درخواست باید شامل جزئیات کامل ضمانت‌نامه درخواستی، مبلغ، مدت اعتبار، و مشخصات ذی‌نفع باشد.
- تصویر کارت ملی و تمام صفحات شناسنامه: برای احراز هویت متقاضی.
- مدارک اثبات شغلی و درآمدی:
- پروانه کسب یا گواهی اشتغال به کار (برای مشاغل آزاد و کارمندان).
- فیش حقوقی و حکم کارگزینی (برای کارمندان دولت و شرکت‌های معتبر).
- جواز فعالیت.
- مفاصا حساب مالیاتی (در صورت لزوم).
- صورتحساب بانکی (گردش حساب) برای اثبات توانایی مالی.
- اسناد مالکیت و ارزیابی وثایق پیشنهادی:
- اصل سند ملکی و کپی آن (در صورت ارائه ضمانت نامه بانکی با سند ملکی).
- سفته‌ها و چک‌های تضمین شده (در صورت دریافت ضمانت نامه بانکی با سفته).
- مدارک مربوط به سایر وثایق (مانند اوراق مشارکت یا سهام).
- کپی قرارداد اصلی: قراردادی که متقاضی (ضمانت‌خواه) با ذی‌نفع منعقد کرده و نیاز به تضمین بانکی دارد.
- تکمیل فرم‌های بانکی مربوطه: تمامی فرم‌های داخلی بانک برای درخواست ضمانت‌نامه.
۳.۴. مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقوقی
اشخاص حقوقی (شرکت‌ها) برای چگونه ضمانت نامه بانکی بگیریم، باید مجموعه‌ای از مدارک سازمانی و مالی را به بانک ارائه دهند که فراتر از مدارک اشخاص حقیقی است:
- درخواست کتبی شرکت: باید روی سربرگ شرکت، با مهر و امضای صاحبان امضای مجاز شرکت باشد و جزئیات ضمانت‌نامه درخواستی را شامل شود.
- اساسنامه شرکت: برای آگاهی از ساختار و اختیارات شرکت.
- آگهی تأسیس و آخرین تغییرات شرکت در روزنامه رسمی: برای احراز هویت قانونی شرکت و مدیران فعلی.
- کد اقتصادی و شناسه ملی شرکت: برای شناسایی مالیاتی و هویتی.
- تصویر کارت ملی و شناسنامه مدیران و اعضای هیئت مدیره: برای احراز هویت افراد کلیدی شرکت.
- صورت‌های مالی حسابرسی شده: برای شرکت‌های بزرگ و مبالغ ضمانت‌نامه بالا، صورت‌های مالی دو یا سه سال اخیر که توسط حسابرس رسمی تأیید شده باشند، ضروری است.
- گزارش توجیهی پروژه: در صورتی که ضمانت‌نامه برای یک پروژه خاص (مانند مناقصه یا پیش‌پرداخت) باشد، ارائه گزارش توجیهی اقتصادی و فنی پروژه لازم است.
- گردش حساب بانکی شرکت: برای اثبات توانایی مالی و نقدینگی.
- اسناد مالکیت و ارزیابی وثایق پیشنهادی: مشابه اشخاص حقیقی، اما برای اموال و دارایی‌های شرکت. (شامل ضمانت نامه بانکی با سند ملکی یا سایر وثایق)
- کپی قرارداد اصلی و هرگونه متمم یا الحاقیه آن: قراردادی که شرکت با ذی‌نفع منعقد کرده است.
- تکمیل فرم‌های بانکی.
۳.۵. مراحل کلی فرآیند دریافت ضمانت‌نامه
فرآیند دریافت ضمانت‌نامه بانکی، پس از آماده‌سازی مدارک و وثایق، شامل مراحل زیر است که متقاضی (فرد یا شرکت) باید طی کند:
- مراجعه به بانک و ارائه درخواست: متقاضی با مدارک اولیه به شعبه بانکی که قصد دریافت ضمانت‌نامه از آن را دارد، مراجعه و درخواست کتبی خود را ارائه می‌دهد.
- بررسی مدارک و اعتبارسنجی توسط بانک: کارشناسان بانک تمامی مدارک ارائه‌شده را بررسی کرده و اقدام به اعتبارسنجی متقاضی می‌کنند. این مرحله شامل استعلام از سامانه‌های اعتبارسنجی و بررسی سوابق داخلی بانک است.
- ارائه و ارزیابی وثایق: متقاضی وثایق پیشنهادی خود را ارائه می‌دهد. در صورت نیاز به کارشناسی (مثلاً برای املاک در ضمانت نامه بانکی با سند ملکی)، بانک اقدام به اعزام کارشناس برای ارزش‌گذاری می‌کند.
- تصویب درخواست توسط کمیته اعتباری بانک: پس از تکمیل بررسی‌ها و تأیید وثایق، درخواست متقاضی به کمیته اعتباری بانک ارجاع داده می‌شود. این کمیته با در نظر گرفتن تمامی جوانب، تصمیم نهایی را در خصوص صدور ضمانت‌نامه و شرایط آن اتخاذ می‌کند.
- پرداخت هزینه‌های صدور: در صورت تصویب درخواست، متقاضی ملزم به پرداخت هزینه ضمانت نامه بانکی شامل کارمزد صدور و سایر هزینه‌های جانبی به بانک است.
- صدور و تحویل ضمانت‌نامه: پس از پرداخت هزینه‌ها، بانک ضمانت‌نامه رسمی را صادر کرده و آن را به متقاضی یا مستقیماً به ذی‌نفع تحویل می‌دهد. این سند باید با دقت توسط متقاضی و ذی‌نفع مورد بررسی قرار گیرد تا از صحت تمامی اطلاعات مندرج در آن اطمینان حاصل شود.
۴. هزینه ضمانت‌نامه بانکی: ساختار و جزئیات
یکی از دغدغه‌های اصلی متقاضیان هنگام بررسی چگونه ضمانت نامه بانکی بگیریم، آشنایی با هزینه ضمانت نامه بانکی است. ساختار هزینه‌های مرتبط با ضمانت‌نامه‌های بانکی می‌تواند پیچیده باشد و تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گیرد. درک این عوامل به متقاضیان کمک می‌کند تا برآورد دقیق‌تری از هزینه‌ها داشته باشند و برنامه‌ریزی مالی مناسبی انجام دهند.
۴.۱. عوامل موثر بر تعیین هزینه
تعیین هزینه ضمانت نامه بانکی تابعی از چندین عامل کلیدی است که بانک‌ها بر اساس آنها کارمزد و سایر مخارج را محاسبه می‌کنند:
- مبلغ ضمانت‌نامه: این عامل مهمترین فاکتور تعیین‌کننده است. هرچه مبلغ ضمانت‌نامه بالاتر باشد، کارمزد صدور آن نیز افزایش می‌یابد.
- مدت اعتبار ضمانت‌نامه: کارمزد ضمانت‌نامه معمولاً به صورت سالیانه محاسبه می‌شود. بنابراین، طولانی‌تر بودن مدت زمان اعتبار ضمانت‌نامه، هزینه کلی را افزایش می‌دهد. برخی بانک‌ها برای دوره‌های کوتاه‌مدت (مثلاً کمتر از سه ماه) کارمزدهای ثابت و برای دوره‌های بلندمدت، نرخ‌های سالیانه را اعمال می‌کنند.
- نوع ضمانت‌نامه و میزان ریسک آن: انواع ضمانت نامه بانکی ریسک‌های متفاوتی برای بانک ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال، ضمانت‌نامه‌هایی مانند تعهد پرداخت که ریسک بالاتری برای بانک دارند، ممکن است کارمزد بیشتری نسبت به ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه داشته باشند. ضمانت‌نامه‌هایی که امکان مطالبه عندالمطالبه را دارند، معمولاً با کارمزد بیشتری همراه هستند.
- نوع و کیفیت وثیقه ارائه شده:
- وثایق نقدی (مانند سپرده‌های بانکی) به دلیل نقدشوندگی بالا و ریسک پایین، منجر به کمترین میزان کارمزد می‌شوند.
- وثایق غیرنقدی (مانند املاک یا سهام) به دلیل نیاز به کارشناسی، هزینه‌های نگهداری، و ریسک‌های نقدشوندگی، معمولاً با کارمزدهای بالاتری همراه هستند. ضمانت نامه بانکی با سند ملکی یا دریافت ضمانت نامه بانکی با سفته به دلیل ماهیت غیرنقدی، معمولاً هزینه‌های بیشتری را به متقاضی تحمیل می‌کنند.
- رتبه اعتباری متقاضی: مشتریان خوش‌حساب با سابقه اعتباری درخشان و روابط بلندمدت با بانک، ممکن است از تخفیفات ویژه‌ای در نرخ کارمزد بهره‌مند شوند. رتبه اعتباری بالاتر نشان‌دهنده ریسک کمتر برای بانک است.
- سیاست‌های داخلی بانک: هرچند چارچوب کلی نرخ کارمزد توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود، اما نرخ‌های دقیق و جزئیات مربوط به هزینه‌های جانبی ممکن است بین بانک‌های مختلف متفاوت باشد.
- مصوبات بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، حداقل و حداکثر نرخ کارمزد برای انواع ضمانت نامه بانکی را تعیین و به بانک‌ها ابلاغ می‌کند که این نرخ‌ها مبنای محاسبات قرار می‌گیرند.
۴.۲. انواع هزینه‌ها و نحوه محاسبه
هزینه ضمانت نامه بانکی شامل چند بخش اصلی است که هر کدام به نحو خاصی محاسبه می‌شوند:
- کارمزد صدور: این اصلی‌ترین بخش هزینه است و معمولاً به صورت درصدی از مبلغ ضمانت‌نامه و به صورت سالیانه محاسبه می‌شود. این درصد بسته به نوع ضمانت‌نامه، وثیقه، و رتبه اعتباری متقاضی، می‌تواند بین ۰.۵% تا ۳% سالیانه متغیر باشد.
مثال: برای یک ضمانت‌نامه به مبلغ ۱ میلیارد تومان و کارمزد سالیانه ۱.۵ درصد، هزینه صدور در سال اول ۱۵ میلیون تومان خواهد بود.
این کارمزد در ابتدای دوره صادر و دریافت می‌شود.
- کارمزد تمدید/اصلاحیه: در صورتی که نیاز به تمدید مدت اعتبار ضمانت‌نامه یا اعمال تغییراتی در مفاد آن باشد، کارمزدی بابت تمدید یا اصلاحیه دریافت می‌شود. این کارمزد معمولاً کمتر از کارمزد صدور اولیه است و ممکن است بین ۰.۲۵% تا ۱% مبلغ ضمانت‌نامه برای تمدید باشد.
- هزینه‌های جانبی: علاوه بر کارمزد اصلی، ممکن است هزینه‌های دیگری نیز به متقاضی تحمیل شود:
- هزینه کارشناسی وثایق: در صورت ارائه وثایق غیرنقدی مانند ملک یا سهام، هزینه کارشناسی رسمی این دارایی‌ها از متقاضی دریافت می‌شود.
- حق تمبر مالیاتی: بر اساس قوانین مالیاتی کشور، درصدی از مبلغ ضمانت‌نامه به عنوان حق تمبر مالیاتی اخذ و به حساب دولت واریز می‌شود. این مبلغ معمولاً ثابت و بر اساس تعرفه‌های مصوب است.
- هزینه ثبت قرارداد (در صورت نیاز): در برخی موارد خاص، ممکن است نیاز به ثبت قرارداد اصلی یا قرارداد وثیقه در دفاتر اسناد رسمی باشد که هزینه‌های مربوط به آن به عهده متقاضی است.
- هزینه بیمه (در صورت نیاز): در موارد بسیار خاص، ممکن است بانک درخواست بیمه خاصی را برای وثیقه یا خود ضمانت‌نامه داشته باشد.
۴.۳. نکات مهم در خصوص هزینه‌ها
برای مدیریت بهینه هزینه ضمانت نامه بانکی و جلوگیری از غافلگیری‌های مالی، توجه به نکات زیر ضروری است:
- استعلام دقیق و مکتوب: همواره قبل از هر اقدامی، نرخ دقیق کارمزد و تمامی هزینه‌های جانبی را به صورت مکتوب از بانک استعلام کنید. این کار از ابهامات بعدی جلوگیری می‌کند.
- امکان مذاکره: برای مبالغ بالای ضمانت‌نامه یا مشتریان استراتژیک و خوش‌حساب، در برخی موارد امکان مذاکره برای دریافت تخفیف در نرخ کارمزد وجود دارد.
- توجه به نرخ‌های متغیر سالیانه: برنامه‌ریزی مالی خود را با در نظر گرفتن اینکه کارمزد اغلب به صورت سالیانه محاسبه می‌شود، انجام دهید. این موضوع می‌تواند بر جریان نقدی کسب‌وکار در بلندمدت تأثیر بگذارد.
- بررسی دقیق نوع وثیقه: انتخاب وثیقه مناسب می‌تواند به طور مستقیم بر کاهش هزینه‌ها تأثیر بگذارد. وثایق نقدی معمولاً ارزان‌تر هستند، در حالی که ضمانت نامه بانکی با سند ملکی یا دریافت ضمانت نامه بانکی با سفته ممکن است هزینه‌های بیشتری را به دلیل ریسک بالاتر و نیاز به کارشناسی تحمیل کنند.
- مدت اعتبار: مدت اعتبار ضمانت‌نامه را با دقت برآورد کنید تا از تمدیدهای غیرضروری و تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری شود.
۵. نکات مهم دیگر در خصوص ضمانت‌نامه بانکی
پس از درک عمیق از ضمانت نامه بانکی چیست، انواع ضمانت نامه بانکی، چگونه ضمانت نامه بانکی بگیریم و هزینه ضمانت نامه بانکی، آشنایی با سایر نکات کلیدی مربوط به این ابزار مالی اهمیت ویژه‌ای دارد. این نکات به شما کمک می‌کنند تا مدیریت بهتری بر ضمانت‌نامه‌های خود داشته باشید و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
۵.۱. تمدید ضمانت‌نامه
مدت اعتبار ضمانت‌نامه‌های بانکی معمولاً محدود و از پیش تعیین شده است. در صورتی که پروژه یا تعهد اصلی فراتر از این مدت به طول انجامد، یا ذی‌نفع نیاز به ادامه تضمین داشته باشد، امکان تمدید ضمانت‌نامه وجود دارد. تمدید ضمانت‌نامه بانکی معمولاً با درخواست کتبی ذی‌نفع و موافقت بانک (ضامن) و ضمانت‌خواه انجام می‌شود. این درخواست باید قبل از تاریخ سررسید ضمانت‌نامه ارائه شود تا از بی‌اعتبار شدن آن جلوگیری گردد.
بانک برای تمدید ضمانت‌نامه، مجدداً شرایط اعتباری و وثایق را بررسی می‌کند و کارمزدی بابت تمدید (که معمولاً کمتر از کارمزد صدور اولیه است) از ضمانت‌خواه دریافت می‌نماید. تمدید به ذی‌نفع اطمینان می‌دهد که پوشش مالی همچنان برقرار است و به ضمانت‌خواه فرصت می‌دهد تا تعهدات خود را به پایان برساند.
۵.۲. ابطال ضمانت‌نامه
ابطال ضمانت‌نامه بانکی به معنای خاتمه یافتن اعتبار حقوقی و مالی آن است. این فرآیند معمولاً در یکی از شرایط زیر اتفاق می‌افتد:
- اتمام تعهد: زمانی که ضمانت‌خواه تمامی تعهدات خود را نسبت به ذی‌نفع به طور کامل و موفقیت‌آمیز انجام داده باشد.
- درخواست کتبی ذی‌نفع: ذی‌نفع می‌تواند با ارائه درخواست کتبی به بانک، اعلام رضایت خود از عملکرد ضمانت‌خواه را اعلام و تقاضای ابطال ضمانت‌نامه را کند. این رایج‌ترین روش ابطال است.
- انقضای مدت اعتبار: در صورتی که مدت زمان اعتبار ضمانت‌نامه بدون هیچگونه مطالبه‌ای از سوی ذی‌نفع به پایان برسد، ضمانت‌نامه به طور خودکار بی‌اعتبار و ابطال شده تلقی می‌شود.
پس از ابطال، وثایق ارائه شده توسط ضمانت‌خواه، پس از طی مراحل اداری و اطمینان از عدم وجود تعهدات باقی‌مانده، آزاد و به وی بازگردانده می‌شوند. این فرآیند به ویژه در مواردی که ضمانت نامه بانکی با سند ملکی یا سایر وثایق ارزشمند صادر شده باشد، برای متقاضی اهمیت زیادی دارد.
۵.۳. مطالبه ضمانت‌نامه
مطالبه ضمانت‌نامه بانکی زمانی رخ می‌دهد که ضمانت‌خواه به تعهدات اصلی خود در قبال ذی‌نفع عمل نکرده باشد. در این شرایط، ذی‌نفع می‌تواند با ارائه درخواست کتبی به بانک (ضامن) و مستندات مربوط به عدم ایفای تعهد، وجه ضمانت‌نامه را مطالبه کند. فرآیند مطالبه معمولاً سریع و بدون قید و شرط است و بانک موظف است در اسرع وقت مبلغ ضمانت‌نامه را به ذی‌نفع پرداخت کند.
پس از پرداخت وجه به ذی‌نفع، بانک ضامن برای جبران خسارت خود، به سراغ وثایق ارائه شده توسط ضمانت‌خواه می‌رود. در صورتی که وثیقه نقدی باشد، بانک به راحتی می‌تواند آن را برداشت کند. اما در مورد وثایق غیرنقدی (مانند ضمانت نامه بانکی با سند ملکی یا دریافت ضمانت نامه بانکی با سفته)، بانک ممکن است نیاز به طی کردن مراحل قانونی برای نقد کردن وثیقه داشته باشد. این امر پیامدهای مالی و اعتباری جدی برای ضمانت‌خواه به دنبال خواهد داشت.
۵.۴. قابلیت انتقال
یکی از ویژگی‌های مهم ضمانت‌نامه‌های بانکی، اصل غیرقابل انتقال بودن آنهاست. به طور کلی، ضمانت‌نامه‌های بانکی فقط به نفع شخص یا نهادی صادر می‌شوند که نامشان به عنوان ذی‌نفع در متن ضمانت‌نامه ذکر شده است و نمی‌توان آنها را به شخص ثالثی منتقل کرد. این اصل برای حفظ حقوق و تعهدات طرفین و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی رعایت می‌شود.
با این حال، در موارد بسیار خاص و تنها با ذکر صریح در متن ضمانت‌نامه و موافقت کتبی تمامی طرفین (یعنی بانک، ضمانت‌خواه و ذی‌نفع اولیه)، ممکن است امکان انتقال یا واگذاری ضمانت‌نامه به شخص ثالث فراهم شود. این موارد استثنا هستند و معمولاً در قراردادهای پیچیده و بزرگ تجاری بین‌المللی رخ می‌دهند. اما به عنوان قاعده کلی، باید فرض بر غیرقابل انتقال بودن ضمانت‌نامه بانکی گذاشت.
۵.۵. مسئولیت بانک و ضمانت‌خواه پس از مطالبه
مسئولیت بانک در قبال ذی‌نفع، پس از مطالبه وجه ضمانت‌نامه و پرداخت آن به پایان می‌رسد. در واقع، بانک فقط تا سقف مبلغ قید شده در ضمانت‌نامه و در صورت احراز عدم ایفای تعهد، به ذی‌نفع پرداخت می‌کند. این تعهد بانک، غیرقابل برگشت و مستقل از اختلافات احتمالی بین ضمانت‌خواه و ذی‌نفع در قرارداد اصلی است.
پس از اینکه بانک وجه ضمانت‌نامه را به ذی‌نفع پرداخت کرد، ضمانت‌خواه بدهکار بانک محسوب می‌شود. بانک برای بازپس‌گیری مبلغ پرداختی، از وثایق و تضمیناتی که ضمانت‌خواه در ابتدا برای صدور ضمانت‌نامه ارائه داده بود، استفاده می‌کند. اگر وثایق نقدی باشند (مانند سپرده)، بانک به راحتی برداشت می‌کند. در غیر این صورت، بانک برای وصول طلب خود، اقدام به نقد کردن وثایق غیرنقدی مانند ملک (در ضمانت نامه بانکی با سند ملکی) یا سفته‌ها (در دریافت ضمانت نامه بانکی با سفته) می‌کند. این فرآیند ممکن است شامل اقدامات حقوقی و اجرایی باشد و می‌تواند اعتبار و وضعیت مالی ضمانت‌خواه را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
سوالات متداول
ضمانت نامه بانکی چیست؟
ضمانت‌نامه بانکی سندی است که در آن بانک به درخواست یک شخص یا شرکت متعهد می‌شود در صورت عدم ایفای تعهدات قراردادی، مبلغ معینی را به ذی‌نفع بپردازد.
انواع ضمانت نامه بانکی کدامند؟
انواع ضمانت نامه بانکی شامل شرکت در مناقصه، حسن انجام کار/تعهد، پیش‌پرداخت، استرداد کسور وجه‌الضمان، ضمانت نامه تعهد پرداخت، و گمرکی می‌شوند.
چگونه ضمانت نامه بانکی بگیریم؟
برای دریافت ضمانت‌نامه بانکی باید به بانک مراجعه، درخواست کتبی ارائه، مدارک هویتی و مالی تکمیل و وثایق مورد قبول بانک را فراهم کنید.
آیا می‌توان ضمانت نامه بانکی را با سفته دریافت کرد؟
بله، دریافت ضمانت نامه بانکی با سفته امکان‌پذیر است، اما معمولاً نیازمند پشتوانه‌های اضافی یا چندین سفته با مبالغ بالاتر به عنوان وثیقه نزد بانک است.
هزینه ضمانت نامه بانکی چگونه محاسبه می‌شود؟
هزینه ضمانت نامه بانکی بر اساس مبلغ، مدت اعتبار، نوع ضمانت‌نامه، نوع وثیقه، و رتبه اعتباری متقاضی محاسبه شده و شامل کارمزد صدور و هزینه‌های جانبی است.
آیا امکان دریافت ضمانت نامه بانکی با سند ملکی وجود دارد؟
بله، ضمانت نامه بانکی با سند ملکی از جمله روش‌های رایج برای ارائه وثیقه غیرنقدی است که نیازمند کارشناسی و ارزش‌گذاری ملک توسط بانک است.
ضمانت نامه حسن انجام کار چیست؟
ضمانت نامه حسن انجام کار تضمین می‌کند که پیمانکار پروژه را طبق مفاد قرارداد و استانداردهای تعیین شده به پایان برساند.
ضمانت نامه شرکت در مناقصه چه کاربردی دارد؟
ضمانت نامه شرکت در مناقصه جدیت متقاضی را برای حضور در مناقصه و عدم انصراف از آن در صورت برنده شدن تضمین می‌کند.
ضمانت نامه تعهد پرداخت چیست؟
ضمانت نامه تعهد پرداخت تعهد بازپرداخت وام، تسهیلات، اقساط یا سایر تعهدات مالی توسط ضمانت‌خواه را به ذی‌نفع تضمین می‌کند.