رستاخیز یمن پس از ۸ سال جنگ؛ یمن دیگر کشور سابق نیست

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنلاین بیگ نیوز، جنگ یمن در تاریخ ششم فروردین وارد نهمین سال خود شد، جنگی که سوای دهها هزار کشته و زخمی و میلیون‌ها آواره و تأثیرات مخرب حاصل از محاصره همه جانبه، اکنون در نقطه‌ای است که به اعتراف دوست و دشمن، دست برتر از آن یمنی‌هاست.

یمن تغییر کرده است 

ما از دست برتر مقاومت در یمن سخن می‌گوییم و اینکه دولت صنعاء توانسته است در این مرحله از نبرد، خواسته‌های خود را تحمیل کند، این واقعیت به دلیل سلسله رویدادها و عوامل داخلی و خارجی به ثمر نشسته است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

با نگاهی به شرایط سیاسی و میدانی یمن، به وضوح مشخص است که پس از هشت سال، دولت نجات ملی در صنعاء، ضمن دارا بودن قدرت نظامی موشکی، پهپادی و نیروی زمینی منظم، از نظر سیاسی در عالی‌ترین سطح انسجام به سر می‌برد، بسیاری گمان می‌کردند که پس از کشته شدن «علی عبدالله صالح» به عنوان متحد [تاکتیکی] جنبش انصارالله در چهارم دسامبر ۲۰۱۷، بحران سیاسی دامن‌گیر صنعاء شود، اما هرگز چنین نشد.

بالندگی و پویایی دولت صنعاء، منحصر در نیروی نظامی و انسجام سیاسی نیست، بلکه این پویایی را در سطوح اجتماعی با به صحنه آوردن مردم در مناسبت‌های مختلف شاهد هستیم؛ جشن‌های میلاد نبی اکرم اسلام (ص) که با شکوه بی نظیری در همه استان‌ها برگزار می‌شود، مراسم ازدواج‌های دسته‌جمعی به ابتکار سازمان اوقاف یمن، راهپیمایی‌های میلیونی در مناسبت‌های مختلف که آخرین آن در سالروز آغاز جنگ در ششم فروردین در همه استان‌های تحت کنترل دولت صنعاء شاهد بودیم، همگی دال بر این دارد که نیروهای سیاسی در صنعاء کارامدی بالایی از خود نشان داده‌اند.

موضوع عجیب دیگر اینکه شرایط اقتصادی در مناطق تحت کنترل دولت صنعاء بسیار با ثبات‌تر از مناطق تحت اشغال شورای ریاستی (وابسته به ریاض) است. در حالی که شورای ریاستی به مرکزیت شهر «عدن» از انواع کمک‌های مالی کشورهای خارجی بهره‌مند است و مهم‌تر اینکه تحت محاصره نیست.

در این راستا قیمت دلار در صنعاء در روز چهارشنبه (۲۳ مارس) ۵۴۴ ریال یمنی و در عدن ۱۲۴۵ ریال یمنی به فروش رسید. شرایط نا به سامان اقتصادی، افزایش شدید مواد غذایی و فساد افسارگسیخته در شهرهای تحت اشغال شورای ریاستی (وابسته به ریاض) به حدی است که طبق گزارش رسانه‌های یمنی، روزانه بسیاری از این شهرها با عبور از کوه و صحرا خود را به شهرهای تحت کنترل دولت صنعاء می‌رسانند.

دولت نجات ملی در صنعاء به خوبی توانسته است حداکثر ممکن ظرفیت موجود را به کار گیرد و عزم خود را برای مقابله با هرگونه فساد و تخلف جزم کرده است.

در این راستا اتفاق تلخ و اما قابل توجهی در روزهای گذشته در صنعاء رخ داد که با واکنش و اقدام مستقیم «مهدی المشاط» رئیس شورای عالی سیاسی (عالی‌ترین مقام سیاسی) همراه شد. موضوع از این قرار بود که چندی پیش ویدئویی از نیروهای شهرداری صنعاء منتشر شد که پسر بچه‌ای را به قساوت تمام کتک زده و به زمین پرت می‌کنند. پس از انتشار این ویدئو، تصاویری از دفتر مهدی المشاط منتشر شد که نشان می‌داد آن پسر بچه در آغوش مهدی المشاط نشسته و تمامی عوامل متخلف شهرداری در حالی که دستبند به دست دارند، زانو زده و عذرخواهی می‌کنند.

در این راستا تمامی مقامات دولت و همچنین شخص سید عبدالملک الحوثی، بارها تأکید کرده‌اند که تحمل کمترین حد از فساد را ندارند.  شرایط این روزهای دولت صنعاء به خوبی نشان می‌دهد که می‌توان با نظم کاری و حساسیت بالا به مقوله فساد و تخلف، کشور جنگ زده و تحت محاصره را به شکل قابل قبولی اداره کرد.

نکته مهم دیگر اینکه امنیت داخلی به خوبی حفظ شده است و همانند مناطق جنوبی خبری از ترور و بمب‌گذاری و درگیری قبائل و گروههای مختلف نیست.

شهرهای جنوبی در آشفتگی

در مقابل در شهرهای تحت اشغال ائتلاف سعودی، نه تنها خبری از موارد بالا دیده نمی‌شود بلکه با یک فروپاشی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی طرف هستیم.

فساد مالی و اداری، رشوه، پولشویی و سوءاستفاده از قدرت میان مقامات سیاسی موجب شده است تا هرازگاهی شاهد تظاهرات در شهر عدن باشیم.

در این راستا هیأت کارشناسان سازمان ملل که تحریم‌ها علیه یمن را کنترل می‌کند در ژانویه ۲۰۲۲ در گزارشی اعلام کرد که دولت یمن (مستعفی)، طرحی را برای انتقال غیرقانونی ۴۲۳ میلیون دلار از پول سعودی به دلالان برای خرید برنج و سایر کالاها برای مردم یمن اجرا کرده است. در این گزارش آمده بود: «دولت یمن (مستعفی) در برخی موارد اقدام به پولشویی و اقدامات فاسد مالی می‎‌کند که بر دسترسی به مواد غذایی کافی برای یمنی‌ها تأثیر منفی می‌گذارد و این نقض حق تغذیه یمنی‌هاست». این گزارش در آن زمان جنجال بسیاری در میان یمنی‌ها به پا کرد.

 

از آن سو نا امنی و ترور و انفجار در همین یکی دو سال گذشته اخبار روزانه در شهرهای جنوبی به خصوص عدن بود و کماکان هرچند کمتر ادامه دارد. عمده این مسأله به درگیری و رقابت گروهک‌های وابسته به ریاض و ابوظبی مربوط می‌شود که هر از گاهی به جان هم می‌افتند و با پادرمیانی سعودی‌ها و اماراتی‌ها مدتی شرایط آرام می‌گیرد.

ریاض نیاز به صلح دارد

مقامات سعودی به دولت اوباما گفته بودند که در عرض شش هفته کار را یکسره خواهند کرد و به صنعاء می‌رسند. هدف بازگردانی عبد ربه منصور هادی به قدرت و بازگشت یمن به روزهای وابستگی بود که چنین نشد. در عوض دو سال پس از جنگ ورق برگشت و یمنی‌ها حالت تهاجمی به خود گرفتند و موشک‌ها و پهپادهایشان در آسمان ریاض و بر فراز تأسیسات آرامکو به پرواز در آمدند. از لحاظ میدانی نیز عمده مناطق پرجمعیت یمن تحت کنترل ارتش و انصارالله یمن قرار دارد.

طولانی شدن هر جنگی کافی است تا طرف مهاجم به صرافت به دنبال پایان آن باشد، هزینه‌های هنگفت جنگ، فشار افکار عمومی و مهم‌تر شکست قطعی هدف اولیه، هیچ توجیحی برای ادامه آن باقی نمی‌گذارد. سعودی‌ها به وضوح می‌بینند که نه قدرت نظامی تصرف صنعاء را دارند و نه هم پیمانانشان در عدن چنین توانایی دارند و با یکدیگر درگیر شده‌اند.

از این رو در چند سال گذشته شاهد تغییر شدید رویکرد سعودی‌ها در قبال یمن بوده‌ایم زیرا اولویت از شکست یمنی‌ها به تامین امنیت مرزهایشان تغییر کرده است. بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲، یمنی‌ها نزدیک به ۱۰۰۰ حمله موشکی و ۳۵۰ حمله پهپادی علیه زیرساخت‌های کلیدی از جمله تأسیسات نفتی، فرودگاه‌ها و سایت‌های نظامی در داخل عربستان سعودی انجام دادند.

بنابراین عربستان سعودی برای یافتن راهی برای خروج از باتلاق پرهزینه خود در یمن، دخالت نظامی خود را کاهش داده و تلاش‌های دیپلماتیک خود را در تلاش برای تنش زدایی و یافتن راه حل سیاسی افزایش داده است. ریاض در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ آتش‌بس یک‌جانبه اعلام کرد و حمایت نظامی خود از هم‌پیمانان یمنی را کاهش داد. بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱، رهبران ارشد سعودی، از جمله ملک سلمان بن عبدالعزیز، و خالد بن سلمان، معاون وزیر دفاع وقت، به مسقط سفر کردند تا درباره راه‌های کمک عمان به سمت حل و فصل مناقشه گفت‌وگو کنند. در آوریل ۲۰۲۲، سعودی‌ها و دولت صنعاء با آتش بس شش ماهه موافقت کردند و در ژوئن همان سال، دو طرف مذاکراتی را بدون حضور دولت مستعفی وقت، آغاز کردند.

اتفاق مهم دیگر در جبهه سعودی، کودتای آرام ریاض علیه منصور هادی و برکناری و حصر غیر رسمی او بود. به طوریکه در شامگاه هفتم آوریل ۲۰۲۲، منصور هادی در ریاض به یک باره برکنار شد و شورای ریاستی به ریاست «رشاد محمد العلیمی» جای او را گرفت و مأمور مذاکره با انصارالله شد.

هرچند دولت صنعاء بارها اعلام کرده است که تشکیلات «شورای ریاستی» اختیاری از خود ندارد که بتواند مذاکره‌ای بکند و اصولا چنین نهادی مشروعیت ندارد.

فضای بین‌المللی و منطقه‌ای همسو با یمن

اما در فضای بین‌المللی و منطقه‌ای مجموعه تحولاتی موجب شده است تا شرایط به نفع جبهه یمنی‌ها پیش برود؛ آمریکا به سمت اوکراین و چین متمرکز شده است و از این دو بیش از هرچیزی احساس خطر می‌‌کند. علاوه بر این واشنگتن در میانه بحران انرژی آخرین چیزی که می‌خواهد تنش در مهم‌ترین مسیر ترانزیت انرژی یعنی خلیج فارس و خلیج عدن و دریای سرخ است. در نهایت اینکه ادامه جنگ با توجه به شرایطی که  در یمن پیش رفت، هیچ منطقی نزد مقامات آمریکایی ندارد.

از سوی دیگر کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی و امارات به گرمی از حضور چین در منطقه استقبال می‌کنند و پکن به تدریج تلاش دارد در معادلات سیاسی امنیتی غرب آسیا نقش‌‌آفرینی کند. نکته قابل توجه اینکه چینی‌ها بر خلاف آمریکایی‌ها به دنبال ثبات در منطقه هستند، اصولا نوع فعالیت‌های چین که بر محور اقتصاد می‌چرخد، به شدت به ثبات و امنیت نیاز دارد. (جزئیات بیشتر)

توافق جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی با میانجی‌گری چین به خوبی نوع سیاست پکن در منطقه را نشان می‌دهد.

در منظر کلی، شرایط منطقه دیگر نشانی از آمریکا ندارد، یمنی‌ها هم بارها تأکید کرده‌اند که بازیگر اصلی جنگ در این کشور آمریکا و سپس عربستان سعودی است. جبهه مقاومت در حال چیدن ثمره ایستادگی خویش است. در سوریه کشورهای عربی یکی پس از دیگری سفارتخانه‌های خود را در دمشق بازگشایی می‌کنند، در عراق دولتی برآمده بر چارچوب هماهنگی شیعیان بر سر کار است و در یمن، تنها درخواست سعودی‌ها توقف جنگ و توقف حملات یمنی‌هاست. رژیم صهیونیستی در بحرانی بی سابقه به سر می‌برد و مقامات این رژیم در خصوص فروپاشی آن مدام هشدار می‌دهند و در خلیج فارس دست برتر جمهوری اسلامی ایران، امنیت منطقه را تضمین کرده است.

در این شرایط همه چیز برای رستاخیز تاریخی یمنی‌ها مهیاست. یمن فعلی با یمن ۱۰ سال پیش تفاوت چشمگیری دارد و اکنون دیگر یک کشور فقیر وابسته و به عنوان حیات خلوت دولت سعودی شناخته نمی‌شود. یمنی‌ها می‌‌خواهند در شبه جزیره عربستان آقایی کنند.

_{رژه بزرگ نیروهای مسلح یمن در سالروز انقلاب ۲۱ سپتامبر}

 

پایان پیام/