در چه شرایطی مهریه به زن تعلق میگیرد؟

مهریه به محض جاری شدن عقد نکاح، به عنوان یک حق مالی شرعی و قانونی، به زن تعلق می گیرد و او می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند، چه در طول زندگی مشترک و چه در زمان طلاق. این حق از لحظه خوانده شدن صیغه عقد بر ذمه مرد قرار می گیرد و ربطی به شروع زندگی مشترک یا حتی وقوع رابطه زناشویی ندارد، مگر در موارد خاصی که قانون پیش بینی کرده است.

خب، بیایید رو راست باشیم؛ وقتی اسم مهریه می آید، خیلی ها حسابی سردرگم می شوند. یکی می گوید: «آقا اصلاً مهریه مال کیه؟» دیگری می پرسد: «اگه زن خیانت کنه، باز هم مهریه بهش تعلق می گیره؟» یا مثلاً « اگه هنوز عروسی نگرفته باشیم، مهریه چطور میشه؟» این سوال ها و کلی ابهام دیگه، طبیعیه. بالاخره مهریه یک موضوع مهم و پرچالش تو زندگی زناشوییه و دونستن جزئیاتش برای هر دو طرف، هم زن و هم مرد، حسابی واجبه. خیلی وقت ها، باورهای غلط و شنیده های اشتباه، آدم رو به بیراهه می بره و ممکنه باعث دردسرهای بزرگی بشه. برای همین، امروز می خوایم یه جوری پرونده مهریه رو باز کنیم که هیچ جای ابهامی باقی نمونه و همه چیز رو براتون روشن و شفاف توضیح بدیم.

مهریه چیه و از کجا اومده؟ یه نگاه به ریشه های قانونی

قبل از اینکه شیرجه بزنیم تو بحث اصلی، خوبه که اول بفهمیم اصلاً مهریه چیه و جایگاهش تو قانون ما کجاست. مهریه، که تو منابع فقهی و قانونی بهش «مَهر» هم میگن، یه جور حق مالیه که مرد تو ازدواج دائم یا موقت به زن میده. یه جور هدیه یا تعهد مالیه که مرد قبول می کنه و تو سند ازدواج هم ثبت میشه. شاید بپرسید این حق از کی مال زن میشه؟ قانون مدنی ما، خصوصاً ماده ۱۰۸۲، خیلی صریح میگه که زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک مهریه میشه. یعنی چی؟ یعنی همین که عقد خونده شد، دیگه مهریه مال زنه و میتونه هر تصرفی که دلش خواست توش بکنه؛ مثلاً بفروشه، ببخشه، یا هر کار دیگه ای. پس این رو تو ذهنتون داشته باشید که مهریه، یه طلب نیست که بعداً ایجاد بشه، بلکه یه حق مالیه که از همون ثانیه های اول عقد، پابرجا و قطعیه.

انواع مهریه رو بشناسیم: از مهرالمسمی تا مهرالسنه

مهریه، فقط یه اسم کلی نیست و خودش انواع و اقسام مختلفی داره که هر کدوم شرایط خاص خودشون رو دارن. بیایید با هم ببینیم این انواع چی هستن:

۱. مهرالمسمی: همون مهریه ای که اسمش تو عقدنامه هست!

این رایج ترین نوع مهریه است. همون چیزیه که قبل از عقد، زن و مرد و خانواده هاشون سرش توافق می کنن و دقیقاً مقدارش مشخص میشه. مثلاً «۱۰۰ سکه بهار آزادی»، یا «یک دانگ از فلان خونه»، یا «مبلغ مشخصی پول نقد». این مهریه باید مشخص، معین و دارای ارزش مالی باشه. وقتی مهرالمسمی تو عقدنامه قید میشه، مرد باید همون چیزی رو که قبول کرده، به زن پرداخت کنه. اگه به هر دلیلی، مثلاً به خاطر ابهام زیاد یا مشخص نبودن مقدار، مهرالمسمی قابل اجرا نباشه، اونوقت داستان فرق می کنه که جلوتر بهش می رسیم.

۲. مهرالمثل: وقتی مهریه ای نداریم، ولی باید حساب و کتاب کنیم!

حالا فرض کنید تو عقدنامه، مهریه ای مشخص نشده، یا مهریه ای که تعیین شده، به دلایلی مشکل داره و باطل شده. اینجا اگه بین زوجین نزدیکی (رابطه زناشویی) اتفاق افتاده باشه، زن بدون مهریه نمی مونه. قانون میگه باید بهش «مهرالمثل» پرداخت بشه. مهرالمثل چیه؟ یعنی با توجه به جایگاه و شخصیت زن، وضعیت خانوادگی اش، میزان تحصیلاتش، عرف جامعه و حتی وضعیت مالی مرد، یه مقدار مهریه براش در نظر می گیرن. یه جورایی قیمت گذاری میشه! البته این قضیه برای زمانیه که مهریه یا اصلاً تعیین نشده، یا باطل بوده و نزدیکی هم انجام شده.

۳. مهرالمتعه: جبران خسارت قبل از شروع زندگی واقعی!

این نوع مهریه هم شبیه مهرالمثله، ولی یه فرق اساسی داره. مهرالمتعه برای زمانیه که مهریه تو عقد مشخص نشده (یا باطل بوده)، اما قبل از اینکه نزدیکی بین زن و مرد اتفاق بیفته، طلاق می گیرن. یعنی هنوز زندگی مشترک به معنی واقعی شروع نشده. تو این حالت، زن هم باز بدون دستمزد نمیمونه، ولی مهریه ای که بهش تعلق می گیره، فقط بر اساس وضعیت مالی و توانایی های اقتصادی مرد تعیین میشه. دیگه اینجا به شان و منزلت زن کاری ندارن، چون رابطه زناشویی برقرار نشده.

۴. مهرالسنه: مهریه به سبک صدر اسلام!

مهرالسنه، یه مفهوم فقهی تره که معمولاً تو عقدنامه های امروزی کمتر بهش اشاره میشه. این مهریه، همون مقداریه که تو زمان پیامبر اسلام برای دختران ایشون تعیین می شده؛ یعنی ۵۰۰ درهم نقره. البته امروزه این مقدار بر اساس نرخ روز نقره یا معادل اون به سکه یا پول محاسبه میشه. اگه تو عقدنامه ای به این مهریه اشاره شده باشه، خب زن می تونه همون رو مطالبه کنه.

مهریه به محض عقد، حق شماست!

خیلی مهمه که این نکته رو خوب بفهمیم و به خاطر بسپاریم: مهریه، به محض اینکه صیغه عقد نکاح خونده میشه، به زن تعلق می گیره و دیگه مال اوست. این حرف من نیست، حرف قانونه! (باز هم تاکید می کنیم روی ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی). یعنی چی؟ یعنی از نظر قانونی، نیازی نیست که حتماً عروسی کرده باشید، یا رابطه زناشویی برقرار شده باشه تا بگیم مهریه مال زنه. نه! همین که عقد جاری شد، حق مهریه برای زن ایجاد شده و می تونه هر زمان که بخواد، اون رو مطالبه کنه. مرد هم موظفه که این حق رو پرداخت کنه.

تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: سرنوشت پول چطور مشخص میشه؟

حالا که فهمیدیم مهریه از کی مال زن میشه، بیایید ببینیم تو پرداختش چه فرقایی ممکنه وجود داشته باشه. دو تا اصطلاح خیلی مهم اینجا هست: عندالمطالبه و عندالاستطاعه.

۱. مهریه عندالمطالبه: هر وقت زن خواست، مرد باید بده!

بیشتر مهریه ها از این نوع هستن. یعنی زن هر وقت که اراده کنه و مهریه اش رو بخواد، مرد باید اون رو پرداخت کنه. اینجا دیگه توانایی مالی مرد، تو اصل تعلق مهریه تاثیری نداره. اگه مرد پول داشته باشه، باید فوراً بده. اگه نداشته باشه (یعنی اعسار پیدا کنه)، میتونه از دادگاه درخواست تقسیط (قسط بندی) مهریه رو بکنه. دادگاه هم با بررسی وضعیت مالی مرد، تصمیم میگیره که مهریه رو چطور و با چه اقساطی پرداخت کنه. این رو هم اضافه کنم که تا ۱۱۰ سکه از مهریه عندالمطالبه، تو قانون ما حمایت بیشتری داره و ممکنه برای مردی که با وجود داشتن توانایی مالی از پرداختش سر باز میزنه، تبعات حقوقی جدی تری داشته باشه.

۲. مهریه عندالاستطاعه: وقتی پول باشه، باید داد!

تو این حالت، پرداخت مهریه منوط به اینه که مرد توانایی مالی (استطاعت) پرداختش رو داشته باشه. یعنی تا وقتی مرد مال و اموالی نداره، زن نمی تونه اونو تحت فشار بذاره یا بخاطر مهریه زندانیش کنه. مطالبه مهریه عندالاستطاعه، کمی پیچیده تره و زن باید ثابت کنه که مرد توانایی مالی پرداخت رو داره. این نوع مهریه، معمولاً برای حفظ بنیان خانواده و جلوگیری از فشار بی مورد به مرد تعیین میشه، اما ممکنه تو عمل، مطالبه اش رو برای زن سخت تر کنه.

مطالبه مهریه در طول زندگی مشترک: لزومی به طلاق نیست!

این هم یک باور غلط رایجه که خیلیا فکر می کنن زن فقط وقتی می تونه مهریه رو بگیره که قصد طلاق داشته باشه. ابداً! زن میتونه تو طول زندگی مشترک و بدون اینکه حتی حرفی از طلاق باشه، مهریه اش رو مطالبه کنه. این حق، مال اون هست و میتونه هر زمان که خواست، اون رو به اجرا بذاره. از نظر قانونی، مطالبه مهریه هیچ ربطی به اینکه زندگی ادامه داره یا نه، نداره. روش های اولیه مطالبه هم می تونه از طریق مراجعه به دفترخانه ثبت عقد، اداره ثبت اسناد، یا مستقیماً از طریق دادگاه باشه.

مهریه بعد از فوت: ارثی که باقی می ماند

زندگی همیشه بر وفق مراد نیست و گاهی یکی از زوجین فوت می کنه. تو این شرایط، تکلیف مهریه چی میشه؟

• اگه زن فوت کنه: اگه خدای نکرده زن قبل از دریافت مهریه اش فوت کنه، حق مهریه اون از بین نمیره. این حق مالی، مثل بقیه اموالش، به ورثه اش (پدر و مادر و فرزندانش) منتقل میشه و اونها می تونن مهریه رو از مرد مطالبه کنن.
• اگه مرد فوت کنه: تو این حالت هم مهریه زن پابرجا می مونه و او میتونه مهریه اش رو از ترکه (اموالی که از مرد به جا مونده) مطالبه کنه. حتی قبل از اینکه ورثه مرد اموالش رو تقسیم کنن، اولویت با پرداخت دیون و بدهی هاست که مهریه زن هم جزو اونهاست. پس هیچ نگرانی ای از بابت از بین رفتن مهریه با فوت مرد وجود نداره.

شرایط خاص و سناریوهای مختلف تعلق مهریه

تا اینجا درباره اصول کلی صحبت کردیم، حالا بیایید بریم سراغ شرایط خاص تری که ممکنه پیش بیاد و ببینیم تو هر کدوم، وضعیت مهریه چطور میشه.

مهریه در صورت طلاق: بسته به نوع طلاق فرق می کنه؟

طلاق یکی از شایع ترین موقعیت هایی هست که موضوع مهریه حسابی داغ میشه. ببینیم تو انواع طلاق، چه اتفاقی برای مهریه میفته:

1. طلاق از طرف مرد: اگه مرد بدون دلیل موجه و فقط به خواست خودش بخواد زنش رو طلاق بده، باید تمام مهریه زن رو (به نرخ روز) پرداخت کنه. اینجا مهریه کامل و بدون هیچ چون و چرایی به زن تعلق می گیره.
2. طلاق از طرف زن: اگه زن به دلیل عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل در زندگی) یا دلایل موجه دیگه، از دادگاه درخواست طلاق بده، باز هم مهریه بهش تعلق می گیره. البته ممکنه تو بعضی از طلاق ها مثل «طلاق خلع» یا «طلاق مبارات»، زن برای اینکه دادگاه راضی به طلاق بشه و از همسرش جدا شه، بخشی یا تمام مهریه اش رو ببخشه. (که در ادامه به این موضوع هم اشاره می کنیم)
3. طلاق توافقی: تو طلاق توافقی، زن و مرد با هم به یه توافق جامع میرسن؛ از مهریه و نفقه گرفته تا حضانت بچه ها و جهیزیه. اینجا هم بسته به توافق خودشون، ممکنه زن مهریه اش رو ببخشه، یا قسطی دریافت کنه، یا کامل بگیره. دادگاه هم به این توافق احترام می ذاره و بر اساس همون حکم صادر می کنه.

مهریه دختر باکره: اگه عروسی نکرده باشیم چی؟

این یکی از سوال های پر تکراره. اگه عقد صورت گرفته باشه، ولی هنوز رابطه زناشویی (نزدیکی) بین زن و مرد اتفاق نیفتاده باشه و بعد تصمیم به طلاق بگیرن، مهریه چطور میشه؟ قانون اینجا رو هم پیش بینی کرده. تو این حالت، اگه زن «باکره» باشه و طلاق قبل از نزدیکی اتفاق بیفته، به جای تمام مهریه، نصف مهریه تعیین شده بهش تعلق می گیره. اثبات باکره بودن هم معمولاً از طریق پزشکی قانونی انجام میشه.

مهریه در عقد موقت (صیغه): حق و حقوق محفوظه!

عقد موقت هم مثل عقد دائم، یه سری حقوق و تکالیف داره. تو عقد موقت (صیغه)، مهریه باید حتماً موقع عقد مشخص و معین بشه، وگرنه عقد باطل میشه. اگه مهریه به درستی تعیین شده باشه، حتی اگه نزدیکی هم صورت نگیره، باز هم تمام مهریه به زن تعلق می گیره. حالا ممکنه بگید اگه عقد ثبت نشده باشه چی؟ اگه عقد موقت ثبت نشده باشه، زن باید با دلایل و مدارک دیگه مثل شهادت شهود، وجود عقد و مهریه رو اثبات کنه که خب طبیعتاً کار رو سخت تر میکنه.

مهریه زن باردار: بارداری اثری روی مهریه نداره!

خیلی ها فکر می کنن اگه زن باردار باشه و طلاق بگیره، وضعیت مهریه اش فرق می کنه. نه! اصلاً اینطور نیست. بارداری زن هیچ تاثیری روی حق مهریه اون نداره و زن باردار هم مثل بقیه، مستحق دریافت تمام مهریه اش هست. البته زن باردار بعد از طلاق، ممکنه حقوق مالی دیگه ای هم داشته باشه، مثل نفقه ایام عده، نفقه فرزند و هزینه های زایمان، ولی اینها ربطی به اصل مهریه نداره.

باورهای غلط رو کنار بذاریم: مواردی که مهریه به زن تعلق نمی گیره یا کم میشه

حالا که حسابی با شرایط تعلق مهریه آشنا شدیم، بیایید بریم سراغ اون مواردی که مهریه یا اصلاً به زن تعلق نمی گیره، یا مقدارش کم میشه. اینجا می خوایم یه سری باورهای غلط رو هم اصلاح کنیم، چون خیلی ها تو این زمینه اطلاعات اشتباهی دارن.

فسخ نکاح: ازدواج به هم می خوره!

فسخ نکاح با طلاق فرق می کنه. تو فسخ نکاح، به دلایل خاصی که تو قانون اومده (مثل عیوب خاص در زن یا مرد، یا تدلیس و فریب)، عقد ازدواج از ابتدا باطل میشه. اینجا وضعیت مهریه فرق می کنه:

• اگه فسخ نکاح قبل از نزدیکی باشه: اگه عقد به خاطر عیوب زن یا تدلیس، قبل از اینکه رابطه زناشویی اتفاق بیفته، فسخ بشه، هیچ مهریه ای به زن تعلق نمی گیره.
• اگه فسخ نکاح بعد از نزدیکی باشه: اینجا هم بسته به دلیل فسخ فرق می کنه. اگه به دلیل عیوب زن باشه، باز هم مهریه ممکنه تعلق نگیره یا کم بشه. اما اگه به دلیل تدلیس و فریب مرد باشه، زن می تونه مهریه اش رو مطالبه کنه.

نکاح باطل: انگار از اول ازدواجی نبوده!

نکاح باطل یعنی عقدی که از اساس مشکل شرعی یا قانونی داشته (مثلاً ازدواج با محارم، یا ازدواج در زمان عده). تو این حالت، اصلاً ازدواج از نظر قانون و شرع باطل بوده و هیچ اثری نداره. پس طبیعتاً هیچ حق مهریه ای هم برای زن ایجاد نمیشه، چون از اول عقد صحیح و قانونی ای وجود نداشته. اما یه استثنای مهم هست: اگه زن از باطل بودن عقد خبر نداشته باشه (یعنی جاهل به بطلان باشه) و نزدیکی هم اتفاق افتاده باشه، می تونه مهرالمثل رو مطالبه کنه. این یه جور حمایته از زنی که فریب خورده یا بی خبر بوده.

بخشش مهریه توسط زن (ابراء ذمه): از دست دادن حق

خودمانیم، گاهی اوقات زن، با رضایت و اختیار خودش، تمام یا قسمتی از مهریه اش رو به مرد میبخشه. به این کار تو اصطلاح حقوقی «ابراء ذمه» میگن. اگه زن واقعاً با رضایت کامل و بدون هیچ فشاری این کار رو بکنه، دیگه نمی تونه دوباره مهریه ای رو که بخشیده، مطالبه کنه. این بخشش باید شفاف و روشن باشه؛ میتونه شفاهی باشه، یا با یه دست نوشته، یا بهتر از همه، تو دفتر اسناد رسمی ثبت بشه تا هیچ حرف و حدیثی باقی نمونه. خیلی ها این «ابراء» رو با «بذل» مهریه تو طلاق خلع اشتباه می گیرن که فرق دارن. تو طلاق خلع، زن برای اینکه از مرد جدا بشه، مهریه اش رو میبخشه و تا قبل از تموم شدن مدت عده، می تونه از بخشش خودش برگرده، اما تو ابراء ذمه، این امکان رجوع دیگه وجود نداره.

یکی از مهمترین نکات درباره مهریه اینه که این حق مالی، به محض جاری شدن عقد نکاح به زن تعلق می گیره و تحت هیچ شرایطی، بجز مواردی که خود قانون صریحاً گفته، از بین نمیره یا قابل تادیه نیست.

اصلاح باورهای غلط رایج: اینا مهریه رو از بین نمی برن!

حالا بریم سراغ اون چیزایی که خیلیا فکر می کنن مهریه رو باطل می کنه، ولی قانون چیز دیگه ای میگه:

آیا خیانت زن باعث از بین رفتن مهریه می شود؟

این یکی از رایج ترین و قوی ترین باورهای غلط تو جامعه اس. خیلی ها فکر می کنن اگه زن خدای نکرده خیانت کنه، دیگه مهریه بهش تعلق نمی گیره. اما واقعیت حقوقی اینه: خیر، اصلاً! مهریه یه حق مالیه که با عقد ازدواج ایجاد میشه و هیچ ربطی به مسائل اخلاقی یا کیفری زن (مثل خیانت، رابطه نامشروع یا حتی ارتکاب جرم) نداره. حتی اگه زن مرتکب خیانت هم بشه، باز هم مهریه اش پابرجا می مونه و میتونه اون رو مطالبه کنه. دادگاه ها تو این موارد، کاملاً به اصل مهریه پایبند هستن و کاری به رفتار زن تو زندگی مشترک ندارن.

آیا عدم تمکین (عام و خاص) باعث از بین رفتن مهریه می شود؟

این هم یه باور غلط دیگه س. عدم تمکین یعنی زن وظایف زناشویی خودش رو (چه وظایف کلی زندگی و چه وظایف خاص زناشویی) انجام نده. خیلیا فکر می کنن اگه زن «ناشزه» بشه (یعنی تمکین نکنه)، مهریه بهش تعلق نمی گیره. باز هم جواب قاطعانه «خیر» هست! عدم تمکین می تونه باعث بشه که نفقه به زن تعلق نگیره، یعنی مرد دیگه موظف به پرداخت خرج و مخارج زن نباشه، اما روی مهریه هیچ اثری نداره. مهریه سر جای خودش محفوظه و زن می تونه اون رو مطالبه کنه.

آیا عدم ثبت ازدواج باعث از بین رفتن مهریه می شود؟

ازدواج دائم حتماً باید تو دفترخانه های رسمی ثبت بشه. حالا اگه به هر دلیلی ثبت نشه، آیا مهریه از بین میره؟ نه، بازم خیر! اصل عقد ازدواج و حق مهریه پابرجا می مونه. اما خب، عدم ثبت ازدواج کار زن رو برای اثبات عقد و مطالبه مهریه حسابی سخت می کنه. زن باید بتونه وجود عقد و میزان مهریه رو با مدارک دیگه مثل شهادت شهود، اقرار مرد یا هر مدرک دیگه ای تو دادگاه ثابت کنه.

آیا مهریه مشمول مرور زمان می شود؟

مرور زمان یعنی بعد از گذشت مدت زمان مشخصی، دیگه نتونیم یک حقی رو مطالبه کنیم. تو خیلی از دعاوی این مرور زمان وجود داره، اما خوشبختانه برای مطالبه مهریه، مرور زمان وجود نداره. یعنی زن می تونه هر زمانی که خواست (حتی بعد از سالیان سال)، مهریه اش رو مطالبه کنه و این حق با گذشت زمان از بین نمیره.

مراحل کلی مطالبه مهریه و چندتا نکته کاربردی

حالا که همه چیز رو درباره تعلق و عدم تعلق مهریه می دونیم، بد نیست یه نگاهی هم به مراحل کلی گرفتن مهریه و چندتا نکته مهم بندازیم. البته یادتون باشه اینا فقط یه راهنمای کلیه و تو هر پرونده ای، جزئیات ممکنه فرق کنه.

گام های اولیه برای مطالبه مهریه

1. دفترخانه ثبت عقد: اولین قدم معمولاً از همون دفترخانه ای شروع میشه که عقد رو توش ثبت کردین. میشه از اونجا تقاضای صدور اجرائیه مهریه رو بکنید.
2. اداره ثبت اسناد: بعد از دفترخانه، اگه مرد اموالی داشته باشه که سند رسمی دارن (مثل ملک یا ماشین)، میشه از طریق اجرای ثبت اسناد، اون اموال رو توقیف کرد تا مهریه ازشون وصول بشه.
3. دادگاه خانواده: اگه از طریق ثبت به جایی نرسیدید، یا مرد اموال رسمی به نام خودش نداره، باید دادخواست مطالبه مهریه رو تو دادگاه خانواده مطرح کنید.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص خانواده

موضوع مهریه و کلاً مسائل خانوادگی، واقعاً پیچیده است. از اونجایی که هر پرونده ای شرایط خاص خودش رو داره و قوانین هم جزئیات زیادی دارن، مشاوره با یه وکیل متخصص و کاربلد تو امور خانواده، حیاتیه. یه وکیل خوب می تونه راهنمایی تون کنه که از کدوم مسیر برید، چه مدارکی لازمه و چطور بهترین نتیجه رو بگیرید. پس قبل از هر اقدامی، حتماً با یه وکیل مشورت کنید.

نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز

این هم یه نکته مهمه. اگه مهریه سکه باشه، خب به نرخ روز محاسبه میشه. اما اگه مهریه یه مبلغ پول نقد باشه که مال خیلی وقت پیشه، چی؟ قانون اینجا هم راه حل داره. مهریه نقدی به نرخ روز محاسبه میشه. یعنی شاخص بانک مرکزی تو سالی که مهریه تعیین شده رو با شاخص سالی که درخواست مهریه دادین، مقایسه می کنن و بر اساس فرمول خاصی، ارزش مهریه رو به نرخ امروز به دست میارن. اینطوری حق و حقوق زن پایمال نمیشه و ارزش پول حفظ میشه.

تقسیط مهریه و داستان اعسار

ممکنه مرد توانایی پرداخت یک جای مهریه رو نداشته باشه. اینجا مرد میتونه از دادگاه درخواست «اعسار از پرداخت مهریه» بده. اگه دادگاه بعد از بررسی، ثابت کنه که مرد واقعاً توانایی مالی پرداخت یک جای مهریه رو نداره، حکم به تقسیط مهریه میده. یعنی مرد میتونه مهریه رو به صورت قسطی پرداخت کنه؛ مثلاً یک سکه پیش قسط و هر چند ماه یا سال، یک سکه دیگه. البته دادگاه تو این زمینه، هم وضعیت مالی زن رو در نظر می گیره، هم توانایی های مرد رو.

محدودیت های قانونی (۱۱۰ سکه و حکم جلب)

شاید شنیده باشید که میگن مهریه تا ۱۱۰ سکه زندان داره. این حرف تا حدی درسته. طبق قانون، اگه مرد مهریه عندالمطالبه رو تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی پرداخت نکنه و اعسارش هم تو دادگاه ثابت نشه، زن می تونه درخواست حکم جلب اون رو بده. اما اگه مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه باشه و مرد این مقدار رو پرداخت کرده باشه، دیگه برای مابقی اون، حکم جلب صادر نمیشه و زن فقط میتونه اموال مرد رو توقیف کنه تا به مهریه اش برسه. این قانون برای اینه که مردها به خاطر مهریه های سنگین، برای مدت طولانی تو زندان نمونن.

نتیجه گیری

خب، حسابی گشتیم و دیدیم که مهریه تو چه شرایطی به زن تعلق می گیره و چه وقتایی ممکنه داستانش فرق کنه. یادتون باشه مهریه یک حق شرعی و قانونی مهم برای زن هست که به محض عقد بهش تعلق می گیره و تو اکثر مواقع پابرجا می مونه. باورهای غلط زیادی تو این زمینه وجود داره که خیلیا رو به اشتباه میندازه؛ مثلاً اینکه خیانت یا عدم تمکین مهریه رو از بین می بره، که دیدیم اینطور نیست. قوانین مهریه پیچیدگی های خاص خودش رو داره و ممکنه تو هر پرونده ای، جزئیات کوچیکی باعث تغییرات بزرگی بشه.

برای همین، مهمترین توصیه ای که می تونم بهتون بکنم اینه که اگه خودتون یا اطرافیانتون توگیر مسائل مهریه هستید، هرگز بدون مشورت با یک وکیل متخصص خانواده، قدمی برندارید. یک وکیل خوب میتونه مثل یه راهنما تو این مسیر سخت کنار شما باشه و کمک کنه تا بهترین تصمیم رو بگیرید و از حقوق خودتون دفاع کنید. آگاهی از قانون، اولین قدم برای حفظ حقوق و جلوگیری از مشکلات احتمالیه.

سوالات متداول

اگر مهریه در عقدنامه قید نشده باشد، آیا به زن مهریه تعلق می گیرد؟

بله، در صورتی که مهریه در عقدنامه قید نشده باشد و نزدیکی صورت گرفته باشد، زن مستحق «مهرالمثل» است. اگر نزدیکی صورت نگرفته باشد و طلاق واقع شود، زن مستحق «مهرالمتعه» خواهد بود.

آیا مرد می تواند مهریه را قبل از ازدواج پرداخت کند؟

بله، از نظر قانونی پرداخت مهریه به زن حتی قبل از ازدواج رسمی یا همزمان با آن هیچ منعی ندارد و می تواند به صورت کامل یا جزئی پرداخت شود، اما این پرداخت باید به صورت رسمی و با مدرک معتبر (مثلاً اقرارنامه محضری) ثبت شود.

در صورت ابراء مهریه، آیا زن می تواند مجددا آن را مطالبه کند؟

خیر، اگر زن مهریه خود را به صورت «ابراء» (بخشش دائمی و کامل) کرده باشد و این بخشش با رضایت کامل و در شرایط صحت انجام شده باشد، دیگر نمی تواند مجدداً آن را مطالبه کند. ابراء مهریه غیرقابل رجوع است.

آیا قبل از عروسی (زفاف) می توان مهریه را مطالبه کرد؟

بله، مهریه به محض جاری شدن صیغه عقد، به مالکیت زن در می آید و او حق دارد قبل از عروسی و حتی قبل از شروع زندگی مشترک، تمام مهریه خود را مطالبه کند. این حق «حق حبس» نامیده می شود.

آیا شرط عدم دریافت مهریه در عقدنامه معتبر است؟

خیر، شرط «عدم دریافت مهریه» یا «اسقاط حق مهریه» در زمان عقد، به دلیل ماهیت حمایتی مهریه و خلاف شرع بودن، باطل است. اما اگر زن بعد از عقد و با اختیار کامل مهریه خود را ابراء کند (ببخشد)، این بخشش معتبر خواهد بود.

مهریه تا چند سکه قابل اجراست و آیا زندان دارد؟

طبق قانون حمایت خانواده، مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن) مشمول مقررات مربوط به امکان جلب و بازداشت مرد است، در صورتی که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد و اعسارش در دادگاه ثابت نشود. برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، مرد صرفاً در صورت شناسایی اموال، موظف به پرداخت است و امکان جلب وی وجود ندارد.