تشویقی سگ و گربه؛ آیا می تواند جایگزین وعده های غذایی شود؟

همه ما اون صحنه رو دیدیم یا حتی خودمون تجربه ش کردیم : چشم های التماس گر حیوون خونگیمون اون نگاه مظلومانه موقعی که یه تشویقی خوشمزه دستمونه. سگ ها و گربه ها عاشق تشویقی ان این یه واقعیته! حالا سوال اینجاست : این خوشمزه های کوچولو می تونن جای غذای اصلی حیوون رو بگیرن؟ یا اصلا باید بگیرن؟

من خودم یه گربه ی ملوس دارم به اسم “نارگیل” و یه سگ شیطون به اسم “فندق”. نارگیل کلا خیلی سخت گیره تو غذا ولی تا اسم تشویقی میاد انگار یه فنر از زیرش در میره! فندق هم که دیگه نگم براتون تشویقی رو با جون و دل می پره هوا! این وسط کلی سوال برام پیش اومده که مطمئنم خیلی از شماها هم باهاش دست و پنجه نرم می کنین. مثلا :

• تشویقی دقیقا چیه؟ فرقش با غذای اصلی چیه؟
• چرا حیوونا اینقدر تشویقی دوست دارن؟ مگه غذای خودشون چشه؟
• اگه فقط تشویقی بخورن چی میشه؟ اصلا میشه فقط با تشویقی سر کرد؟
• چقدر تشویقی باید بدیم؟ زیادش خوبه یا کمش؟
• چه تشویقی هایی خوبن؟ کدوم ها رو باید کلا بیخیال شیم؟

تو این مقاله میخوام همه این سوال ها رو باهاتون روراست و خودمونی بررسی کنم. نه میخوام خیلی علمی حرف بزنم نه خیلی نصیحت طور. فقط میخوام تجربه های خودمو باهاتون به اشتراک بذارم و یه سری اطلاعات کاربردی بدم که به دردتون بخوره. بریم ببینیم اصلا قضیه از چه قراره!

تشویقی چیه؟

اول از همه باید بدونیم تشویقی با غذا خیلی فرق داره. تشویقی ها همونطور که از اسمشون پیداست برای تشویق و پاداش دادن به حیوون خونگی مون استفاده میشن. مثلا وقتی سگمون یه کار خوب انجام میده مثل اینکه میاد پیشمون وقتی صداش می زنیم یا وقتی گربه مون ناخون هاشو به جای مبل به اسکرچر میکشه یه تشویقی کوچولو می تونه کلی انگیزه بهشون بده.

تشویقی ها معمولا خوشمزه تر و جذاب تر از غذای اصلی حیوونا هستن. چرا؟ چون هدفشون اینه که حیوون رو وسوسه کنن و براشون یه تجربه ی لذت بخش باشه. به خاطر همین معمولا طعم و بوی قوی تری دارن و بافتشون هم ممکنه متفاوت باشه. ولی خب همین خوشمزگی باعث میشه که ارزش غذایی شون نسبت به غذای اصلی خیلی کمتر باشه.

غذای اصلی حیوونا مثل غذای خشک یا کنسروی طوری طراحی شده که همه ی نیازهای تغذیه ای حیوون رو برآورده کنه. یعنی توش هم پروتئین هست هم چربی هم کربوهیدرات هم ویتامین ها و مواد معدنی. همه ی اینا با یه نسبت مشخص و متعادل که برای سلامتی حیوون ضروریه.

تشویقی ها اما بیشتر جنبه تفریحی و آموزشی دارن. خیلی از تشویقی ها کالری بالایی دارن و ممکنه چربی و نمک زیادی داشته باشن. اگه فقط تشویقی بخورن نه تنها سیر نمیشن بلکه مواد مغذی ضروری بدنشون هم تامین نمیشه و کم کم دچار مشکل میشن.

یه مثال ساده بزنم : فکر کنین شما عاشق چیپس و پفک هستین. خیلی خوشمزه و وسوسه انگیزن مگه نه؟ ولی اگه فقط چیپس و پفک بخورین چی میشه؟ قطعا بعد یه مدت مریض میشین و بدنتون کم میاره. تشویقی ها هم دقیقا همینطورین برای حیوونا. خوشمزه و جذاب ولی به هیچ وجه جای غذای اصلی رو نمی گیرن.

چرا حیوونا اینقدر تشویقی دوس دارن؟

خب حالا که فهمیدیم تشویقی ها با غذا فرق دارن این سوال پیش میاد که چرا حیوونا اینقدر عاشقشونن؟ مگه غذای خودشون چشه؟ چرا وقتی ظرف غذاشون پره باز هم برای یه تیکه تشویقی خودشونو به آب و آتیش میزنن؟

چند تا دلیل اصلی داره :

1. طعم و بوی قوی تر : شرکت های تولیدکننده تشویقی خوب میدونن که باید چطوری حیوونا رو جذب کنن. به خاطر همین از طعم دهنده ها و عطرهای قوی تری تو تشویقی ها استفاده می کنن. مثلا طعم گوشت مرغ ماهی پنیر و … که برای حیوونا خیلی جذابن. این طعم و بوی قوی باعث میشه که تشویقی ها خیلی وسوسه انگیزتر از غذای معمولی به نظر برسن.
2. بافت متفاوت : بافت تشویقی ها هم معمولا با غذای اصلی فرق داره. ممکنه نرم تر تردتر یا جویدنی تر باشه. این تنوع بافتی برای حیوونا جذابیت داره و خوردن تشویقی رو براشون لذت بخش تر میکنه.
3. جنبه پاداش و جایزه : وقتی به حیوونمون تشویقی میدیم در واقع داریم بهش پاداش میدیم و کار خوبشو تایید می کنیم. این کار باعث میشه که حیوون رابطه ی خوبی با تشویقی برقرار کنه و اون رو به عنوان یه چیز مثبت و ارزشمند در نظر بگیره. به مرور زمان حیوون یاد میگیره که با انجام دادن کارهای خوب میتونه تشویقی بگیره و این خودش یه انگیزه ی قوی براشون میشه.
4. تجربه لذت بخش : خوردن تشویقی برای حیوونا یه تجربه ی لذت بخش هست. هم از طعمش لذت میبرن هم از بافتش هم از توجه و محبتی که موقع دادن تشویقی بهشون میدیم. همه ی اینا باعث میشه که تشویقی ها برای حیوونا خیلی خاص و دوست داشتنی بشن.

یه خاطره بامزه براتون تعریف کنم : یه بار فندق مریض شده بود و اشتهاش خیلی کم شده بود. هرچی غذای خشک و کنسروی براش میذاشتم لب نمی زد. خیلی نگرانش بودم. آخر سر گفتم بذار یه تشویقی بهش بدم ببینم چی میشه. باورتون نمیشه یه تیکه تشویقی مرغی کوچولو دادم بهش چنان با ولع خورد که انگار هیچی نشده! همونجا فهمیدم که تشویقی ها چقدر برای حیوونا جذابن حتی وقتی مریض و بی حالن! البته این دلیل نمیشه که فقط تشویقی بهش بدم ولی خب نشون داد که چقدر طعم و بو و بافت تشویقی ها براشون مهمه.

اگه فقط تشویقی بخورن چی میشه؟

حالا فرض کنین که ما تسلیم چشم های التماس گر حیوون خونگیمون بشیم و تصمیم بگیریم که فقط تشویقی بهشون بدیم. آیا مشکلی پیش میاد؟ جواب قاطعانه اینه : بله خیلی مشکل پیش میاد! یه رژیم غذایی فقط تشویقی برای سلامتی حیوونا فاجعه باره.

چرا؟ چون همونطور که گفتیم تشویقی ها ارزش غذایی پایینی دارن و نمی تونن همه ی نیازهای تغذیه ای حیوون رو برآورده کنن. اگه فقط تشویقی بخورن به مرور زمان دچار کمبود مواد مغذی میشن و این کمبودها خودشونو به شکل های مختلف نشون میدن :

• مشکلات گوارشی : تشویقی ها معمولا فیبر کمی دارن و ممکنه باعث یبوست یا اسهال بشن. همچنین بعضی از تشویقی ها ممکنه مواد افزودنی داشته باشن که برای سیستم گوارش حیوونا مناسب نباشن و باعث حساسیت یا مشکلات دیگه بشن.
• چاقی و اضافه وزن : خیلی از تشویقی ها کالری بالایی دارن و اگه زیاد مصرف بشن باعث چاقی و اضافه وزن میشن. چاقی خودش کلی مشکل دیگه به دنبال داره مثل دیابت بیماری های قلبی مشکلات مفصلی و … سگ ها و گربه های چاق عمر کوتاه تری دارن و کیفیت زندگیشون هم پایین میاد.
• مشکلات دندانی : بعضی از تشویقی ها چسبنده و شیرین هستن و به دندون ها میچسبن. اگه بهداشت دهان و دندان حیوون رعایت نشه این تشویقی ها میتونن باعث پوسیدگی دندان جرم دندان و بیماری های لثه بشن.
• کمبود ویتامین ها و مواد معدنی : تشویقی ها معمولا ویتامین ها و مواد معدنی ضروری رو به اندازه ی کافی ندارن. کمبود این مواد مغذی میتونه باعث ضعف سیستم ایمنی ریزش مو مشکلات پوستی خستگی و بی حالی بشه.
• مشکلات رفتاری : اگه حیوون فقط تشویقی بخوره ممکنه عادت های غذایی نامناسبی پیدا کنه. مثلا دیگه غذای اصلیشو نخوره و فقط منتظر تشویقی بمونه. این موضوع میتونه تربیت و آموزش حیوون رو سخت تر کنه و باعث لوس شدن و بدغذایی بشه.

جدول زیر رو ببینین تا بهتر متوجه تفاوت ارزش غذایی بین تشویقی و غذای اصلی بشین :

ماده مغذی	غذای خشک سگ (مثال)	تشویقی سگ (مثال)
پروتئین	۲۵%	۱۵%
چربی	۱۵%	۲۵%
فیبر	۳%	۱%
ویتامین ها و مواد معدنی	متعادل و کامل	محدود و ناکافی
کالری	متوسط	بالا

همونطور که میبینین تشویقی ها نسبت به غذای خشک پروتئین کمتری دارن چربی بیشتری دارن فیبرشون کمتره و ویتامین ها و مواد معدنی شون هم کافی نیست. این نشون میده که تشویقی ها به هیچ وجه نمیتونن جای غذای اصلی رو بگیرن.

راهنمای استفاده درست از تشویقی ها

خب حالا که فهمیدیم تشویقی ها جای غذا رو نمی گیرن و مصرف زیادشون هم ضرر داره این سوال پیش میاد که پس اصلا تشویقی به چه دردی میخوره؟ کی باید تشویقی بدیم؟ کی نباید بدیم؟

تشویقی ها با وجود همه ی مضراتی که گفتیم میتونن خیلی هم مفید باشن اگه درست و به اندازه استفاده بشن. تشویقی ها میتونن :

• ابزار آموزشی عالی : تشویقی ها بهترین دوست مربی های حیوون ها هستن! میشه ازشون برای آموزش فرمان ها رفتارهای درست و تربیت سگ ها و گربه ها استفاده کرد. وقتی حیوون یه کار خوب انجام میده یه تشویقی کوچولو به عنوان پاداش باعث میشه که اون رفتار رو یاد بگیره و تکرار کنه.
• ایجاد رابطه ی صمیمانه : دادن تشویقی به حیوون یه راه خوب برای نزدیک تر شدن بهش و ایجاد رابطه ی صمیمانه هست. حیوونا وقتی تشویقی میگیرن حس خوبی پیدا میکنن و این حس خوب رو به کسی که تشویقی رو میده ربط میدن. این کار باعث میشه که حیوون به ما اعتماد کنه و رابطه مون قوی تر بشه.
• سرگرمی و تنوع : تشویقی ها میتونن یه سرگرمی کوچولو و تنوع برای حیوونا باشن. خوردن تشویقی های خوشمزه براشون لذت بخشه و میتونه از یکنواختی زندگی شون کم کنه. مخصوصا تشویقی های جویدنی میتونن ساعت ها حیوون رو سرگرم کنن و از بی حوصلگی و رفتارهای مخرب جلوگیری کنن.
• کمک به بهداشت دهان و دندان : بعضی از تشویقی ها مخصوص بهداشت دهان و دندان طراحی شدن. این تشویقی ها با بافت خاصشون به تمیز کردن دندان ها و کاهش جرم دندان کمک میکنن. البته این تشویقی ها به تنهایی کافی نیستن و باید در کنار مسواک زدن و مراقبت های دیگه استفاده بشن.

پس کی باید تشویقی بدیم؟

• موقع آموزش و تربیت : بهترین زمان برای دادن تشویقی موقع آموزش و تربیت حیوون هست. هر وقت یه رفتار درست انجام داد یه تشویقی کوچولو بهش بدین.
• به عنوان پاداش برای رفتارهای خوب : وقتی حیوون یه کار خوب انجام میده حتی اگه آموزش هم ندیده باشه میتونین یه تشویقی کوچولو بهش بدین. مثلا وقتی آروم کنار شما میشینه یا وقتی میاد پیشتون وقتی صداش می زنین.
• برای ایجاد رابطه ی صمیمانه : میتونین هر از گاهی به عنوان یه ابراز محبت یه تشویقی کوچولو به حیوونتون بدین. ولی حواستون باشه که زیاده روی نکنین.
• برای سرگرمی و تنوع : میتونین گاهی اوقات یه تشویقی جویدنی به حیوونتون بدین تا سرگرم بشه و از بی حوصلگی دربیاد.

کی نباید تشویقی بدیم؟

• به عنوان جایگزین غذا : هیچوقت تشویقی رو به عنوان جایگزین غذای اصلی استفاده نکنین. همیشه غذای اصلی حیوون رو به موقع و به اندازه ی کافی بهش بدین.
• به مقدار زیاد و بی رویه : تشویقی رو به مقدار زیاد و بی رویه ندین. زیاده روی در مصرف تشویقی همونطور که گفتیم ضررهای زیادی داره.
• برای ساکت کردن حیوون : از تشویقی برای ساکت کردن حیوون استفاده نکنین. مثلا اگه حیوونتون داره زیاد پارس میکنه یا میومیو میکنه بهش تشویقی ندین تا ساکت بشه. این کار فقط باعث میشه که حیوون یاد بگیره با پارس کردن یا میومیو کردن تشویقی بگیره.
• تشویقی های ناسالم و بی کیفیت : از دادن تشویقی های ناسالم و بی کیفیت به حیوونتون خودداری کنین. تشویقی هایی که مواد افزودنی زیاد رنگ های مصنوعی نمک و چربی بالا دارن برای سلامتی حیوون مضر هستن.

بهترین راه اینه که تشویقی رو به عنوان یه مکمل و پاداش در نظر بگیرین نه یه وعده ی غذایی. مثل دسر برای ما آدما تشویقی هم باید یه چیز کوچیک و لذت بخش باشه نه یه غذای اصلی و سیرکننده.

تجربه های شخصی من با تشویقی ها

من خودم تو تربیت نارگیل و فندق کلی از تشویقی ها استفاده کردم. هم تجربه های موفق داشتم هم تجربه های ناموفق. میخوام چندتاشو براتون تعریف کنم :

تجربه ی موفق با فندق (آموزش نشستن) : فندق اوایل خیلی شیطون بود و اصلا گوش نمیکرد. میخواستم بهش یاد بدم بشینه ولی هرچی میگفتم “بشین” فقط نگام میکرد! یه روز تصمیم گرفتم از تشویقی استفاده کنم. یه تیکه تشویقی کوچولو برداشتم جلوی دماغش گرفتم و گفتم “بشین”. همزمان با دستم آروم به پشتش فشار آوردم تا بشینه. وقتی نشست فوری تشویقی رو دادم بهش و گفتم “آفرین!”. این کار رو چند بار تکرار کردم. باورتون نمیشه بعد چند بار تمرین فندق یاد گرفت که وقتی میگم “بشین” باید بشینه تا تشویقی بگیره! این یکی از موفق ترین تجربه های من با تشویقی بود. تشویقی واقعا مثل یه جادو عمل کرد!

تجربه ی ناموفق با نارگیل (جلوگیری از پنجه کشیدن روی مبل) : نارگیل عاشق پنجه کشیدن روی مبلامون بود! هرچی اسکرچر براش خریده بودیم اصلا نگاهش هم نمیکرد. یه بار شنیدم که میشه با غذای تشویقی گربه ها رو از پنجه کشیدن روی مبل منصرف کرد. تصمیم گرفتم امتحان کنم. هر وقت نارگیل میرفت سراغ مبل یه تشویقی میذاشتم روی اسکرچر و تشویقش میکردم که بره اونجا پنجه بکشه. ولی متاسفانه این روش اصلا برای نارگیل جواب نداد! نارگیل خیلی باهوش تر از این حرفا بود! فهمیده بود که هر وقت میره سراغ مبل من بهش تشویقی میدم! به جای اینکه از مبل دست بکشه بیشتر میرفت سراغ مبل تا تشویقی بگیره! این یه تجربه ی کاملا ناموفق بود. فهمیدم که تشویقی همیشه و برای همه چیز جواب نمیده!

درس هایی که از تجربه هام گرفتم :

• تشویقی رو به موقع و به اندازه بدین : مهم ترین نکته اینه که تشویقی رو فقط وقتی بدین که حیوون کار درست رو انجام داده و به مقدار کم و به عنوان پاداش. زیاده روی نکنین و تشویقی رو به عنوان رشوه یا برای ساکت کردن حیوون استفاده نکنین.
• تشویقی های سالم و باکیفیت انتخاب کنین : سعی کنین از تشویقی های سالم و باکیفیت استفاده کنین که مواد افزودنی کمتری داشته باشن و از مواد طبیعی تهیه شده باشن. به ترکیبات تشویقی دقت کنین و تشویقی هایی رو انتخاب کنین که برای سن و نژاد حیوونتون مناسب باشن.
• صبور باشین و تمرین کنین : آموزش و تربیت حیوون زمان میبره و نیاز به صبر و حوصله داره. ناامید نشین اگه اولش نتیجه نگرفتین. به تمرین ادامه بدین و روش های مختلف رو امتحان کنین. ممکنه یه روش برای یه حیوون جواب بده و برای یه حیوون دیگه نه.
• به علایق و نیازهای حیوونتون توجه کنین : هر حیوونی علایق و نیازهای خاص خودشو داره. بعضی از حیوونا تشویقی های گوشتی رو بیشتر دوست دارن بعضی ها تشویقی های گیاهی. بعضی ها تشویقی های نرم رو ترجیح میدن بعضی ها تشویقی های ترد. به علایق حیوونتون توجه کنین و تشویقی هایی رو انتخاب کنین که براش جذاب باشن.

جدول انواع تشویقی ها و کاربردها

نوع تشویقی	ویژگی ها	کاربردها
تشویقی های نرم	بافت نرم و جویدنی معمولا طعم قوی تر	مناسب برای آموزش های اولیه گربه های مسن سگ های با دندان های حساس پاداش های سریع
تشویقی های ترد	بافت ترد و خشک معمولا کالری کمتر	مناسب برای سگ های پرانرژی تشویق رفتارهای طولانی تر تشویق های بین تمرینات
تشویقی های جویدنی	بافت سفت و مقاوم ماندگاری بالا کمک به بهداشت دندان	سرگرمی طولانی مدت کاهش استرس و اضطراب تمیز کردن دندان ها جلوگیری از رفتارهای مخرب
تشویقی های دندانی	بافت خاص برای تمیز کردن دندان حاوی مواد ضدعفونی کننده (در بعضی موارد)	کمک به بهداشت دهان و دندان کاهش جرم دندان جلوگیری از بیماری های لثه مکمل مراقبت های دندانی
تشویقی های آموزشی	اندازه ی کوچک کالری کم طعم جذاب	ایده آل برای آموزش های مکرر پاداش های کوچک در طول تمرین جلوگیری از پرخوری در حین آموزش
تشویقی های خونگی	مواد اولیه طبیعی و سالم قابل کنترل بودن ترکیبات	اطمینان از سلامت و کیفیت مواد اولیه مناسب برای حیوون های حساس به مواد افزودنی تنوع در طعم و بافت

نتیجه گیری؛ تشویقی دوست خوب یا دشمن پنهان؟

خب به آخر این مقاله رسیدیم. امیدوارم که تا اینجا تونسته باشم جواب سوال اصلی مون رو بهتون بدم : تشویقی سگ و گربه جایگزین وعده های غذایی نمیشه بلکه یه مکمل و پاداش کوچیک و خوشمزه هست.

تشویقی ها مثل هر چیز دیگه ای اگه درست و به اندازه استفاده بشن میتونن خیلی مفید باشن. میتونن به تربیت و آموزش حیوونمون کمک کنن رابطه مون رو باهاشون صمیمی تر کنن و یه تنوع کوچولو به زندگیشون بدن. ولی اگه بی رویه و نادرست استفاده بشن میتونن ضررهای زیادی داشته باشن. از چاقی و مشکلات گوارشی گرفته تا کمبود مواد مغذی و مشکلات رفتاری.

مهم ترین نکته اینه که همیشه تعادل رو رعایت کنیم. به غذای اصلی حیوونمون اهمیت بدیم تشویقی رو به عنوان یه پاداش کوچیک و لذت بخش در نظر بگیریم و از زیاده روی در مصرفش خودداری کنیم. یادمون باشه که سلامتی و خوشحالی حیوون های خونگیمون از هر تشویقی ای مهم تره!

حالا نوبت شماست! تجربه های خودتون رو با تشویقی ها با ما به اشتراک بذارین و اگه سوالی دارین حتما بپرسین. خوشحال میشم اگه بتونم کمکی بکنم.