افزایش ۸.۵ میلیون تنی ظرفیت پتروشیمی و تکمیل زنجیره ارزش در دولت سیزدهم

به گزارش خبرنگار نفت خبرگزاری بیگ نیوز، صنعت پتروشیمی در حالی به سومین سال خود نزدیک می‌شود که دستاورد های مهم اقتصادی و بین المللی بسیاری را رقم زده است.
کاهش خام فروشی و تبدیل نفت و گاز به فرآورده های پتروشیمی، یکی از مسائل اساسی اقتصاد کشور است که در یک دهه اخیر و با طرح مساله ”اقتصاد مقاومتی” مورد تاکید رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفته است. یکی از مهمترین نمادهای جلوگیری از خام فروشی در کشور، صنعت پتروشیمی است. تبدیل نفت و گاز به فرآورده های پتروشیمی، هم ارزش افزوده بیشتری نصیب کشور می کند و هم موجب تقویت صنایع پایین دستی در کشور می گردد. در واقع تکمیل چرخه زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی، مهمترین راهکار برای ایجاد رونق اقتصادی، اشتغالزایی و افزایش درآمدهای کشور است. 

دولت سیزدهم تمرکز ویژه‌ای بر تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی دارد
شرکت ملی صنایع پتروشیمی همسو با شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و معرفی آنها، همچنین تسهیل یا اجرای آن فرصت‌ها در آینده، اقدام به مطالعه جامع زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی و ارائه فرصت‌های ورود برای سرمایه‌گذاران در قالب طرح‌های زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی در ۲۰ بسته در پنج زنجیره پروپیلن، متانول، اتیلن، آروماتیک و بوتیلن با مجموع ظرفیت اسمی سالانه ۳.۸ میلیون تن با سرمایه‌گذاری ۴.۲ میلیارد دلار و با قابلیت تولید سالانه ۴.۴ میلیارد دلار از انواع محصول پایین‌دستی کرده است.

همچنین، طرح‌های زنجیره ارزش با سند توسعه زنجیره ارزش به بخش خصوصی یا بخش خصوصی غیرهلدینگی معرفی شد تا این سرمایه‌گذاران نیز اطلاعات مربوط به طرح‌های زنجیره ارزش را در صورت علاقه‌مندی به سرمایه‌گذاری در اختیار داشته باشند.

تعداد سرمایه‌گذار برای طرح‌های نهایی
هم اکنون ۳۶ موافقت‌نامه اصولی به ظرفیت بیش از ۵ میلیون تن در سال برای طرح‌های زنجیره ارزش صادر شده است و هفت طرح دیگر نیز منتظر ورود سرمایه‌گذاران جدید هستند.

بیشتر طرح‌های پتروشیمی در سند زنجیره ارزش در زنجیره پروپیلن است. دو طرح متیونین در حال اخذ مجوز است و سرمایه‌گذار دارند؛ یکی از این طرح‌ها از سوی پتروشیمی آبادان، زیرمجموعه تاپیکو و پتروشیمی مارون در کنار پالایشگاه آبادان اجرا می‌شود و خوراک را از پالایشگاه آبادان دریافت می‌کند. یک طرح اکریلونیتریل هم با یک سرمایه‌گذار مذاکره شده است. در زنجیره متانول به جز یک طرح سیلیکون، همه طرح‌های مورد نظر سرمایه‌گذار دارند.

بیشتر طرح‌های تعریف‌شده در زنجیره ارزش سرمایه‌گذار دارند و کار را آغاز کرده و موافقت اصولی را گرفته‌اند. برخی از آنها هم پیشرفت‌های مطلوبی دارند، مانند طرح‌های اِس‌اِی‌پی (تولید پلیمرهای سوپرجذاب)، متیل‌آمین‌ها، اسیداستیک. با توجه به اینکه مجوز آنها صادر شده است، امیدواریم تا پایان دولت بیشتر این واحدها فعالیت‌های مربوط به احداث را آغاز کنند. 

در حال حاضر حدود یک میلیون تن به ارزش تقریبی ۱.۵ میلیارد دلار در مجموع میزان از این طرح‌ها از لحاظ ارزشی و حجمی از سوی هلدینگ‌های پتروشیمی اجرا می‌شود

همیچنین اولویت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در تأمین منابع مالی از صندوق توسعه ملی و بانک چین، طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش است. با مذاکراتی که مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با صندوق توسعه ملی داشته است، آنها پذیرفتند که همه طرح‌های زنجیره ارزش را به‌دلیل اینکه سرمایه بالایی نمی‌خواهد، تأمین سرمایه کنند.

چالشی برای تأمین دانش فنی طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش وجود ندارد؟

تأمین دانش‌فنی شاید پیش از این پاشنه آشیل بود، اما هم‌اکنون بیشتر دانش‌های فنی را می‌توانیم از طریق چین تأمین کنیم، ضمن اینکه شرکت ملی صنایع پتروشیمی با یک شرکت پژوهشی و تحقیقاتی در چین مذاکره کرده و در حال امضای تفاهم‌نامه است تا به‌نوعی بازوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی شود و دانش‌های فنی را که در کشور امکان دسترسی به آنها نیست از چین یا از دیگر کشورها برای ایران تأمین کند.

اجرای یک یا دو واحد از این طرح‌ها برای نیاز کشور کفایت می‌کند، بنابراین دستیابی به دانش‌فنی آنها صرفه اقتصادی ندارد و زمان‌بر است و باید دانش آنها را مستقیم بخریم یا واحدهای دست دوم تهیه کنیم.

افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی به ۹۲ میلیون تن
پس از پایان یافتن دولت دوازدهم و تحویل آن به دولت سیزدهم، یکی از محوری ترین اقدامات این شرکت افزایش ظرفیت تولید سالانه صنعت پتروشیمی از ۸۴.۵ میلیون تن به ۹۲ میلیون تن در سال است. که مطابق برنامه‌ریزی های صورت گرفته این شرکت در نظر دارد تا پایان دولت سیزدهم ظرفیت تولید را به ۱۱۰ میلیون تن با سرمایه گذاری 100 میلیارد دلار برساند.

تکمیل طرح های نیمه کاره در دولت سیزدهم
تکمیل طرح‌های نیمه‌کاره از اولویت‌های اصلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دولت سیزدهم است، از این‌ رو پیگیری و رصد طرح‌های صنعت پتروشیمی از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی از همان ابتدای آغاز به‌کار دولت با جدیت به‌صورت مستمر تداوم یافت.

طرح انیدریدمالئیک شرکت پتروکیمیای ابن‌سینا به‌عنوان نخستین طرح تکمیل‌کننده زنجیره ارزش خوراک «بوتان» با ظرفیت سالانه ۸۰ هزار تن تفکیک بوتان در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر بهمن‌ماه ۱۴۰۰ به بهره‌برداری رسید که با راه‌اندازی این طرح از خام‌فروشی بوتان جلوگیری و همه نیازهای کشور تأمین می‌شود. رقم اشتغال این طرح در زمان اجرا حدود ۱۵۰ نفر مستقیم و در زمان بهره‌برداری حدود ۱۲۰ نفر است که تعداد زیادی اشتغال غیرمستقیم هم ایجاد می‌کند.

پتروشیمی دی آریا پلیمر خمین نیز با ظرفیت سالانه ۱۷۵ هزار تن امسال در تیرماه ۱۴۰۱ وارد مدار تولید شد. در این واحد پتروشیمی که خوراک مورد نیازش از پالایشگاه شازند اراک تأمین می‌شود، ۱۷ گرید هموپلیمر و ۱۱ گرید کوپلیمر تولید خواهد شد که حدود ۱۷ درصد از پلی‌پروپیلن مورد نیاز صنایع پایین‌دستی کشور را تأمین می‌کند. بر اساس پیش‌بینی‌ها با بهره‌برداری از این واحد پلی‌پروپیلن در شهرستان خمین ۳۵۰ شغل مستقیم و ۱۲۰۰ شغل غیرمستقیم ایجاد می‌شود.

پتروشیمی پارس ‌گلایکول یازدهم اسفندماه ۱۴۰۱ به دستور رئیس‌جمهوری در فاز دوم پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس افتتاح شد. ظرفیت تولید پتروشیمی پارس‌گلایکول در مجموع ۵۵۳ هزار و ۵۰۰ تن اتیلن گلایکول است که منواتیلن‌گلایکول به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن به‌عنوان محصول اصلی و ۵۰ هزار تن دی‌اتیلن‌گلایکول و  ۳ هزار و ۵۰۰ تن تری‌اتیلن‌ گلایکول به‌عنوان محصولات جانبی در این مجتمع تولید خواهد شد.

فاز نخست طرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس (کارخانه گاز و گاز مایع ۳۲۰۰) هشتم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ با حضور سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری و جواد اوجی، وزیر نفت با هدف صیانت از محیط‌ زیست و جلوگیری از سوزاندن گازهای حاصل از فرآورش نفت و تبدیل آن به محصولات ارزشمند و خلق ثروت به بهره‌برداری رسید. این طرح با سرمایه‌گذاری یک میلیارد و ۳۳۸ میلیون دلار ارزی و ۲۲۱ میلیارد تومان به‌منظور جمع‌آوری گازهای همراه نفت میدان‌های یادآوران، آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی، دارخوین و سهراب، سپهر، جفیر، سوسنگرد و بندکرخه اجرا شده است.

این طرح در دو فاز با ظرفیت فرآورش روزانه هر فاز ۲۵۰ میلیون فوت ‌مکعب گازهای همراه نفت احداث شده است که پس از جمع‌آوری گازهای همراه نفت روزانه ۹۷ هزار بشکه ان‌جی‌ال با خط لوله ۱۸۵ کیلومتری به پتروشیمی بندرامام، ۳۶۰ میلیون فوت‌مکعب گاز شیرین به خط سراسری و نیروگاه غرب کارون تزریق می‌شود، همچنین روزانه ۴۱ تن نیز گوگرد در این مجتمع تولید خواهد شد.

 

مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه با ظرفیت ذخیره‌سازی ۴۱۴ هزار مترمکعب فرآورده‌های پتروشیمیایی و سرمایه‌گذاری بالغ بر ۲۴ هزار میلیارد ریال، ۱۱ اسفندماه ۱۴۰۱ با دستور رئیس‌جمهوری بهره‌برداری رسمی شد. مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه شامل ۶ دستگاه مخزن ذخیره‌سازی متانول و سه دستگاه مخزن ذخیره‌سازی فرآورده‌های اتیلن‌ گلایکول به همراه خطوط ارتباطی و صادراتی مورد نیاز تا درگاه بندر صادراتی پارس است. فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه شامل ۱۳ مخزن است که اجرای پروژه مخازن نه‌گانه بخش اصلی این فاز محسوب می‌شود و چهار مخزن باقیمانده به تناسب تکمیل طرح‌های پتروشیمی فاز دوم پتروشیمی عسلویه عملیاتی می‌شوند.

واحد دوم ASU2 (واحد هوای فشرده) و پست ۴۰۰/۲۳۰ کیلوولت شرکت دماوند انرژی عسلویه با دانش و فناوری روزآمد و استفاده از پیشرفته‌ترین ماشین‌آلات اسفندماه ۱۴۰۱ به بهره‌برداری رسید. با بهره‌برداری از این پروژه راهبردی با ظرفیت تولید ۷۲ هزار و ۵۰۰ نرمال مترمکعب اکسیژن، ۱۱ هزار نرمال مترمکعب نیتروژن، ۶ هزار و ۷۰۰ نرمال مترمکعب هوای ابزار دقیق و ۳ هزار و ۴۰۰ نرمال مترمکعب هوای سرویس، زمینه تأمین اکسیژن مورد نیاز شرکت‌های متقاضی این محصولات در فاز دوم پتروشیمی منطقه پارس مهیا شد.

پیش‌تراکم کارخانه گاز و گاز مایع ۹۰۰ در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ با دستور سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری به بهره‌برداری رسید. پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۹۰۰ از جمله ۲۷ پروژه طرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون است. هزینه انجام‌شده برای تکمیل پروژه پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۹۰۰ حدود ۳ میلیون یورو و ۶۰۰ میلیارد ریال است که با اجرای آن روزانه حدود ۲۵۰ میلیون فوت‌مکعب خوراک پالایشگاه گاز بیدبلندخلیج فارس افزایش می‌یابد.

پیش‌تراکم کارخانه گاز و گازمایع ۱۰۰۰ نیز به فرمان سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ به بهره‌برداری رسید. هزینه انجام‌شده برای تکمیل پروژه پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۱۰۰۰ حدود ۴.۵ میلیون یورو و ۶۰۰ میلیارد ریال است که با اجرای آن روزانه حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون فوت‌مکعب خوراک پالایشگاه گاز بیدبلندخلیج فارس افزایش می‌یابد. پیش‌تراکم ان‌جی‌ال ۱۰۰۰ از جمله ۲۷ پروژه طرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون است.

چهار طرح پایین‌دستی صنایع پتروشیمی با محوریت اقتصاد مقاومتی و در چارچوب طرح‌های دانش‌بنیان دهم شهریورماه ۱۴۰۱ با دستور محمدمخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی به بهره‌برداری رسید. شرکت بهین‌پلیمرآریایی واحد تولید کاتالیست صنعتی از گروه صنعتی رجال با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد ریال در محل سایت ۳ منطقه، واحد تولید کاغذ و مقوا از کربنات کلسیم از شرکت پترونیکان جنوب با سرمایه‌گذاری ۷۰۰ میلیارد ریال به اضافه ۲.۶ میلیون دلار سرمایه‌گذاری ارزی در سایت یک منطقه، واحد تولید اسیدبنزوئیک و اسیدترفتالیک خام از شرکت شاد به‌افروز سبلان گستر با سرمایه‌گذاری ۳۳۰ میلیارد ریال و طرح تولید کامپاند و گرانول پی‌وی‌سی و بازیافت محصول off گرید جامد از شرکت سینا سود با سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد ریال نیز در سایت یک منطقه افتتاح شدند.

عملیات اجرایی طرح تولید پروپیلن از پروپان (PDH/PP)  شرکت پالایش پارسیان سپهر شهریورماه ۱۴۰۱ با هدف تکمیل زنجیره ارزش و ظرفیت تولید سالانه ۴۵۰ هزار تن پروپیلن، ۳۰۰ هزار تن پلی‌پروپیلن، ۱۰۰ هزار تن آکریلیک اسید و سوپرجاذب‌ها آغاز شد. این طرح به‌منظور افزایش زنجیره ارزش ۵۳۶ هزار تن پروپان از محل تولیدات شرکت پالایش پارسیان سپهر با سرمایه ۴۸۸ میلیون یورویی و ۲۹۰۰۰ هزار میلیارد ریالی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس احداث خواهد شد.

عملیات اجرایی طرح PDH/PP پتروشیمی پارس هفتم شهریورماه ۱۴۰۱ آغاز شد. طرح PDH پتروشیمی پارس با ظرفیت تولید ۶۰۰ هزار تن پروپیلن و ۵۰۰ هزار تن پلی‌پروپیلن و سرمایه‌گذاری ۶۴۵ میلیون دلار و ۶۶ هزار میلیارد ریال در مدت ۴۸ ماه در منطقه ویژه اقتصادی پارس (عسلویه) احداث می‌شود. سالانه ۷۰۰ هزار تن پروپان از محل تولیدات پتروشیمی پارس و ۳.۸ هزار تن اتیلن از پتروشیمی‌های منطقه به‌عنوان خوراک در این واحد مصرف می‌شود. بازگشت سرمایه این طرح ۱۷.۱۸ درصد و دوره بازگشت سرمایه عادی از زمان احداث، هشت سال‌ونیم و درآمد کل سالانه در زمان بهره‌برداری کامل ۵۶۷ میلیون دلار است که سود خالص سالانه ۱۶۰ میلیون دلاری نصیب پتروشیمی پارس خواهد کرد.

 

شرکت پالایش گاز بیدبلندخلیج فارس تولید پلی‌پروپیلن را به‌منظور تکمیل زنجیره ارزش و تولید ارزش افزوده و اشتغال‌زایی در منطقه بهبهان در دستور کار قرار داد و به این منظور عملیات اجرایی طرح تولید پروپیلن از پروپان (PDH) را شهریورماه ۱۴۰۱ آغاز کرد. این طرح در دوران اجرا برای حدود ۵ هزار نفر و در دوران بهره‌برداری برای ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر اشتغال‌زایی مستقیم خواهد داشت.

عملیات اجرایی پروژه یک میلیون و ۶۵۰ هزار تنی پتروالفین فن‌آوران پاییز ۱۴۰۱ کلید خورد و پس از تکمیل مطالعات امکان‌سنجی و صدور مجوزهای لازم، با مشارکت سهامداران خود وارد مرحله عملیاتی ساخت شد. هدف از احداث این واحد با توجه به لزوم تغییر راهبردهای تولیدی از خام‌فروشی به سوی اهداف با سودآوری مطمئن و پایدارتر، تأمین خوراک لازم برای زنجیره ارزش تعریف‌شده این محصول در پتروالفین فن‌آوران اعلام شده است. قرار است با توسعه زنجیره تولید در حوزه صنایع پایین‌دست متانول، سالانه ۲۸۰ هزار تن پلی‌اتیلن سبک و سنگین خطی و ۴۵۰ هزار تن پلی‌پروپیلن در کنار دیگر محصولات جانبی تولید شود. این طرح در فاز پروژه حدود ۳ تا ۴ هزار نفر اشتغال‌زایی مستقیم خواهد داشت و در زمان بهره‌برداری و عبور از فاز پروژه دارای ساختار نیروی انسانی ۸۰۰ نفری خواهد بود.

عملیات اجرایی طرح «سبزواره پتروشیمی همت با سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیون یورو به‌منظور تولید سالانه یک میلیون و ۷۵ هزارتن اوره گرانول در ۲۲ آذرماه ۱۴۰۱ در عسلویه آغاز شد. طرح پتروشیمی همت در زمینه تولید اوره گرانول با استفاده از آمونیاک مازاد مجتمع‌های پتروشیمی داخل کشور و دی‌اکسیدکربن مازاد حاصل از ونت‌های فرآیندی مجتمع‌های پتروشیمی پارس، پارسیان سپهر و فرساشیمی در منطقه عسلویه اجرا می‌شود. برآورد سرمایه‌گذاری ثابت داخلی و خارجی این طرح ۳۰۰ میلیون یورو است که با پایان عملیات اجرایی و ورود به عرصه بهره‌برداری، حدود ۶۰۰ هزار تن آمونیاک مازاد از دیگر مجتمع‌ها، ۸۳۰ هزار تن دی‌اکسیدکربن مازاد از مجتمع‌های منطقه عسلویه به‌عنوان خوراک مصرف و روزانه ۳ هزار و ۲۵۰ تن اوره گرانول (معادل یک میلیون و ۷۵ هزار تن در سال) تولید می‌کند.

عملیات اجرایی طرح تبدیل گاز به محصولات با ارزش افزوده بالاتر (GTX) شرکت پتروشیمی تفتان آریا در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ آغاز شد. برای اجرای گام نخست این طرح که در چابهار، قطب سوم صنایع پتروشیمی ایران احداث می‌شود، ۱.۴ میلیارد دلار اعتبار در نظر گرفته شده است. هدف از اجرای طرح GTX، تولید محصولات پایین‌دست زنجیره ارزش متانول، شامل اسید استیک، فرمالدئید، وینیل استات مونومر و محصولات زنجیره پلی‌ال (پلی‌یورتان) شامل بوتان دیول و… است.

عملیات اجرایی طرح PDH/PP پلیمر کنگان با هدف تکمیل زنجیره ارزش یازدهم اسفندماه ۱۴۰۱ با حضور وزیر نفت و معاونش در امور پتروشیمی آغاز شد. طرح پروپان به پروپیلن و پروپیلن به پلی‌پروپیلن (PDH/PP) شرکت توسعه پلیمر کنگان با ظرفیت اسمی سالانه ۶۰۰ هزار تن پروپیلن و ۶۰۰ هزار تن پلی‌پروپیلن در ضلع جنوب‌شرقی فازهای ۲۴-۲۲ پارس جنوبی احداث می‌شود. ۷۱۴ هزار تن پروپان مورد نیاز این طرح از پارس جنوبی و روزانه ۱.۲۸ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از سوی شرکت ملی گاز ایران به‌عنوان خوراک تأمین می‌شود.

انتهای یپام/