بزرگ‌ترین توفان خورشید در راه زمین / آیا در ایران شاهد شفق قطبی خواهیم بود؟

تینا مزدکی: لکه خورشیدی عظیمی که منطقه فعال ۳۶۴۴ (AR 3644) نام گرفته، چند روزی است که با فوران‌های خود زمین را تحت تاثیر قرار داده است. این ناحیه فعال که روز جمعه ۲۱ اردیبهشت با شراره‌ای از قدرت X۵٫۸ فوران کرده بود؛ در ۱۲ ساعت گذشته با سه شراره کلاس X در اندازه‌های X۱٫۷، X۱٫۳ و X۸٫۷ فوران کرد و یکی از بزرگ‌ترین فوران‌های خورشید را در چرخه ۱۱ ساله فعالیت‌هایش به ثبت رساند.

روز سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت اما مرکز پیش‌بینی شرایط فضایی NOAA، فوران دیگری را در کلاس ایکس با مقیاس بزرگی X۸٫۸ در منطقه ۳۶۶۴ ثبت کرد که بزرگ‌ترین فوران ثبت شده در این چرخه خورشیدی تاکنون به شمار می‌رود. فیلمی که دیدید، تصاویر رصدخانه دینامیک خورشیدی (SDO) را از این پدیده نمایش می‌دهد.

شراره خورشیدی چیست؟

شراره‌های خورشیدی انفجارهای شدید تابش الکترومغناطیسی هستند که از لکه‌های خورشیدی روی سطح خورشید منشأ می‌گیرند. آن‌ها با توجه به اندازه‌هایشان با گروه‌های حروفی طبقه‌بندی می‌شوند و شراره‌های کلاس X، قوی‌ترین آن‌ها هستند. در هر یک از این کلاس‌ها، اعداد از ۱ تا ۱۰ و فراتر از آن برای شراره‌های کلاس X، قدرت نسبی یک شراره را نشان می‌دهند.

با این حال اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که برای دیدن شفق‌های قطبی صبر کرده بودید، باید بگویم که علیرغم ابعاد غول‌آسای این فوران کلاس X۸.۷، احتمالا نتوانید شفق قطبی مشاهده کنید. با توجه به گزارش‌ها انتظار نمی‌رود که فوران اخیر باعث ایجاد شفق قطبی شود، چرا که مرکز پیش‌بینی هوای فضایی NOAA در به‌روزرسانی روز گذشته خود اعلام کرد که با توجه به موقعیت مکانی شراره‌ها، فوران مرتبط با این شراره در مسیری بسیار متفاوت از موقعیت زمین منتشر می‌شود و احتمالاً تأثیر ژئومغناطیسی خاصی روی زمین نخواهد داشت.

با این حال، مانند همیشه احتمال خاموشی رادیویی در نیمه روشن زمین (روز) وجود دارد. در موقعیت فعلی AR۳۶۶۴، ارتباطی بین آن ناحیه از خورشید و زمین وجود دارد که باعث خاموشی مداوم رادیویی می‌شود. در این باره گزارش‌هایی از سراسر استرالیا و آسیای شرقی در مورد فرکانس‌های ۲۰ مگاهرتز یا پایین‌تر که تقریباً خاموشی کامل را تجربه می‌کنند، دریافت شده است.

با چرخش این لکه عظیم به لبه غربی خورشید، لکه وارد منطقه‌ای می‌شود که آن را از نظر مغناطیسی به زمین مرتبط می‌کند. ذرات باردار یا پروتون‌ها با شتاب بالا و سرعت زیاد از AR ۳۶۶۴ به آزادراه فضایی فوق‌سریعی که «مارپیچ پارکر» نامیده می‌شود، می‌پرند و به زمین می‌رسد.

با رسیدن ذرات به میدان مغناطیسی زمین، پروتون‌ها مارپیچ‌وار به سمت قطب‌های مغناطیسی می‌روند و در آنجا با مولکول‌های جو واکنش نشان می‌دهند. اگر شدت توفان کم باشد، مشکلاتی برای انتقال سیگنال‌های رادیویی موج کوتاه پدید می‌آید و اگر شدت انرژی ذرات بیشتر باشد، شاهد برانگیختگی مولکول‌های هوا و نورافشانی آن‌ها خواهیم بود که همان «شفق قطبی» است.

منبع: space

۵۴۳۲۳