خلاصه کتاب زباله ها چشمک می زنند ( نویسنده رضا یاوری )

کتاب «زباله ها چشمک می زنند» نوشته رضا یاوری، راهنمایی بی نظیر برای هر کسب وکاریه که می خواد از شر اتلاف ها خلاص بشه و با پیاده سازی نظام آراستگی 5S، بهره وری و کارایی رو حسابی بالا ببره و به موفقیت های شگفت انگیزی برسه. این کتاب مسیر رو از همون اول برات روشن می کنه تا بتونی با دیدی تازه به محیط کارت نگاه کنی.

چرا زباله ها چشمک می زنند برای کسب وکار شما یه گنج پنهانه؟

تا حالا شده به محیط کارتون نگاه کنید و فکر کنید کاش همه چی مرتب تر بود؟ یا اینکه چقدر وقت صرف پیدا کردن یه سند یا ابزار خاص می کنید؟ خب، کتاب «زباله ها چشمک می زنند» دقیقاً برای همین دغدغه ها نوشته شده. رضا یاوری تو این کتاب، یه نقشه راه عملی بهمون میده تا بتونیم با یه سیستم ژاپنی معروف به اسم نظام آراستگی 5S، محیط کارمون رو متحول کنیم.

تو دنیای رقابتی امروز، دیگه نمیشه با روش های قدیمی جلو رفت. کسب وکارها مدام با چالش های جدیدی روبرو میشن، از هزینه های اضافی گرفته تا اتلاف وقت و منابع. نظام آراستگی 5S دقیقاً همینجاست تا بهمون کمک کنه از این چالش ها سربلند بیرون بیایم. این کتاب، فقط یه سری تعاریف خشک و خالی نیست؛ بلکه پر از راهکارهای عملی و مثال های ملموسه که به ما نشون میده چطور میتونیم محیط کارمون رو نه تنها مرتب و تمیز کنیم، بلکه اون رو به یه ماشین تولیدی کارآمد و بدون نقص تبدیل کنیم.

این خلاصه از کتاب «زباله ها چشمک می زنند» قراره یه دید جامع و کاربردی بهتون بده تا بدون اینکه نیاز باشه کل کتاب رو ورق بزنید، با مهم ترین نکات و درس های اون آشنا بشید. هدف اینه که بدونید چطور میشه 5S رو تو کسب وکارتون پیاده کنید و چه مزایای بی نظیری رو میتونه براتون به ارمغان بیاره. پس اگه آماده اید تا کسب وکارتون رو به یه مرحله جدید ببرید، بزن بریم!

نظام آراستگی 5S چی هست اصلا؟ بیا راحت توضیح بدم!

نظام آراستگی 5S یه روش مدیریتی ساده ولی فوق العاده کاربردیه که ریشه اش برمی گرده به ژاپن. این اسم از پنج کلمه ژاپنی شروع میشه که هر کدوم با حرف S آغاز میشن و هر کدوم یه مرحله مهم تو این نظامه. این پنج تا S کنار هم، مثل یه زنجیر عمل می کنن و اگه درست اجرا بشن، محیط کارتون رو از این رو به اون رو می کنن.

تاریخچه کوتاه 5S و مزایای اصلی اش

5S تو دل کارخونه های ژاپنی و تو دوران بعد از جنگ جهانی دوم متولد شد. هدف اصلی این بود که با کمترین منابع، بیشترین بهره وری رو داشته باشن و جلوی هرگونه اتلاف رو بگیرن. ژاپنی ها فهمیدن که اگه محیط کارشون مرتب و تمیز باشه و همه چی سر جای خودش باشه، کارها سریع تر و با کیفیت تر پیش میره. همین ایده ساده، انقلابی تو صنعت ژاپن ایجاد کرد و خیلی زود به بقیه دنیا هم سرایت کرد.

حالا بریم سراغ مزایای اصلی که پیاده سازی 5S برامون داره:

• افزایش بهره وری: وقتی همه چیز سر جاشه، دنبال کردن وسایل کم میشه و کارها سریع تر انجام میشه.
• کاهش ضایعات و هزینه ها: از شر چیزای به درد نخور خلاص میشیم و جلوی هدر رفتن مواد و پول رو می گیریم.
• بهبود ایمنی: محیط کار مرتب، یعنی خطرات کمتر و محیطی امن تر.
• بهبود روحیه کارکنان: کی از کار کردن تو یه محیط تمیز و مرتب بدش میاد؟
• ارتقاء کیفیت: وقتی فرآیندها منظم باشن، کیفیت محصولات و خدمات هم بالا میره.
• تصویر بهتر سازمان: یه محیط کار آراسته، پیام حرفه ای بودن رو به مشتری ها و بازدیدکننده ها میده.

پنج تا S مهم: معنی هر کدوم رو دقیقاً بفهمیم!

بیاین ببینیم این پنج تا S که هی ازشون صحبت می کنیم، دقیقاً چی میگن و چطور میتونن کسب وکارمون رو دگرگون کنن:

1. Seiri (سیری) – تفکیک:

   اولین قدم اینه که قاطعانه تصمیم بگیریم چی لازمه و چی نه. هر چیزی که تو محیط کارمون هست رو باید تفکیک کنیم و اونایی که اضافی و به دردنخورن رو بندازیم دور. رضا یاوری تو کتابش میگه باید مثل یه جراح بی رحم عمل کنیم! منظور این نیست که همه چیز رو بریزیم بیرون، بلکه چیزایی که واقعاً لازم نداریم یا کمتر ازشون استفاده می کنیم رو شناسایی کنیم و جای مناسبی براشون پیدا کنیم یا کلا حذفشون کنیم.

2. Seiton (سیتون) – ترتیب:

   بعد از اینکه اضافی ها رو کنار گذاشتیم، نوبت به نظم دهی میرسه. حالا باید برای هر چیزی یه جای مشخص و منطقی پیدا کنیم. طوری که هم پیدا کردنش آسون باشه، هم گذاشتنش سر جاش. این یعنی هر چیزی خونه خودش رو داره. با این کار، دیگه لازم نیست برای پیدا کردن یه خودکار نیم ساعت زیر میز رو بگردی!

3. Seiso (سیسو) – تنظیف:

   تمیزی و پاکیزگی فقط برای بهداشت نیست؛ تو 5S، تنظیف یعنی بازرسی و عیب یابی! وقتی یه محیط رو تمیز می کنی، حواست به گوشه و کنارش هست و اگه مشکلی باشه، زودتر پیداش می کنی. مثلاً یه نشت روغن زیر دستگاه، یا یه سیم شل شده. اینجوری قبل از اینکه مشکل بزرگ بشه، ازش باخبر میشی و حلش می کنی.

4. Seiketsu (سیکتسو) – استانداردسازی:

   خیلی خوبه که تا اینجای کار اومدیم، ولی چطور مطمئن بشیم این نظم و تمیزی پایدار میمونه؟ اینجا سیکتسو وارد میشه! یعنی باید برای سه تا S اول، یه سری استاندارد و قانون بذاریم که همه رعایت کنن. مثلاً مشخص کنیم که هر بخش باید چطور تمیز بشه، یا وسایل چطور چیده بشن. این استانداردها کمک می کنن که کسی به عقب برنگرده و وضعیت بهم نریزه.

5. Shitsuke (شیتسوکه) – انضباط:

   و در آخر، شیتسوکه؛ یعنی انضباط و فرهنگ سازی. این مهم ترین مرحله اس. اگه 5S به یه عادت تبدیل نشه و تو خون سازمان نره، بعد از یه مدت همه چی برمی گرده به حالت اول. باید کاری کنیم که همه کارکنان، از مدیر عامل تا پایین ترین رده، به این اصول پایبند باشن و 5S رو جزئی از کار روزمره شون بدونن. این یعنی آموزش مداوم، تشویق و حتی گاهی تنبیه.

با زباله ها چشمک می زنند قدم به قدم 5S رو یاد بگیر

کتاب رضا یاوری فقط تئوری نمی گه؛ راهکارهای عملی رو نشونمون میده. بیا با هم ببینیم هر S چطور تو این کتاب توضیح داده شده:

S1: سیری (Seiri) – تفکیک و پاکسازی: از شر اضافی ها خلاص شو!

سیری یعنی جدا کردن چیزهای لازم از چیزهای غیرلازم و به قول معروف پاکسازی. تو یه انبار، می تونی کلی وسیله ببینی که شاید سال هاست کسی ازشون استفاده نکرده. خب، چرا باید اونجا باشن و فضا رو اشغال کنن؟ کتاب میگه که باید یه نگاه موشکافانه به همه چیز بندازیم. از مدارک روی میزت بگیر تا ابزارهای تو کارگاه. هر چی که کمتر از یک بار در ماه یا سال استفاده میشه، احتمالاً اضافه است یا باید جاش تغییر کنه.

یکی از تکنیک های باحالی که کتاب معرفی می کنه، قانون برچسب قرمز (Red Tagging) هست. این یعنی چی؟ یه برچسب قرمز برمی داری و می چسبونی روی هر چیزی که شک داری بهش نیاز داری یا نه. این آیتم ها رو برای یه مدت مشخص (مثلاً یک ماه) تو یه منطقه خاص نگه می داری. اگه تو این مدت کسی سراغشون نرفت، یعنی احتمالاً می تونی خلاص بشی ازشون! اینجوری نه تنها فضای بیشتری پیدا می کنی، بلکه دسترسی به چیزهای واقعاً مهم هم آسون تر میشه و از اتلاف وقت و منابع جلوگیری می کنی.

قانون برچسب قرمز یه راه عالیه برای اینکه بفهمی واقعاً به چه چیزهایی تو محیط کارت نیاز داری و چی فقط جا اشغال کرده. اگه چیزی برای یه مدت طولانی با برچسب قرمز بمونه و کسی سراغش نره، یعنی چشمک زده و بهت گفته که من زباله ام، از شرم خلاص شو!

S2: سیتون (Seiton) – ترتیب و نظم دهی: هر چیزی یه جای مخصوص داره!

بعد از اینکه اضافی ها رو تفکیک کردی، حالا باید به اون چیزهایی که لازم داری نظم بدی. سیتون یعنی جایی برای هر چیز، و هر چیز در جای خود. فکر کن یه آشپزخونه داری که هر قابلمه و ماهیتابه و قاشق توش یه جای مشخص داره. چقدر راحت تر آشپزی می کنی؟ محیط کار هم همینه.

کتاب «زباله ها چشمک می زنند» روی تکنیک های چیدمان کارآمد و مدیریت بصری (Visual Management) خیلی تاکید داره. مثلاً میگه با خط کشی زمین، مشخص کردن محل قرارگیری ابزارها روی دیوار با سایه شون، یا حتی استفاده از رنگ های مختلف برای دسته بندی وسایل، می تونی یه محیط کاملاً بصری و خودتوضیح ایجاد کنی. اینجوری هر کس می دونه هر چیزی کجا قرار می گیره و کجا باید برش داره. این کار باعث میشه زمان جستجو به شدت کم بشه، ایمنی محیط بالا بره و جریان کار هم روان تر بشه.

S3: سیسو (Seiso) – تنظیف و پاکیزگی: تمیزی، خودش یه جور بازرسیه!

سیسو فقط جارو زدن و گردگیری نیست؛ تو 5S، تنظیف یه گام مهم برای بازرسی و عیب یابیه. وقتی داری میزت رو تمیز می کنی، حواست به خط و خش ها، لق شدن قطعات یا هر مشکل دیگه ای هست. همین توجه ریزبینانه، باعث میشه مشکلات رو قبل از اینکه بزرگ و هزینه بر بشن، شناسایی کنی.

رضا یاوری تو کتابش میگه که مسئولیت پذیری همگانی تو پاکیزگی خیلی مهمه. یعنی تمیزی وظیفه فقط یه نفر نیست؛ همه باید حس مالکیت داشته باشن و تو تمیز نگه داشتن محیط کارشون شریک باشن. این نه تنها عمر تجهیزات و وسایل رو بیشتر می کنه، بلکه به بهبود سلامت کارکنان و ایجاد یه فضای کاری دلپذیر هم کمک شایانی می کنه.

S4: سیکتسو (Seiketsu) – استانداردسازی: نذار زحماتت هدر بره!

حالا که سه تا S اول رو خوب پیاده کردیم، چطور مطمئن بشیم که این وضعیت پایدار می مونه و کسی به عقب برنمی گرده؟ اینجا سیکتسو یا استانداردسازی میاد وسط. این مرحله یعنی باید برای تمام فعالیت های تفکیک، ترتیب و تنظیف، یه سری روال و دستورالعمل مشخص و مکتوب ایجاد کنیم.

مثلاً، یه چک لیست روزانه برای تمیز کردن میزها، یه برنامه هفتگی برای بازرسی ابزارها یا یه نمودار برای چیدمان صحیح قفسه ها. کتاب روی استفاده از کنترل های بصری برای تثبیت استانداردها تاکید زیادی داره. یعنی چی؟ یعنی با پوسترها، تابلوها یا نشانه های رنگی، این استانداردها رو همیشه جلوی چشم کارکنان نگه داریم تا یادشون نره. استانداردسازی، پایداری سیستم رو تضمین می کنه، از برگشت به وضعیت قبلی جلوگیری می کنه و آموزش رو هم برای نیروهای جدید خیلی راحت تر می کنه.

S5: شیتسوکه (Shitsuke) – انضباط و فرهنگ سازی: 5S بشه جزئی از وجودت!

و اما S آخر، شیتسوکه، که شاید مهم ترین بخش کل این داستان باشه. انضباط یعنی تبدیل 5S به یه عادت و یه بخش جدایی ناپذیر از فرهنگ سازمانی. تا وقتی که این اصول تو خون تک تک کارکنان و تو دل فرهنگ شرکت نره، هر چیزی که ساختیم ممکنه با کوچکترین غفلت از بین بره.

رضا یاوری تو کتابش روی نقش آموزش مستمر، تشویق و ارزیابی تو نهادینه سازی شیتسوکه خیلی تاکید می کنه. باید کارکنان رو مدام آموزش بدیم، به کسایی که خوب رعایت می کنن پاداش بدیم و عملکرد کسایی که کم کاری می کنن رو هم رصد و پیگیری کنیم. وقتی 5S به یه ارزش تو سازمان تبدیل میشه، دیگه نیازی به زور و اجبار نیست؛ خودشون خودجوش رعایت می کنن. این مرحله، پایداری و بهبود مستمر سیستم رو تضمین می کنه و یه فرهنگ سازمانی قوی و متعهد رو توسعه میده.

این پنج تا S کنار هم، مثل یه تیم عمل می کنن. اگه یکی شون نباشه، بقیه هم لنگ میزنن. پس باید حواسمون باشه که همه مراحل رو با دقت و پشتکار اجرا کنیم تا به اون نتیجه دلخواهمون برسیم.

چی جلوی اجرای 5S رو می گیره؟ کتاب چی میگه؟

اگه 5S اینقدر خوبه، پس چرا همه جا پیاده نمیشه؟ کتاب «زباله ها چشمک می زنند» به این سوال مهم جواب میده و موانع رایج رو یکی یکی بررسی می کنه و برای هر کدوم راهکار میده. بیا با هم ببینیم این موانع چی هستن و چطور میشه باهاشون مقابله کرد:

مقاومت کارکنان و عدم حمایت مدیران

این یکی از بزرگترین چالش هاست. بعضی ها فکر می کنن 5S فقط کار اضافیه یا یه مد زودگذره. کارکنان ممکنه به خاطر عادت به روش های قبلی، ترس از تغییر، یا حتی بی اعتمادی به سیستم جدید مقاومت کنن. از اون طرف، اگه مدیران ارشد خودشون باور و حمایت قاطعی از 5S نداشته باشن، کل پروژه با شکست روبرو میشه. حمایت مدیران مثل سوخت موتوره؛ اگه نباشه، ماشین حرکت نمی کنه.

کمبود بودجه، منابع و گستردگی سازمان

گاهی اوقات فکر می کنیم برای پیاده سازی 5S به کلی پول و ابزار نیاز داریم. این یه باور غلطه. درسته که ممکنه نیاز به خرید چند تا سطل زباله جدید یا ابزار خاص باشه، اما اصل 5S بیشتر یه تغییر نگرشه تا یه پروژه پرهزینه. گستردگی بیش از حد سازمان و ساختارهای نامناسب هم می تونه پیاده سازی رو سخت کنه؛ چون هماهنگی بین بخش های مختلف رو پیچیده می کنه.

راهکارهای عملی کتاب برای غلبه بر موانع

خب، حالا که موانع رو شناختیم، کتاب «زباله ها چشمک می زنند» چه راهکارهایی پیشنهاد می کنه؟

1. جلب حمایت مدیران و کارکنان: باید به مدیران نشون بدیم که 5S چطور می تونه سودآوری شرکت رو بالا ببره و به کارکنان هم باید مزایای مستقیمش رو نشون بدیم، مثلاً محیط کار تمیزتر و امن تر. برگزاری جلسات توجیهی و نشون دادن نتایج اولیه می تونه خیلی مؤثر باشه.
2. تیم سازی مؤثر: برای هر بخش یا دپارتمان، یه تیم 5S کوچیک تشکیل بدیم. این تیم ها مسئولیت پیاده سازی و نظارت رو به عهده می گیرن و اینجوری حس مالکیت و مسئولیت پذیری رو بالا می بریم.
3. تشویق و تنبیه مناسب: کسایی که فعالانه مشارکت می کنن رو تشویق کنیم (حتی با یه تقدیر ساده) و برای کسایی که همکاری نمی کنن، سازوکارهای تنبیهی منطقی در نظر بگیریم. این کار فرهنگ سازی رو تقویت می کنه.
4. آموزش کافی و رویکرد دانشی به 5S: به جای اینکه فقط بگیم چیکار کنن، باید بهشون آموزش بدیم چرا باید این کارها رو بکنن. وقتی کارکنان اهمیت و منطق پشت 5S رو بفهمن، خودشون مشتاقانه مشارکت می کنن. کتاب رضا یاوری روی همین رویکرد دانشی تاکید زیادی داره.

5S و بقیه سیستم های مدیریتی: یه همکاری خوب!

فکر نکنید 5S یه سیستم جدا از بقیه دنیاست. نه! این نظام مثل یه پایه و اساس قویه که می تونه خیلی از سیستم های مدیریتی دیگه رو تقویت کنه و بهشون سرعت بده. تو کتاب «زباله ها چشمک می زنند» به این ارتباط ها هم اشاره شده:

• سیستم مدیریت کیفیت (ISO 9001): اگه محیط کارتون مرتب و استاندارد باشه، فرآیندهای کاری هم منظم تر میشن و این یعنی کیفیت محصولات و خدماتتون هم بالاتر میره. 5S یه پیش نیاز عالی برای گرفتن گواهینامه های ISO هست.
• مدل تعالی سازمانی (EFQM): مدل EFQM به دنبال بهبود مستمر و تعالی تو تمام ابعاد سازمانه. 5S با کاهش اتلاف ها، افزایش بهره وری و بهبود روحیه کارکنان، مستقیم روی نتایج این مدل تاثیر میذاره و سازمان رو به سمت تعالی سوق میده.
• تولید ناب (Lean Manufacturing): این فلسفه مدیریتی به دنبال حذف هرگونه اتلاف (مودا) تو فرآیندهای تولیدیه. خب، 5S دقیقاً همین کار رو می کنه! با تفکیک و ترتیب، جلوی اتلاف زمان و حرکت های اضافی رو می گیره و با تنظیف، مشکلات رو زودتر شناسایی می کنه. پس 5S یه ابزار کلیدی برای دستیابی به اهداف تولید نابه.
• استانداردهای ایمنی و بهداشت حرفه ای (OHSAS 18001 و ISO 45001): یه محیط کاری تمیز، مرتب و استاندارد، ذاتاً امن تره. وقتی ابزارها سر جاشون باشن، مسیرها باز باشن و دستگاه ها تمیز و بازرسی بشن، خطرات حوادث به شدت کم میشه.

پس می بینید که 5S یه جزیره تنها نیست؛ بلکه یه جزئی از یه اکوسیستم بزرگتره که می تونه کل سیستم های مدیریتی شما رو قوی تر کنه.

ابزارها و مدل های ارزیابی برای اینکه 5S رو درست پیاده سازی کنی

پیاده سازی 5S فقط شروع کاره؛ مهم اینه که بتونیم پیشرفت رو اندازه بگیریم، مشکلات رو پیدا کنیم و مدام بهتر بشیم. کتاب «زباله ها چشمک می زنند» ابزارها و مدل های کاربردی ای رو معرفی می کنه که بهتون کمک می کنه این کار رو درست انجام بدید:

مدل بلوغ 5 سطحی 5S

یکی از مهم ترین ابزارهایی که تو کتاب معرفی میشه، مدل بلوغ 5 سطحی 5S هست. این مدل به شما نشون میده که الان تو چه مرحله ای از پیاده سازی 5S هستید و برای رسیدن به سطح بالاتر باید چیکار کنید. هر سطح، نشان دهنده میزان پیشرفت و پایداری 5S تو سازمانه. مثلاً:

1. سطح ۱ (ابتدایی): تازه شروع کردید و فقط یه سری فعالیت های اولیه تفکیک و تنظیف انجام شده.
2. سطح ۲ (سازمان یافته): یه نظم اولیه برقرار شده و بعضی از فعالیت ها روال پیدا کرده.
3. سطح ۳ (استانداردشده): بیشتر فرآیندها استانداردسازی شدن و مستندات وجود داره.
4. سطح ۴ (مدیریت شده بصری): کنترل های بصری به خوبی پیاده سازی شدن و همه چیز مشخص و شفافه.
5. سطح ۵ (خودپایدار و بهبود مستمر): 5S به یه فرهنگ تبدیل شده، همه خودشون رو مسئول می دونن و مدام دنبال راه های بهتر برای بهبود هستن.

این مدل بهتون کمک می کنه که قدم به قدم پیش برید و از گیج شدن تو مراحل مختلف جلوگیری می کنه.

چک لیست ها، فرم های ممیزی و گزارش گیری

کتاب روی اهمیت چک لیست ها و فرم های ممیزی تاکید زیادی داره. این فرم ها بهتون کمک می کنن که به صورت منظم و سیستماتیک، وضعیت 5S رو تو بخش های مختلف سازمان بررسی کنید. مثلاً یه چک لیست برای تمیزی روزانه ماشین آلات، یا یه فرم ممیزی برای بررسی چیدمان قفسه های انبار.

بعد از اینکه ممیزی ها انجام شد، نوبت به گزارش گیری میرسه. گزارش ها باید دقیق، شفاف و قابل فهم باشن. مهم نیست که گزارش چقدر خفنه، مهم اینه که چقدر میشه ازش برای بهبود استفاده کرد. کتاب می گه که این گزارش ها باید به صورت دوره ای به کمیته 5S و مدیران ارشد ارائه بشن تا اونا هم در جریان پیشرفت ها و مشکلات قرار بگیرن و تصمیمات لازم رو بگیرن. اینجوری اطلاعات بین همه تبادل میشه و روند بهبود مستمر رو فعال نگه می داریم.

زباله ها فرصت های پنهان: شناسایی مودا و محاسبه درآمدهای آراستگی

رضا یاوری تو کتابش یه نکته طلایی رو بهمون یادآوری می کنه: چیزی که ما فکر می کنیم زباله است، در واقع می تونه یه فرصت پنهان باشه. این مفهوم تو ادبیات مدیریت ژاپنی بهش میگن مودا (Muda) یا همون اتلاف. اگه بتونیم این موداها رو پیدا کنیم و از بین ببریم، در واقع داریم از جایی که فکرش رو نمی کردیم، درآمدزایی می کنیم.

مودا چیه؟ هفت نوع اتلاف رو بشناس!

مودا یعنی هر چیزی که تو فرآیند تولید یا ارائه خدمت، ارزشی اضافه نمی کنه ولی داره منابع ما رو مصرف می کنه. تو سیستم های ناب، هفت نوع اصلی اتلاف رو شناسایی می کنیم:

1. تولید بیش از حد: بیشتر از نیاز تولید می کنیم و محصولات تو انبار می مونن.
2. انتظار (زمان): کارکنان یا ماشین آلات بیکار می مونن و منتظر مرحله بعدی هستن.
3. حمل و نقل غیرضروری: مواد یا محصولات بیخودی جابجا میشن.
4. پردازش اضافی: کارهایی رو روی محصول یا خدمت انجام میدیم که مشتری بابتش پول نمیده.
5. موجودی اضافی: بیش از حد مواد اولیه یا محصول نهایی تو انبار داریم.
6. حرکت های اضافی: کارکنان حرکات بیهوده و غیرضروری انجام میدن.
7. محصولات معیوب (ضایعات): محصولاتی که کیفیت لازم رو ندارن و باید اصلاح یا دور ریخته بشن.

5S مثل یه کارآگاه عمل می کنه و به ما کمک می کنه این موداها رو یکی یکی پیدا کنیم. مثلاً تفکیک و ترتیب جلوی موجودی اضافی و حرکت های بیهوده رو می گیره. تنظیف هم به شناسایی سریع تر محصولات معیوب کمک می کنه. با کاهش این اتلاف ها، در واقع داریم هزینه ها رو کم می کنیم و سودآوری رو بالا می بریم. اینجاست که زباله ها شروع به چشمک زدن می کنن و بهمون میگن: من می تونم برات پولساز باشم!

چطور درآمدهای آراستگی رو حساب کنیم؟

شاید بپرسید مگه میشه از آراستگی هم درآمد داشت؟ بله، میشه! کتاب نشون میده چطور می تونیم این درآمدهای پنهان رو محاسبه کنیم. درآمدهای آراستگی در واقع همون صرفه جویی هایی هستن که از کاهش اتلاف ها به دست میاریم. مثلاً:

• کاهش زمان جستجو: اگه کارکنان کمتر دنبال وسایل باشن، وقت بیشتری برای کارهای اصلی دارن که یعنی بهره وری بیشتر و درآمد بالاتر.
• کاهش ضایعات مواد: اگه کمتر مواد رو هدر بدیم، یعنی پول کمتری رو دور ریختیم.
• افزایش عمر تجهیزات: با تنظیف و نگهداری منظم، دستگاه ها عمر بیشتری می کنن و هزینه های تعمیر و نگهداری کاهش پیدا می کنه.
• کاهش حوادث: محیط کار امن تر، یعنی کمتر شدن هزینه های ناشی از جراحات و غیبت کارکنان.

برای محاسبه این درآمدها، باید قبل و بعد از پیاده سازی 5S، شاخص های مربوط به زمان، مواد، انرژی و نیروی انسانی رو اندازه بگیریم و بعد اختلافشون رو به پول تبدیل کنیم. اینجوری مدیران هم بیشتر قانع میشن که روی 5S سرمایه گذاری کنن.

چرخه دمینگ (PDCA) و مدیریت بر مبنای هدف (MBO)

کتاب «زباله ها چشمک می زنند» تاکید می کنه که برای اینکه 5S همیشه زنده بمونه و مدام بهتر بشه، باید از چرخه دمینگ (PDCA) استفاده کنیم. PDCA مخفف Plan (برنامه ریزی)، Do (اجرا)، Check (بررسی) و Act (اقدام). یعنی:

1. Plan: برای پیاده سازی 5S برنامه ریزی کن.
2. Do: برنامه هاتو اجرا کن.
3. Check: نتایج رو بررسی کن و ببین چقدر موفق بودی.
4. Act: بر اساس نتایج بررسی، اقدام های اصلاحی یا بهبود رو انجام بده و دوباره این چرخه رو تکرار کن.

این چرخه تضمین می کنه که 5S فقط یه پروژه موقتی نیست، بلکه یه فرآیند بهبود مستمره. علاوه بر این، کتاب به مدیریت بر مبنای هدف (MBO) هم اشاره می کنه. یعنی اهداف 5S باید مشخص، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مرتبط و زمان بندی شده باشن. وقتی اهداف رو واضح تعیین می کنیم، همه می دونن باید به چی برسن و چطور عملکردشون ارزیابی میشه.

حرف آخر: کسب وکارتو با آراستگی و نظم متحول کن!

خب، رسیدیم به آخر داستان کتاب «زباله ها چشمک می زنند». همونطور که دیدیم، رضا یاوری تو این کتاب، یه راهنمای کامل و عملی رو برامون آورده تا با نظام آراستگی 5S آشنا بشیم و بتونیم اون رو تو کسب وکارمون پیاده کنیم. این کتاب بهمون یاد میده که نظم و پاکیزگی فقط یه ظاهر قشنگ نیست، بلکه یه ابزار مدیریتی قدرتمنده که می تونه بهره وری رو بالا ببره، هزینه ها رو کم کنه و روحیه کارکنان رو بهتر کنه.

چیزی که این کتاب رو واقعاً ارزشمند می کنه، رویکرد عملیاتیشه. اینجا خبری از تعاریف پیچیده و مبهم نیست؛ رضا یاوری با زبانی ساده و پر از مثال، قدم به قدم بهمون نشون میده که چطور هر کدوم از این پنج S رو پیاده کنیم و از پس موانع احتمالی بربیایم. از تفکیک و برچسب قرمز گرفتن از چیزای اضافی، تا استانداردسازی و نهادینه کردن 5S به عنوان یه فرهنگ تو سازمان.

به قول کتاب، زباله ها چشمک می زنند. یعنی هر گوشه ای از محیط کارمون که بی نظمی و اتلاف داره، یه فرصت پنهان برای ماست. اگه بتونیم این موداها رو شناسایی کنیم و از بین ببریم، در واقع داریم ارزش اضافه ایجاد می کنیم و به سودآوری بیشتر می رسیم. نظام آراستگی 5S زیربنای خیلی از سیستم های مدیریتی پیشرفته تره و می تونه کسب وکار شما رو به یه سازمان شگفت انگیز تبدیل کنه.

پس معطل چی هستی؟ وقتشه که کمر همت ببندی و از همین امروز، اصول 5S رو تو سازمان یا حتی زندگی شخصی خودت شروع کنی. ممکنه اولش سخت باشه، ولی مطمئن باش نتایجی که می گیری، ارزش تمام تلاشت رو داره. این کتاب بهت یاد میده که چطور با یه نگاه جدید به اطرافمون، فرصت های پنهان رو ببینیم و ازشون برای ساختن یه آینده بهتر استفاده کنیم. شک نکن که پیاده سازی 5S در سازمان شما می تونه شروع یه تحول بزرگ باشه!